Asparagina to pierwszy wyizolowany aminokwas. W 1806 roku dokonali tego francuscy chemicy – Louis Nicolas Vauquelin i Pierre Jean Robiquet. Obecnie stanowi składnik wielu preparatów odżywczych, które wspomagają rekonwalescencję po chorobie czy łagodzą uczucie wyczerpania organizmu. Pełni funkcję neuroprzekaźnika. Aminokwas ten znajduje się w szparagach, ziemniakach czy rybach.
Czym jest asparagina?
Asparagina to organiczny związek chemiczny należący do aminokwasów endogennych (z ang. dispensable amino acids, DAA), ludzki organizm jest zdolny samodzielnie syntetyzować. To amid kwasu asparaginowego (z łac. Acidum asparticum). Ma postać białych, błyszczących kryształów, które bardzo trudno rozpuszczają się w etanolu i dość dobrze w wodzie. W wyniku ogrzewania z mocnymi zasadami lub kwasami rozkłada się do amoniaku i kwasu asparaginowego. Nazwa aminokwasu wywodzi się od łacińskiego określenia szparagów (Asparagus sativus), z których został wyizolowany.
Zobaczcie czy dieta białkowa jest zdrowa:
Asparagina – występowanie
Proces wytwarzania asparaginy zachodzi w mających jądra strukturach mózgowych – w przysadce mózgowej i podwzgórzu. W organizmie substancja syntetyzowana jest z kwasu szczawiooctowego. Asparagina występuje w dużych ilościach w szparagach, ziemniakach, rybach, owocach morza. Znaleźć ją można w roślinach strączkowych, nabiale, drobiu, wołowinie, jajach, orzechach, soi, pełnoziarnistych produktach. Pochodna asparaginy jest wraz z fenyloalaniną składnikiem aspartamu – popularnej substancji słodzącej.
Asparagina – nomenklatura
Aminokwasy mają dość rozbudowany system nazw. Wymienia się ich nazwy zwyczajowe i chemiczne oraz kody trójliterowe czy jednoliterowe symbole międzynarodowe. W tabeli przedstawiona została nomenklatura asparaginy.
Nazwa zwyczajowa |
Nazwa chemiczna |
Kod trójliterowy |
Jednoliterowy symbol międzynarodowy |
Wzór sumaryczny |
|---|---|---|---|---|
| asparagina | kwas 2-amino-3-amidopropanowy |
Asn | N | C4H8N2O3 |
Asparagina – właściwości i zastosowanie
Asparagina to powszechny składnik białek. Wykorzystywana jest jako magazyn amoniaku. Niegdyś stosowana była w leczeniu artretyzmu, znanego też jako dna moczanowa, podgara czy skaza moczanowa. Choroba charakteryzuje się nawracającymi stanami ostrego zapalenia stawów, które objawiają się tkliwością, zaczerwienieniem, obrzękiem i podwyższoną temperaturą w okolicy zajętego stawu. Niektórzy podkreślają korzystny wpływ tego aminokwasu na syntezę testosteronu.
Asparagina pomocna jest w łagodzeniu stanów wyczerpania psychicznego lub fizycznego, rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych czy chorobach. Dodatkowo w zaburzeniach funkcji poznawczych pojawiających w populacji osób w podeszłym wieku oraz w zaburzeniach rozwoju u dzieci. Pobudza aktywność komórek nerwowych, czyli tzw. neuronów. Wspomaga proces uczenia, zapamiętywania, odtwarzania informacji oraz koncentrację. Poprawia ogólne samopoczucie. Jej niedobór powoduje zmęczenie i pogarsza nastrój.
Asparagina a choroba nowotworowa
W ramach badań przeprowadzonych na myszach przez zespół pod kierownictwem Grega Hannona i Simona Knotta zauważono, że czynnikiem istotnie ułatwiającym rozprzestrzenianie się komórek potrójnie negatywnego (ujemnego) raka piersi jest asparagina. Ograniczenie aminokwasu w diecie mogłoby spowolnić rozwój nowotworu, który wykazuje spory opór na tradycyjne metody leczenia, jak radioterapia czy chemioterapia. Naukowcy wskazują na istnienie związku pomiędzy rozprzestrzenianiem się nowotworu a zdolnością komórek rakowych do syntezy asparaginy. Zmniejszenie dostępności asparaginy zdaniem badaczy redukuje zdolność do przerzutów. Odkrycie wymaga jednak dalszych badań. Naukowcy mają w planach przeprowadzenie wczesnej fazy badania klinicznego, w której zdrowe osoby będą spożywać dietę o niskiej zawartości asparaginy. Gdy nastąpi zmniejszenie poziomu asparaginy, przeprowadzone zostanie badanie kliniczne z udziałem chorych na nowotwór.
Asparagina w przemyśle farmaceutycznym
Asparagina wykorzystywana jest przez przemysł farmaceutyczny, gdzie figuruje pod nazwą Asparaginum monohydricum. Stanowi częsty składnik suplementów diety. Pełni rolę nośnika, który poprawia biodostępność przyłączonej do wspólnej cząsteczki substancji, np. asparaginian cynku, asparaginian magnezu czy asparaginian potasu. Zażywanie preparatu pozwala na uzupełnianie niedoborów poszczególnych składników mineralnych w organizmie. Środki te są ogólnodostępne. Można je nabyć w punktach sprzedaży suplementów diety, aptekach czy dzięki sprzedaży internetowej. Najczęściej asparagina ma postać tabletek lub kapsułek. Ceny preparatów bywają różne. Przykładowo 60 tabletek asparaginianu magnezu i potasu to koszt około 8,50 zł.
Bibliografia:
1. Kincaid Murray R., Granner D.K., Rodwell V.W., Biochemia Harpera ilustrowana, PZWL, Warszawa 2008.
2. Hassa R., Mrzigod J., Nowakowski J., Podręczny słownik chemiczny, Videograf II, Katowice 2004.
3. Knott S.R.V., Wagenblast E., Khan S. i wsp., Asparagine bioavailability governs metastasis in a model of breast cancer, „Nature” 2018, 554(7692), s. 378–381.