Antykoncepcja ma na celu zmniejszenie ryzyka zajście w ciążę, przy czym istnieją różne formy zabezpieczenia przed ciążą. Hormonalne środki powstrzymują owulację i zapłodnienie, a prezerwatywa blokuje plemnikom drogę do komórki jajowej ,tworząc fizyczną barierę. Pytanie tylko, która forma koncepcji jest najskuteczniejsza? Na to pytanie odpowiada wskaźnik Pearla.

Wskaźnik Pearla – co to takiego?

Wskaźnik Pearla został wymyślony w 1932 roku przez Raymonda Pearla, amerykańskiego biologa i statystyka. To nic innego jak równanie matematyczne, dzięki któremu określa się skuteczność wybranych metod antykoncepcyjnych. Indeks ten określa liczbę niepożądanych ciąż, do jakich doszło przy regularnym współżyciu u 100 kobiet stosujących daną metodę antykoncepcji w ciągu jednego roku.

Przyjmuje się, że im mniejszą wartość ma wskaźnik Pearla, tym metoda antykoncepcji jest skuteczniejsza. Wyraża się przy pomocy prostej do odczytania liczby. Przykładowo wskaźnik 3 oznacza, że na 100 kobiet 3 z nich zaszły w ciążę podczas stosowania danej metody antykoncepcji. Warto przy tym wiedzieć, że dla par, które nie stosują żadnych zabezpieczeń wskaźnik Perla wynosi 80–90, co należy odczytywać, że na 100 kobiet właśnie tyle par zaszło w ciążę.

Różne metody antykoncepcji – różna skuteczność

Antykoncepcja dzieli się na kilka rodzajów o różnej skuteczności. Metoda kontroli poczęcia może być naturalna, hormonalna, chemiczna i mechaniczna; do tego zabezpieczać się mogą zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Każda z tych metod związana jest również z innymi skutkami ubocznymi i bezpieczeństwem stosowania. Najlepsza antykoncepcja to taka, która jest zarówno bezpieczna, jak i skuteczna.

Przyjmuje się, że najbardziej skuteczne metody antykoncepcji według wskaźnika Pearla to implant antykoncepcyjny, spirala domaciczna i doustna antykoncepcja hormonalna. Mniej efektywne są natomiast naturalne metody antykoncepcji. O skutecznej antykoncepcji można mówić tylko wtedy, kiedy jest stosowana prawidłowo, konsekwentnie i zgodnie z zaleceniami.

Co może zaburzyć skuteczność antykoncepcji?

Aby antykoncepcja spełniała swoją funkcję, należy nie tylko wybrać najskuteczniejszą metodę, lecz także przestrzegać zasad. Przykładowo podczas stosowania tabletek hormonalnych należy pamiętać o ich regularnym przyjmowaniu o ustalonej porze. Ponadto niektóre leki obniżają ich skuteczność (np. antybiotyki, leki antydepresyjne czy przeciwpadaczkowe) i suplementy (głównie dziurawiec, dzięgiel chiński, a nawet witamina C lub chrom). Niezalecane jest nadmierne picie alkoholu, ponieważ może to doprowadzić do wymiotów, przez co tabletka nie zdąży się całkowicie wchłonąć.

W przypadku prezerwatywy bardzo ważne jest dobranie odpowiedniego rozmiaru i założenie jej w poprawny sposób. Jest to środek jednorazowy, zatem nie można użyć prezerwatywy ponownie – po stosunku powinno się ją bezwzględnie wyrzucić.

Skuteczność metod antykoncepcji wg wskaźnika Pearla

Dla większości metod antykoncepcji wskaźnik Pearla podawany jest w postaci zakresów. Wynika to z tego, że indeks określany jest w warunkach laboratoryjnych, bez uwzględnienia czynników mających wpływ na większe bądź mniejsze ryzyko zajścia w ciążę, jak dzień cyklu miesiączkowego, jego zaburzenia ze względu na stosowane leki czy nawet pominięcie tabletki antykoncepcyjnej (a według statystyk aż 50% kobiet pomija 1 tabletkę w ciągu cyklu).

Tutaj dowiesz się więcej: Wskaźnik Pearla a skuteczność antykoncepcji – to warto wiedzieć

Wskaźnik Pearla oblicza się, stosując iloraz nieplanowanych ciąż i całkowitej liczby cykli, w których zastosowano daną metodę antykoncepcji, a następnie uzyskaną wartość mnoży się przez 1200. Uzyskany wynik mniejszy bądź równy 2 oznacza najskuteczniejszą formę antykoncepcji, wartość 2–5 określa metody o średniej skuteczności, a powyżej 5 – metody najmniej skuteczne.

Wybrane metody antykoncepcji:

• wskaźnik Perla dla implantu antykoncepcyjnego wynosi 0,01
• wskaźnik Pearla dla spirali antykoncepcyjnej wynosi 0,1–0,2
• wskaźnik Pearla dla tabletek antykoncepcyjnych wynosi 0,2–3
• wskaźnik Pearla dla plastrów antykoncepcyjnych wynosi 0,9
• wskaźnik Pearla dla prezerwatywy wynosi 3–7
• wskaźnik Pearla dla metody kalendarzykowej wynosi ok. 25
• wskaźnik Perla dla stosunku przerywanego wynosi 10–35

Światowa Organizacja Zdrowia uważa wskaźnik Pearla za mało efektywny, dlatego zaleca, aby skuteczność danej antykoncepcji przedstawiać w sposób procentowy. Dla prezerwatywy wynosi ona 98%, a dla antykoncepcji hormonalnej – ponad 99%. W obu przypadkach skuteczność ta odnosi się do poprawnego stosowania danej antykoncepcji.

Antykoncepcja hormonalna – najskuteczniejsza antykoncepcja wg wskaźnika Pearla

Za najskuteczniejszą metodę antykoncepcji uważa się tabletki hormonalne. Przy czym należy zaznaczyć, że skuteczność tabletek antykoncepcyjnych zależy od ich rodzaju. I tak: najskuteczniejsze są tabletki jednofazowe ze wskaźnikiem 0,2–0,5, a najmniej – tzw. minipigułki ze wskaźnikiem Pearla 1–3. W przypadku tabletek dwufazowych wartość wynosi 0,7, a tabletki sekwencyjne określane są jako 0,2–1,4.

Tabletki antykoncepcyjne – skuteczność, ale i bezpieczeństwo

Najlepsza metoda antykoncepcji to taka, która jest nie tylko skuteczna, lecz także bezpieczna, przy której działania niepożądane nie występują lub są znikome. Jest to o tyle istotne, że aż 33% kobiet w Polsce przerywa antykoncepcję hormonalną z powodu działań niepożądanych. Nie musi tak być. Nowoczesna jednoskładnikowa antykoncepcja nowej generacji nie zawiera estrogenu, ale sam progestagen, dzięki czemu jest bezpieczniejsza – wykazuje mniej skutków ubocznych niż antykoncepcja dwuskładnikowa.

Antykoncepcja jednoskładnikowa – skuteczna i bezpieczna metoda antykoncepcji

Jednoskładnikowa antykoncepcja nowej generacji bez estrogenu jest równie skuteczna co dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna. Warto zaznaczyć, że lekarze rekomendują stosować właśnie ją w czasie pandemii COVID-19 ze względu na to, że wykazuje mniej działań niepożądanych niż antykoncepcja dwuskładnikowa oraz nie powoduje ryzyka wystąpienia zakrzepicy. Ta forma – zgodnie z aktualnym stanem wiedzy – jest bezpieczniejsza niż tabletka z estrogenem dla kobiet, które mają problemy z wątrobą, cholesterolem lub cierpią na choroby układowe.

Dla kogo tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe?

Antykoncepcja jednoskładnikowa jest zalecana matkom karmiącym piersią, kobietom palącym, kobietom po 40. roku życia, z nadwagą i otyłością, a także nastolatkom. Wyróżnia się wysokim profilem bezpieczeństwa, głównie ze względu na to, że nie zawiera estrogenów, które mogą negatywnie oddziaływać na organizm. U nastolatek np. mogą zmniejszać bolesność miesiączek, co jest dodatkowym atutem dla osób cierpiących na zespół bolesnego miesiączkowania.

W każdym przypadku wybór metody antykoncepcji, a zwłaszcza tabletek hormonalnych, powinien być poprzedzony wizytą u lekarza. Tylko lekarz na podstawie wywiadu i zleconych badań jest w stanie dopasować najlepszą, tj. bezpieczną i skuteczną metodę antykoncepcji.