Dreszcze to mimowolne, drobne i nieskoordynowane drżenie mięśni. Najczęściej jest to reakcja obronna organizmu - podczas gorączki aktywowany jest ośrodek termoregulacji znajdujący się w śródmózgowiu, z kolei w przypadku przemarznięcia mięśnie dostarczają dodatkowego ciepła, by rozgrzać organizm. Niestety, dreszcze pojawiają się także w innych sytuacjach - czasami prowadzą do nich inne schorzenia.

Dreszcze z gorączką - przyczyny

Dreszcze związane z gorączką to zjawisko patologiczne, wynikają z przenikania do krwi substancji wywołujących gorączkę. Są to toksyny bakteryjne, same bakterie, wirusy, mikroskopijne fragmenty tkanek powstałe m.in. na skutek rozpadu pasożytów. 

Gorączka najczęściej jest objawem przeziębienia, grypy i innych infekcji - wirusowych, bakteryjnych, grzybiczych lub pasożytniczych (np. malarii). Pozostałymi objawami tych chorób mogą być: katar, kaszel, ból brzucha, mięśni i stawów, przewlekłe osłabienie organizmu, czasami też wymioty i trudności przy oddawaniu moczu.

Dreszcze bez gorączki - przyczyny

Gorączka lub przemarznięcie to dwie najbardziej oczywiste przyczyny dreszczy. Mogą jednak prowadzić do nich również następujące schorzenia:

• cukrzyca, a konkretniej hipoglikemia (niedocukrzenie) - zbyt niski poziom cukru we krwi wywołuje dreszcze, a poza tym drażliwość, nerwowość, trudności z logicznym myśleniem, rozkojarzenie, zaburzenia orientacji i nadmierne pocenie się,
  
• choroby układu moczowego (ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie cewki moczowej, zapalenie pęcherza moczowego itd.),
  
• choroby układu krążenia (miażdżyca, choroba wieńcowa, zapalenie mięśnia sercowego itp.) - dreszcze są wtedy spowodowane niewłaściwym krążeniem lub zbyt niskim ciśnieniem krwi,
  
• menopauza - choć częściej kobiety odczuwają uderzenia gorąca, mogą się pojawiać również dreszcze; oba te objawy wynikają z wahania poziomu hormonów płciowych w tym okresie życia kobiety,
  
• anemia - dreszcze w tym przypadku łączą się z ogólnym znużeniem, apatią, osłabieniem włosów i paznokci oraz bladą cerą,
  
• choroby nowotworowe - dreszcze mogą wynikać z rozpadu guza nowotworowego,
  
• zaburzenia psychiczne (depresja, nerwica, stany lękowe) - poważna przyczyna dreszczy; mogą się nasilać i trwać przez długi czas,
  
• leki - dreszcze są efektem ubocznym stosowania niektórych lekarstw, wynika to z różnorodnych reakcji organizmu na zawarte w nich substancje,
  
• nadużywanie alkoholu,
  
• przemęczenie organizmu wynikające z przedłużonej pracy, wysiłku fizycznego lub "zakrapianej" nocy,
  
• bezsenność.
  

Dreszcze - jak sobie z nimi radzić?

Z dreszczami możemy sobie radzić w domu - jeżeli są połączone z gorączką, powinniśmy spożywać dużo ciepłych płynów (gorącą herbatę z sokiem, napary itd.) oraz wspomóc leczenie lekami przeciwgorączkowymi bez recepty. 

W przypadku dreszczy spowodowanych przemarznięciem organizmu należy owinąć osobę kocem.

Podstawą leczenia dreszczy jest rozpoznanie ich właściwej przyczyny. W tym celu lekarz kieruje na właściwe badania. Najczęściej do rozpoznania stanu zapalnego w organizmie wystarczają badanie krwi (morfologia, białko C-reaktywne) oraz badanie moczu. 

Wyniki tych analiz ujawniają takie schorzenia jak infekcja, anemia czy choroby układu moczowego i najczęściej od razu lekarz może rozpocząć ich właściwe leczenie.

Dreszcze bywają efektem ubocznym przyjmowania leków: zarówno bez recepty, jak i przepisanych przez lekarza w ramach farmakoterapii (np. leków przeciwpadaczkowych, antybiotyków). W takim przypadku należy niezwłocznie poinformować nadzorującego lekarza, który może zmienić dawkowanie lub przepisać inny preparat. 

Trzeba również poinformować lekarza o wszystkich lekach bez recepty, które mogą być dołączone do leczenia choroby. Często leczenie "na własną rękę" nie przynosi organizmowi żadnych korzyści i konieczne jest odstawienie dodatkowych medykamentów.

Dreszcze wynikające z przemęczenia organizmu po pracy, treningu lub "zakrapianej" nocy łatwo jest zwalczyć - wystarczy długi odpoczynek, wyspanie się, ewentualnie masaż lub kąpiel relaksacyjna.

W przypadku zaburzeń psychicznych (depresji, nerwicy, stanów lękowych) dreszcze przybierają poważniejszą formę - trwają dłużej i są bardziej odczuwane przez osobę. Najczęściej są połączone z zaburzeniami emocjonalnymi i samopoczuciem psychicznym. 

W takich sytuacjach niezbędna jest konsultacja u psychiatry lub psychoanalityka.

Dreszcze u dziecka

Zdarza się, że dreszcze są efektem podwyższonej temperatury ciała u dzieci. Gorączkę u dziecka najlepiej jest zbijać stopniowo, np. poprzez kąpiel w wodzie o temperaturze 2 stopnie mniejszej od temperatury ciała. 

Należy podać maluchowi paracetamol lub ibuprofen, dawkować na podstawie ulotki lub zaleceń lekarza pierwszego kontaktu. Następnie trzeba zadbać o otoczenie dziecka, nie przegrzewać go, zmieniać przepocone ubranie oraz wietrzyć pokój (tak aby temperatura nie przekraczała 20°C). Można również stosować zimne okłady na czoło, kark i łydki, jednak maluch często się wtedy wyrywa i zrzuca okłady - nie należy wtedy go męczyć. 

Jeżeli te próby zbicia gorączki się nie powiodą, należy skontaktować się z pediatrą. Gorączka u dzieci może prowadzić do ataku drgawek (nie mylić z dreszczami).