Ekstrakcja zęba to metoda stosowana od wieków, w starożytnych Indiach już w VI w. p.n.e. znane były zabiegi z użyciem narzędzi zwanych „bontasank” (podobne do wykorzystywanej przez współczesnych stomatologów dźwigni korzeniowej, określanej potocznie jako kozia stópka) i „bodisa”, przypominającej hak na ryby. Prawdziwy przełom w dziedzinie wyrywania zębów nastąpił jednak dopiero w XVI w., gdy we Francji skonstruowano „pelikana” – instrument do ekstrakcji, który szybko upowszechnił się w całej Europie. Opisywał go między innymi francuski chirurg Ambroise Paré, radząc, by po zabiegu wyrwania zęba upuścić pacjentowi krew, jamę zębową ścisnąć palcami, a usta wypłukać rozcieńczonym octem [*].

Ekstrakcja zęba – kiedy się ją wykonuje?

Ekstrakcja zęba jest zabiegiem chirurgicznym polegającym na bezpowrotnym usunięciu zęba lub zębów przy użyciu instrumentarium chirurgicznego. Może wiązać się z koniecznością rozcięcia dziąsła i okostnej, zniesienia kości (otaczającej ząb lub korzeń) i założenia szwów po wykonanym zabiegu (ekstrakcja chirurgiczna).

Niekiedy konieczne jest wyrwanie zęba zdrowego, na przykład w czasie przygotowania jamy ustnej do protezowania lub jako element leczenia ortodontycznego. Jednak zwykle ekstrakcję wykonuje się, kiedy metody leczenia zachowawczego okazały się nieskuteczne lub zniszczenie tkanek zęba jest tak zaawansowane, iż nie ma możliwości jego trwałej odbudowy.

Wskazaniem do wyrwania zęba są m.in.:

• martwica i zgorzel miazgi zębów;
• zęby mleczne utrudniające wyżynanie się zębów stałych;
• ostre i przewlekłe zapalenie ozębnej;
• nawrotowe ropnie przyzębne;
• naciek zapalny;
• złamanie korony zęba uniemożliwiające odbudowę protetyczną;
• wady budowy anatomicznej korzeni zębów uniemożliwiające leczenie endodontyczne;
• zęby mądrości z utrudnionym wyżynaniem.

Chirurgiczne usuwanie zęba lub zębów przeprowadza się czasami również z powodu zębopochodnych zakażeń w schorzeniach układowych i narządowych, na przykład w chorobie reumatycznej, zapaleniu wsierdzia i mięśnia sercowego, zapaleniu nerwu wzrokowego i tkanek gałki ocznej, chorobach układu krwiotwórczego i skaz krwotocznych.

Zobacz także: Wady zgryzu u dorosłych – przyczyny, rodzaje i leczenie

Usuwanie zębów pod narkozą

Ekstrakcję zębów najczęściej wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, które znosi odczuwanie bólu, jednak pozostawia niezbyt przyjemne dla wielu osób uczucie ucisku czy rozpierania. Dlatego niektóre gabinety stomatologiczne, dysponujące zapleczem anestezjologicznym, oferują wyrywanie zębów pod narkozą, czyli w znieczuleniu ogólnym. Taki zabieg może trwać do 6 godzin, a w tym czasie pacjenta poddaje się nie tylko leczeniu chirurgicznemu, ale również zachowawczemu, endodontycznemu czy protetycznemu. Taka forma ekstrakcji zębów jest często stosowana u osób z dentofobią, ale również z rozmaitymi schorzeniami psychicznymi, które uniemożliwiają standardowe zabiegi.

Wyrywanie zęba w czasie ciąży

Ekstrakcja zęba w czasie ciąży jest możliwa, choć należy pamiętać, że w tym okresie kobieta powinna unikać leków czy preparatów znieczulających, ale jednocześnie nie może dopuścić do rozwoju bardzo szkodliwego dla dziecka stanu zapalnego w organizmie. Najlepszym momentem do wyrwania zęba jest drugi trymestr ciąży.

Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do ekstrakcji zęba jest informacja, że tkwi on w guzie nowotworowym lub w jego sąsiedztwie. Inne powody mają charakter przejściowy i wymagają odroczenia zabiegu do czasu poprawy stanu zdrowia. Wyrywanie zęba należy odłożyć w przypadku:

• szczękościsku III stopnia,
• wrzodziejącego zapalenia błony śluzowej jamy ustnej;
• choroby krwi i skazy krwotocznej;
• ostrej białaczki szpikowej i limfatycznej;
• przewlekłej białaczki i agranulocytozy;
• choroby serca leczonej preparatami przeciwkrzepliwymi;
• przebytego zawału mięśnia sercowego;
• niewyrównanego nadciśnienia tętniczego;
• choroby wątroby;
• choroby nerek (zapalenie, ostra niewydolność);
• nieleczonej padaczki;
• ostrych chorób zakaźnych.

Zobacz film i sprawdź jak prawidłowo dbać o zęby:

Ekstrakcja zęba – gojenie

Wyrywanie zęba może łączyć się z koniecznością przeprowadzenia dodatkowych zabiegów leczniczych, jak wyłyżeczkowanie, czyli usunięcie ziarniny otaczającej ząb (wykonywane rutynowo, jeśli jest ona przyczyną stanu zapalnego okolicznych tkanek) albo wyrównanie brzegów kości.

Zobacz także: Usuwanie (wyrywanie) ósemek – szczękościsk, ból i opuchlizna po usunięciu ósemki

Rana poekstrakcyjna chroniona jest jałowym tamponem z gazy, przy rozleglejszych zabiegach zabezpiecza się ją szwami. Tzw. zębodół po ekstrakcji wypełnia się krwią zamieniającą się w skrzep, dzięki któremu następują procesy gojenia. W normalnych okolicznościach dyskomfort po ekstrakcji zęba powinien zmniejszyć się w ciągu kilku dni, niekiedy jednak rozciąga się nawet do 2 tygodni.

Przez 2 godziny po wyrwaniu zęba nie wolno jeść i pić. W ciągu 24 godzin po zabiegu należy unikać gorących, pikantnych pokarmów o twardej konsystencji, a także palenia papierosów, ponieważ składniki dymu tytoniowego nasilają krwawienie i utrudniają gojenie rany. Przez 48 godzin obowiązuje zakaz płukania jamy ustnej, gdyż grozi to wypłukaniem skrzepu.

Bibliografia:

"Historia stomatologii" Polskie Stowarzyszenie Higieny Stomatologicznej