Otolaryngologia (a właściwie otorynolaryngologia) to termin pochodzący od nazw narządów znajdujących w obszarze zainteresowań tej specjalności: otis oznacza ucho, larynx – krtań, a rhinos – nos. W praktyce klinicznej podzieliła się ona na kilka podspecjalizacji, co ułatwia skoncentrowanie się w działaniach diagnostycznych i leczniczych na zagadnieniach dotyczących poszczególnych układów organizmu i zmysłów.

Otolaryngolog – kto to jest?

Otolaryngolog (według oficjalnej nomenklatury – specjalista otorynolaryngolog) to lekarz, który zajmuje się chorobami:

• nosa i zatok przynosowych,

• jamy ustnej,

• gardła,

• krtani i tchawicy,

• ucha,

• narządów słuchu i równowagi,

• zmysłu powonienia i smaku.

Laryngolog to inne, obiegowe określenie lekarza tej specjalności.

Otolaryngologia – organizacja opieki medycznej

Podstawowe badania z zakresu otorynolaryngologii może przeprowadzić lekarz dowolnej specjalności. Najprostszym z nich jest oglądanie jamy ustnej i gardła (typowe w przypadku podejrzenia infekcji górnych dróg oddechowych u dorosłych i dzieci). W związku z faktem, że zapalenie ucha środkowego to bardzo często spotykana u dzieci choroba, pediatrzy często samodzielnie wykonują wziernikowanie ucha, czyli otoskopię.

Zobaczcie, co szkodzi naszym uszom:

Ponieważ w diagnostyce otolaryngologicznej wykorzystuje się szereg specjalistycznych metod i narzędzi, podstawową jednostką opieki w zakresie tej specjalności jest przychodnia (poradnia) otolaryngologiczna. W ramach usług ambulatoryjnych wykonuje się tam nie tylko wiele konsultacji i badań, ale również liczne zabiegi lecznicze (np. punkcję zatok albo nacięcie błony bębenkowej – paracentezę). Ze względu na specyfikę badań i odrębność metod leczniczych z otorynolaryngologii wyodrębniła się audiologia – podspecjalizacja zajmująca się rozpoznawaniem i leczeniem wad słuchu.

Choć przychodnia otolaryngologiczna zapewnia szeroki zakres opieki, ostre stany chorobowe i wykonanie niektórych zabiegów chirurgicznych wymagają leczenia stacjonarnego. Zajmują się tym oddziały otolaryngologiczne szpitali specjalistycznych lub klinicznych. Otolaryngolodzy są również częścią zespołów lekarskich na oddziałach chirurgii szczękowo-twarzowej, gdzie wykonuje się rozległe zabiegi oraz prowadzi terapię zmian pourazowych w obrębie głowy.

Audiologia

Audiologia to dziedzina medycyny, która wyodrębniła się z otorynolaryngologii i zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem wad słuchu – zarówno nabytych, jak i wrodzonych. Obejmuje obecnie działania czysto lekarskie oraz organizuje chorym opiekę psychologiczną, stwarza możliwość rehabilitacji i nauki życia z głuchotą, wspiera specjalistyczne działania edukacyjne.

Badanie otolaryngologiczne

Badanie laryngologiczne obejmuje m.in. elementy, takie jak:

• otoskopia – oglądanie w specjalnym wzierniku ucha zewnętrznego i błony bębenkowej,

• rynoskopia – wziernikowanie jamy nosowej od strony nosa (przednia) lub za pomocą specjalnego lusterka – od strony gardła (tylna),

• endoskopia jamy nosowej i ujść zatok przynosowych,

• badania słuchu (wykonanie audiogramu w specjalnej kabinie),

• badania równowagi,

• testy węchowe i smakowe.

Bardziej złożonym zabiegiem (wymagającym odpowiedniego przygotowania pacjenta i znieczulenia) jest laryngoskopia – wziernikowanie krtani w celu określenia stanu m.in. nagłośni, zachyłków i fałdów głosowych. Niektóre badania tego typu połączone są również z oglądaniem tchawicy.

Ponieważ przyczyną wielu zaburzeń laryngologicznych są porażenia nerwów czaszkowych (np. węchowego, słuchowego, językowo-gardłowego), otorynolaryngolog musi mieć znaczną wiedzę i umiejętności diagnostyczne z zakresu neurologii.

Otolaryngologia dziecięca

Odrębną podspecjalnością laryngologii jest otolaryngologia dziecięca. Jej specyfika wynika z innej niż u dorosłych struktury zachorowań (np. bardzo częste występowanie przewlekłych lub nawrotowych zapaleń ucha środkowego lub zatok przynosowych) i konieczności odpowiedniego do wieku chorego dostosowania metod leczniczych.

Dodatkowym problemem w przypadku dzieci są zaburzenia rozwojowe – nie tylko relatywnie często spotykane rozszczepy wargi lub podniebienia, ale też skomplikowane, nietypowe wady i deformacje twarzoczaszki oraz górnych dróg oddechowych. Ważnym celem otolaryngologów dziecięcych jest rozpoznawanie wad słuchu u jak najmłodszych dzieci, najlepiej już we wczesnym okresie niemowlęcym. Głuchota lub znaczny ubytek słuchu mogą w okresie noworodkowym pozostać niezauważone, a brak bodźców słuchowych już w pierwszych miesiącach życia znacząco wpływa na tempo i prawidłowość rozwoju. Dlatego w ramach otolaryngologii dziecięcej wdraża się specjalne programy profilaktyczne, które mają umożliwiać wczesne wykrycie tego typu anomalii.

Z filmu dowiecie się, dlaczego używanie patyczków do uszu nie jest wskazane: