Wiele osób błędnie uważa, że za ubytki w zębach odpowiadają wyłącznie bakterie i związana z nimi próchnica. Równie powszechnym problemem są tzw. ubytki klinowe (przyszyjkowe). Wówczas proces patologiczny związany jest z działaniem sił nadmiernie obciążających zęby. Ich skutkiem jest recesja dziąsła i odsłonięcie cementu korzeniowego, co jest przyczyną pojawienia się nieprzyjemnych dolegliwości.
Co to są ubytki klinowe?
Ubytki klinowe, określane także jako przyszyjkowe to uszkodzenie tkanki twardej zęba na skutek działania zewnętrznych czynników mechanicznych. Są one zlokalizowane w miejscu łączenia się szkliwa koronowego z cementem korzeniowym. Najczęściej procesem patologicznym objęte są zęby przedtrzonowe. Ubytki klinowe mogą pojawić się u osób w każdym wieku.
Mają one charakterystyczny wygląd. Dzięki temu w łatwy sposób można je odróżnić od zmian powstałych w wyniku próchnicy. Są twarde, gładkie i błyszczące, mają ostre brzegi i zwykle owalny kształt, który w przekroju poprzecznym przypomina klin (stąd ich nazwa). Ubytki przyszyjkowe mogą mieć różny stopień zaawansowania i to od niego zależy postępowanie terapeutyczne.
Ubytki klinowe – przyczyny uszkodzenia zębów
Ubytki klinowe pojawiają się na skutek nadmiernego obciążenia zębów i działania zbyt dużych sił mechanicznych podczas ich zagryzania lub żucia pokarmów. Dochodzi wówczas do obniżenia się dziąseł i odsłonięcia cementu korzeniowego, który szybko się wypłukuje i jest mniej odporny na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych. Z czasem jest to przyczyną odsłonięcia i uszkodzenia tkanek położonych głębiej, przede wszystkim miazgi wypełniającej komorę i kanał korzeniowy zęba.
Możliwe przyczyny ubytków klinowych to:
- wady zgryzu (inklinacje, rotacje i stłoczenia zębów);
- nieuzupełnione braki zębowe, co prowadzi do nadmiernego obciążenia pozostałych zębów;
- nieprawidłowe szczotkowanie (szorowanie zamiast wymiatania);
- nieodpowiednia szczoteczka;
- stosowanie past o właściwościach ścierających;
- choroby przyzębia prowadzące do utraty uzębienia;
- bruksizm (niekontrolowane zgrzytanie zębami).
Objawy ubytków klinowych
Ubytki szkliwa przy dziąsłach są przede wszystkim problemem natury estetycznej, ponieważ znacznie pogarszają ogólny wygląd zębów. Wraz z postępem choroby ubytki przyszyjkowe stają się także przyczyną nieprzyjemnych objawów. Najczęściej zgłaszaną dolegliwością jest nadwrażliwość zębów na bodźce termiczne – pod wpływem zimna lub ciepła pojawia się tkliwość lub ból. Dzieje się tak u pacjentów, u których ubytek klinowy doprowadził do odsłonięcia zębiny. Znaczny dyskomfort jest odczuwany także podczas szczotkowania zębów.
Ubytki przyszyjkowe przyczyniają się do procesów zapalnych w miazdze zęba. Jest to schorzenie, które powstaje w wyniku zakażenia bakteryjnego osłabionych tkanek zęba. Głównym objawem jest ból o różnym stopniu nasilenia. Może być ciągły lub pojawiać się tylko w określonych sytuacjach (np. podczas żucia lub w pozycji leżącej). Ubytki przy dziąśle zwiększają także ryzyko przyszyjkowego złamania zęba.
Jak leczyć ubytki klinowe?
Leczenie ubytków klinowych najlepiej zacząć od razu, kiedy pojawią się pierwsze objawy schorzenia. Stomatolog wybiera odpowiednią terapię dostosowaną do stopnia zaawansowania procesu patologicznego oraz jego przyczyny. Nieznaczne ubytki zęba przy dziąśle wymagają jedynie nauki właściwej higieny i szczotkowania zębów oraz stosowania diety bogatej w wapń. Osoby z brakami w uzębieniu powinny zdecydować się na uzupełnienia protetyczne.
Jedną z możliwości leczenia jest wypełnienie ubytków przyszyjkowych. W tym celu stosuje się najczęściej materiał kompozytowy o barwie zbliżonej do naturalnego koloru szkliwa. Niektóre osoby mogą zdecydować się także na licówki w celu poprawy wyglądu uzębienia.
Zapobieganie ubytkom przyszyjkowym
Ubytki przyszyjkowe są schorzeniem, któremu można zapobiegać. Duże znaczenie w profilaktyce ma odpowiednie szczotkowanie zębów. Należy stosować szczoteczki o średnim lub miękkim włosiu. Zęby trzeba myć bez użycia nadmiernej siły i wywierania ucisku na powierzchnię zębów. Ruchy powinny być delikatne i wymiatające, nie zaleca się szorowania. Osoby, które mają braki w uzębieniu, aby uchronić się przed ubytkami klinowymi, muszą zdecydować się na ich protetyczne uzupełnienie. Natomiast pacjenci z bruksizmem mogą poprosić stomatologa o specjalną nakładkę na noc, która zmniejsza nacisk na powierzchnię zębów.
Bibliografia:
- M. Hryncewicz, K. Tropak, Ubytki niepróchnicowego pochodzenia – abfrakcja, abrazja, atrycja, erozja. Przegląd piśmiennictwa, [w:] „Nowa Stomatologia” 1/2014, s. 46–52.
- M. Tomasik, M.
Lipski, Badanie częstości
występowania i przyczyn powstawania niepróchnicowych ubytków
przyszyjkowych powikłanych obnażeniem miazgi, [w:] „Roczniki
Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie”, 2009, 55, 1, s. 70–78.
Zobacz film: Stomatologia