Początki psychoanalizy przypadły na początek XIX i XX w., kiedy działał wiedeński lekarz Zygmunt Freud. Idee tego uczonego szybko podbiły cały świat, wpływając na sposób postrzegania człowieka i zaburzeń psychicznych.
Co to jest psychoanaliza?
Psychoanaliza jest teorią oraz metodą badawczą i leczniczą zajmującą się tajnikami ludzkiego umysłu. Zakłada ona, że na ludzką osobowość mają wpływ kluczowe relacje (z rodzicami) oraz doświadczenia życiowe, które mogą prowadzić do powstawania wewnętrznych konfliktów. Praca z psychoanalitykiem ma na celu umożliwianie ich dostrzeżenia, zrozumienia i rozwiązania oraz przejęcia kontroli nad własnym życiem.
Psychoanaliza – krótka historia metody i jej pierwsze założenia
Psychoanaliza, jako teoria i metoda leczenia, powstała w wyniku działalności wiedeńskiego lekarza Zygmunta Freuda na przełomie XIX i XX w. Dzięki współpracy z wieloma lekarzami i naukowcami oraz pracy jego następców, którzy rozwijali ten nurt, szybko rozprzestrzenił się on na cały świat, zyskując wielu zwolenników. Później znaczący wpływ na rozwój psychoanalizy mieli między innymi:
-
Alfred Adler – twórca psychologii indywidualizmu oraz idei poczucia niższości i wyższości,
-
Carl Gustav Jung – twórca psychologii analitycznej, który jako pierwszy rozpoczął pracę nad zastosowaniem psychoanalizy w rozumieniu całych społeczeństw,
-
Anna Freud – opisała mechanizmy obronne człowieka i stworzyła podwaliny pod psychoanalizę dzieci,
-
Erik Erikson – stworzył teorię rozwoju psychospołecznego, opisał cykl życia i podstawowe konflikty, które należy rozwiązać na drodze rozwoju osobowości,
-
Heinz Kohut – psychologia Self,
-
Melanie Klein – współzałożycielka teorii przywiązania do obiektu i psychoanalizy dziecięcej.
U podstaw tradycyjnej psychoanalizy leżały założenia:
- o istnieniu nieświadomości i przedświadomości (powszechnie znanej jako podświadomość), niektóre świadomie doświadczane sytuacje mogą być spychane do nieświadomości i stawać się źródłem konfliktów,
- o psychice ludzkiej zbudowanej z Id (popędowej części), Ego (świadomej instancji) oraz Superego ( odpowiedzialnego za ideały i wartości moralne),
- o istnieniu popędów – popęd erotyczny oraz popęd śmierci, destrukcyjny,
- o dużej roli wydarzeń traumatycznych w kształtowaniu się zaburzeń nerwicowych,
- o dużym znaczeniu wczesnych faz rozwoju (oralnej, analnej i fallicznej) oraz relacji z rodzicami w tym czasie,
- o zasadach rządzących zachowaniem człowieka – przyjemności i rzeczywistości.
Psychoanaliza dzisiaj – główne założenia
Głównym założeniem dzisiejszej psychoanalizy, które wykorzystuje się w terapii, jest kluczowa rola więzi z rodzicami w rozwoju osobowości. Nawiązanie bliskiej i bezpiecznej relacji z terapeutą jest uważane za czynnik leczniczy, który może pomóc w rozwiązaniu dawnych konfliktów powstałych na skutek zaburzeń w dzieciństwie.
Ważne jest także stopniowe odkrywanie elementów wypartych do nieświadomości oraz zrozumienie podświadomych mechanizmów. Jest to możliwie dzięki swobodnym rozmowom z terapeutą psychoanalitycznym oraz analizie pewnych zachowań, snów, skojarzeń i fantazji. W dotarciu do treści niedostępnych świadomości przeszkadzają nabyte i utrwalone mechanizmy obronne.
Psychoanaliza – jak wygląda i ile kosztuje terapia?
Terapia psychoanalityczna dąży do zrozumienia i poznania wewnętrznych konfliktów i wypartych treści oraz nabycia większej kontroli nad własnym życiem. Możliwe jest to tylko poprzez terapeutyczny kontakt i swobodne rozmowy z terapeutą. Warto pamiętać, że psychoanalityk nie jest osobą, która będzie doradzała lub podpowiadała, co należy robić – jego rola sprowadza się do zadawania odpowiednich pytań oraz, z rzadka, dokonywania interpretacji. Ważnym czynnikiem terapii jest możliwość uzyskania całkowitej szczerości w kontakcie z psychoanalitykiem, która powstaje dzięki jego całkowitej dyskrecji.
Koszt pojedynczej wizyty psychoterapeutycznej nie odbiega od ceny terapii w innych nurtach i wynosi około 100 zł za wizytę. Jednak ze względu na to, że psychoanaliza zakłada długotrwałe (najczęściej kilkuletnie) leczenie i częste spotkania, wymaga ona dość dużych nakładów finansowych. Nie jest też refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Psychoanaliza w Polsce
W Polsce jedynymi psychoterapeutami uprawnionymi do prowadzenia psychoanalizy są osoby będące członkami Polskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, które przeszły odpowiednie szkolenia teoretyczne i kliniczne oraz własny staż. Obowiązuje je Kodeks Etyczny Polskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego.
Psychoanaliza a nauka i kultura masowa
Psychoanaliza odcisnęła trwałe piętno na nauce, filozofii, kulturze masowej oraz powszechnym rozumieniu natury człowieka. Do świadomości ludzkiej na zawsze wkradły się obraz osoby korzystającej z terapii psychoanalitycznej leżącej na kozetce, pojęcie nieświadomości i podświadomości, ego oraz testów projekcyjnych wywodzących się z tego nurtu. Znanym reżyserem, który przez większość życia oddawał się własnej psychoanalizie jest Woody Allen, w którego filmach często można zauważyć wpływy tej teorii.