Perfuzja oznacza przepływ krwi przez tkankę lub narząd. Krążenie krwi jest jednym z podstawowych procesów zapewniających utrzymanie organizmu przy życiu. Zmniejszona perfuzja może dawać rozmaite objawy kliniczne w zależności od stopnia niedokrwienia i funkcji pełnionej przez dany narząd lub tkankę. Zaburzenia przepływu krwi mogą w skrajnych przypadkach doprowadzić do śmierci.

Co to jest perfuzja?

Perfuzja oznacza przepływ krwi przez tkankę lub narząd, który zapewnia ich prawidłowe funkcjonowanie. Perfuzja jest wartością zmienną, która determinowana jest głównie zapotrzebowaniem danego narządu na tlen i substancje odżywcze oraz intensywnością jego pracy. Zależy od stanu naczyń krwionośnych zaopatrujących narząd (dotyczy to zwłaszcza możliwych zmian miażdżycowych, które upośledzają przepływ krwi), wartości ciśnienia tętniczego krwi i pojemności minutowej serca (objętość krwi, jaką serce tłoczy do naczyń krwionośnych w ciągu jednej minuty).

Konsekwencje niskiej perfuzji

Zmniejszenie perfuzji prowadzi do powstania hipoksji (stan niedoboru tlenu w tkankach w stosunku do zapotrzebowania) i zatrzymania produktów przemian metabolicznych w obrębie tkanki. Konsekwencją niedostatecznej perfuzji może być rozwój ogniska martwicy. Jest to obumarcie tkanek lub narządów w wyniku niedokrwienia i niedotlenienia, określane mianem zawału niedokrwiennego.

Obrazowanie perfuzji

Postęp technologiczny przyczynił się do rozwoju medycznych technik obrazowania perfuzji tkanek w czasie rzeczywistym. Szczególną rolę w dokonywanych pomiarach przypisuje się technice tomografii emisyjnej pojedynczych fotonów SPECT (ang. Single Photon Emission Computed Tomography).

Czym jest scyntygrafia perfuzyjna serca?

Odpowiednia perfuzja mięśnia sercowego jest konieczna dla zapewnienia prawidłowego ukrwienia każdego z narządów. Scyntygrafia perfuzyjna serca to badanie określające stopień ukrwienia mięśnia sercowego, przy zastosowaniu znaczników promieniotwórczych, które po dożylnym podaniu dzięki biernej dyfuzji gromadzą się w obrębie prawidłowo ukrwionego mięśnia sercowego. Badanie polega na rejestrowaniu emitowanego przez znacznik promieniowania, zazwyczaj z użyciem techniki SPECT umożliwiającej wykonanie 64–68 obrazów serca podczas obrotu kamery wokół klatki piersiowej pacjenta.

Scyntygrafia perfuzyjna serca wykonywana jest dwufazowo, zazwyczaj przez 2 dni. Badanie odbywa się najpierw po wysiłku fizycznym (intensywny spacer na bieżni, jazda na cykloergometrze rowerowym), w trakcie którego odbywa się stały pomiar ciśnienia, tętna i badanie EKG. Radioizotop podaje się w momencie osiągnięcia maksymalnego wysiłku. Po około godzinie następuje obrazowa rejestracja. Drugi etap scyntygrafii perfuzyjnej mięśnia sercowego stanowi badanie w spoczynku. Dopiero porównanie obu wyników umożliwia kompletne rozpoznanie stref niedokrwienia.

Badanie wskazane jest zwłaszcza w przypadku: choroby wieńcowej, zawału mięśnia sercowego, konieczności wszczepienia by-passów i wykonania koronaroplastyki.

Zobacz także, jak wygląda operacja serca! Lekarze zrekonstruowali zastawkę serca:

Na czym polega scyntygrafia perfuzyjna płuc?

Scyntygrafia perfuzyjna płuc to badanie izotopowe obrazujące ukrwienie miąższu płuc. Trwa około godziny. Wykonuje się je w pozycji leżącej na stole do badań. Badanemu zakłada się wkłucie dożylne i wstrzykuje znacznik izotopowy, który przemieszcza się z prądem krwi do płuc. Tam zatrzymuje się w drobnych naczyniach przedwłosowatych. Następnie wykonywane są obrazy scyntygraficzne, zazwyczaj techniką tomograficzną SPECT z możliwością uzyskiwania różnych przekrojów płuc. Wynik badania uzyskuje się po komputerowym opracowaniu obrazów scyntygraficznych. Za prawidłowym obrazem przemawia równomierny rozkład radioznacznika w płucach. Natomiast jeśli w scyntygramie widoczne są trójkątne ubytki perfuzji, oznacza to, że doszło do niedrożności naczyń krwionośnych płuc.

Badanie perfuzji płuc jest pomocne w procesie diagnostyczno-terapeutycznym m.in.: ostrej i przewlekłej zatorowości płucnej, nadciśnienia płucnego, wad wrodzonych płuc, niewydolności oddechowej i nowotworów płuc, zwłaszcza przed planowanym zabiegiem resekcji płuca.

Perfuzja mózgu

Choroby naczyniowe mózgowia to najczęściej występujące schorzenia neurologiczne. Największe znaczenie w ocenie perfuzji mózgu ma badanie perfuzyjne metodą tomografii komputerowej. Pozwala uwidocznić ogniska udarów niedokrwiennych w ich najwcześniejszej fazie. Scyntygrafię perfuzyjną mózgu wykonuje się dodatkowo w celu m.in. poszukiwania ognisk padaczkowych, różnicowania chorób otępiennych, potwierdzenia śmierci mózgowej i szacowania stopnia uszkodzenia mózgu w wyniku urazu czaszkowo-mózgowego. Obrazowanie perfuzji mózgowej nabiera coraz większego znaczenia w ocenie krążenia mózgowego po operacji tętnic szyjnych i w diagnostyce neuroonkologii.

Znacznik pokonuje barierę krew-mózg i przedostaje się z naczyń krwionośnych do płynu mózgowo-rdzeniowego. U osób zdrowych rozmieszczony jest w mózgu równomiernie, a w przypadku istnienia obszarów niedokrwionych na obrazie scyntygraficznym występują regiony, w których zawartość znacznika jest mniejsza. Badanie trwa 30–45 minut.

Co jeszcze kryje się pod pojęciem perfuzji?

W kardiochirurgii, czyli dziedzinie medycyny zajmującej się leczeniem operacyjnym serca i naczyń krwionośnych, perfuzja to inaczej sztuczny system krążenia pozaustrojowego (ang. extracorporeal circulation, ECC). Zastępuje funkcję serca i płuc podczas zabiegu – zapewnia krążenie krwi i wymianę gazową oraz dotlenienie mózgu i innych narządów wewnętrznych.

Bibliografia:

1. Sołtysiński T., Liebert A., Zawicki I., Maniewski R., Optyczne metody obrazowania molekularnego, „Acta Bio-Optica et Informatica Medica”, 2008, 14(4), s. 331-335.

2. Rosenberger R., Wojtek P., Konopka M. i wsp., Kliniczne zastosowanie obrazowania perfuzyjnego metodą tomografii komputerowej oraz obrazowania dyfuzyjnego i perfuzyjnego metodą rezonansu magnetycznego w wykrywaniu wczesnych zmian w udarze niedokrwiennym mózgu, „Udar Mózgu”, 2004, 6(2), s. 71–78.

3. Hachaj T., Komputerowe generowanie dynamicznych map perfuzji mózgu, ich analiza i znaczenie w neuroradiologii, „Elektrotechnika i Elektronika”, 2008, 27(1), s. 26-36.

4. Lipiec P., Płońska-Gościniak E., Kuśmierek J. i wsp., Bezpieczeństwo nieinwazyjnych technik obrazowania serca i naczyń. Stanowisko grupy ekspertów polskiego Klinicznego Forum Obrazowania Serca i Naczyń, „Kardiologia Polska”, 2013, 71(3), s. 301–307.