Funkcją kory nerkowej jest filtracja krwi i wytwarzanie moczu pierwotnego, którego objętość jest o wiele większa niż ostatecznego produktu wydalanego przez układ moczowy. W stanach patologicznych może dojść do odklejenia się kory od rdzenia, co wiąże się z poważnymi konsekwencjami.

Zobacz także:

• Budowa nerki – jakie funkcje pełni filtr organizmu?
• Chore nerki – objawy na twarzy. Zmiany skórne w chorobach nerek
• Czy dieta ma wpływ na pracę nerek? Czego unikać, aby nerki działały jak należy?

Budowa kory nerki

Kora nerki (łac. cortex renalis) to struktura, która stanowi zewnętrzną część nerki. Otacza głębiej położony rdzeń, wnika między piramidy nerkowe i dociera aż do zatoki nerkowej w postaci tzw. słupów nerkowych – kolumn Bertina. Zbudowana jest głównie z ciałek nerkowych – struktur składających się z kłębuszka nerkowego oraz otaczającej go torebki Bowmana.

Grubość kory nerkowej wynosi od 15 do 25 mm. Zależy od płci, wieku oraz wzrostu. Ma jaśniejszą barwę, otoczona jest na zewnątrz torebką. Obecnie jej uwidocznienie oraz ocena jest możliwa dzięki większości aparatów ultrasonograficznych (USG), które pozwalają również na rozróżnienie jej od rdzenia – echogeniczność kory nerkowej, czyli zdolność do odbijania fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości, jest zmniejszona niż reszty struktur nerki. Hiperechogeniczna kora nerki jest fizjologiczna u niemowląt do 6. miesiąca życia, natomiast u dorosłych świadczy o uszkodzeniu narządu.

Funkcje kory nerki

Do najważniejszych funkcji kory nerkowej należy filtracja krwi oraz produkcja moczu pierwotnego. Możliwe jest to dzięki ciałku nerkowemu, które jest częścią nefronu – komórki nerkowej. Filtracja polega na przedostawaniu się wody, związków drobnocząsteczkowych oraz mineralnych do wnętrza torebki Bowmana.

W ciągu 24 godzin powstaje nawet 200 l moczu pierwotnego, który zawiera oprócz szkodliwych produktów przemiany materii substancje potrzebne organizmowi, takie jak cukry czy białka, a także ogromną ilość wody. W kolejnych etapach w innych strukturach nerki dochodzi do ponownej filtracji. Powstaje mocz ostateczny, który jest następnie wydalany.

Inną ważną funkcją kory nerek jest produkcja erytropoetyny. Do jej zadań należy pobudzenie produkcji czerwonych krwinek oraz hemoglobiny. Dzięki niej możliwe jest utrzymywanie parametrów krwi dotyczących erytrocytów na prawidłowym poziomie.

Jakie patologie mogą powstać w obrębie kory nerek?

Zaburzenia filtracji prowadzą do niewydolności w zakresie produkcji moczu. Ścieńczenie kory nerek w obrazie ultrasonograficznym obserwuje się w przewlekłej chorobie nerek. Pojedyncze przewężenia są zwykle znakiem przebytych zakażeń lub niedokrwienia.

Kłębuszki nerkowe mogą zostać uszkodzone przez procesy zapalne, zespoły przebiegające z wykrzepianiem wewnątrznaczyniowym. Zaburzenie funkcji pojawia się także w nadciśnieniu tętniczym złośliwym i w chorobach autoimmunologicznych. Uszkodzenie kory nerek u ciężarnych wynika zwykle ze stanu przedrzucawkowego i rzucawki. Prowadzą do niego również cukrzyca, zwiększone ciśnienie tętnicze oraz inne schorzenia.

W obrębie kory nerek może dojść do powstania torbieli. Pojedyncze zmiany nie wymagają zwykle leczenia, pozostają pod obserwacją nefrologa. Mnogie mogą natomiast wymagać interwencji lub częstszych kontroli.

Ostra martwica kory nerek

Ostra martwica kory nerek to rzadka przyczyna ostrego uszkodzenia nerek. Częściej niż w populacji ogólnej zdarza się u kobiet ciężarnych. W jej przebiegu dochodzi do oddzielenia się kory nerkowej od rdzenia. Może wystąpić w każdym wieku. U dzieci jej przyczyną jest najczęściej zespół hemolityczno-mocznicowy. Uważa się, że mechanizmem doprowadzającym do ostrej martwicy nerek jest nagłe zmniejszenie przepływu nerkowego, spowodowane przez długotrwały skurcz naczyń oraz zaburzenia krzepnięcia, powodujące niedokrwienie nerki.

Do najważniejszych objawów charakterystycznych dla ostrej martwicy nerek należą: zaprzestanie oddawania moczu, krwawienie oraz ból w okolicy lędźwiowej. Mogą pojawić się dodatkowo dolegliwości, takie jak stany gorączkowe, spadki ciśnienia. Rozpoznanie choroby stawia się na podstawie badania ultrasonograficznego, w którym można uwidocznić powiększenie nerek wraz z podwyższeniem ich echogeniczności przy zachowaniu zróżnicowania korowo-nerkowego. Obraz nie jest niestety charakterystyczny dla tego schorzenia. Dodatkowym narzędziem w diagnostyce jest funkcja dopplerowska, dzięki której możliwa jest ocena przepływów. Do dokładniejszych badań należy tomografia komputerowa (TK) z podaniem kontrastu, która jednak nie powinna być wykonywana u kobiet w ciąży. Ostateczne rozpoznanie można ustalić na podstawie biopsji i zbadania materiału tkankowego pod mikroskopem.

Leczenie schorzenia polega przede wszystkim na wyrównaniu stanu pacjenta. Rokowanie nie jest pomyślne – śmiertelność wynosi aż 50%.

Zobacz film: Jak dbać o nerki?

Bibliografia:

1. Kubanek A. Ostra martwica kory nerek. Przegląd literatury i nowe możliwości diagnostyczne. [w:] Forum Nefrologiczne 2014, tom 7, nr 1, 1–6.

2. Lewicki A. Anatomia ultrasonograficzna nerek prawidłowych oraz wariantów rozwojowych nerek.[w:] Przegląd Urologiczny 2015/1.

3. Szczeklik A. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna. Kraków 2018.