Obdukcja lekarska może stanowić dowód w sprawach, które dotyczą fizycznej przemocy. Na potrzeby postępowania karnego konieczne jest udokumentowanie charakteru, wyglądu i rozmiaru doznanych obrażeń, takich jak złamania, siniaki, zadrapania. Obdukcja przeprowadzona jest na zlecenie organów, np. prokuratury lub sądu. Uzyskane na bezpośrednią prośbę osoby pokrzywdzonej zaświadczenie lekarskie ma mniejszą moc.
Co to jest obdukcja lekarska?
Obdukcja lekarska to zaświadczenie wydawane w ramach specjalistycznego badania lekarskiego, podczas którego biegły sądowy stwierdza obrażenia ciała, a dodatkowo prawdopodobną przyczynę i czas ich wystąpienia. Wyniki obdukcji wydawane są co do zasady na piśmie, choć mogą też przybrać formę ustną. O wykonanie badania zwracają się przeważnie osoby, wobec których stosowana jest przemoc rodzinna. Stanowi ono formę udokumentowania faktu fizycznego znęcania się nad nimi, co jest potrzebne przy ewentualnym postępowaniu sądowym.
Gdzie zrobić obdukcję lekarską?
Obdukcja nie może być wykonana przez każdego lekarza. Rolę dowodu w sądzie stanowić może wyłącznie opinia pochodząca od powołanego biegłego. Funkcję taką pełni tylko lekarz medycyny sądowej znajdujący się na liście biegłych, prowadzonej przez prezesa właściwego Sądu Okręgowego. W sytuacji, gdy o doznanych przez poszkodowanego urazach wypowiedział się inny lekarz, organ procesowy kieruje na dodatkowe badania do biegłego. W postanowieniu o powołaniu biegłego zawarte są termin, do kiedy powinna być sporządzona opinia, i uprzedzenie o odpowiedzialności karnej za fałszywe jej złożenie. Wydanie opinii wiąże się z uzyskaniem przez biegłego wynagrodzenia, które określa załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18 grudnia 1975 roku odnośnie do kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym.
Obdukcja lekarska a zaświadczenie o przemocy
W związku z tym, że zlecenie przeprowadzenia obdukcji przez odpowiednią instytucję może nie zostać odpowiednio szybko wykonane, warto przed wygojeniem się obrażeń uzyskać zaświadczenie lekarskie o powodach i charakterze obrażeń ciała, mających związek z zastosowaniem przemocy w rodzinie. Wykonana z opóźnieniem opinia biegłego może okazać się nierzetelna. Bezpośrednio po akcie przemocy pokrzywdzony powinien zatem udać się do dowolnego lekarza, a w przypadku szczególnych sytuacji – ośrodka nocnej pomocy opieki zdrowotnej, na ostry dyżur czy szpitalny oddział ratunkowy. Do wydania zaświadczenia zobowiązany jest każdy lekarz. Nie ma ono niestety tak dużej mocy prawnej jak typowa obdukcja.
Co zawiera obdukcyjne zaświadczenie lekarskie?
Zaświadczenie lekarskie wydawane w związku z przeprowadzeniem obdukcji powinno być zgodne z informacjami przedstawionymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 października 2010 r. w sprawie wzoru zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie. Wzór zaświadczenia dostępny jest w Internetowym Systemie Aktów Prawnych. Dokument taki powinien zawierać:
- dane personalne, datę urodzenia i adres badanego,
- rodzaj, serię, numer dokumentu tożsamości badanego,
- specjalizację, dane personalne lekarza realizującego badanie,
- dane personalne osób towarzyszących przy badaniu,
- nazwę świadczeniodawcy, który wystawił zaświadczenie,
- dokładny czas wykonania badania i wystawienia zaświadczenia,
- ocenę stanu zdrowia badanego,
- pieczęć i czytelny podpis lekarza.
Opinia odpowiadać powinna na pytania określone w postanowieniu dotyczącym powołania biegłego. Dla przykładu:
- jaki był mechanizm powstania obrażeń?,
- jakich obrażeń doznał pokrzywdzony?,
- czy doznane obrażenia powodują naruszenie czynności narządów ciała na dłużej niż 7 dni, czy może stanowią ciężki uszczerbek na zdrowiu, a jeśli tak, to jaką ma on postać?.
Ile kosztuje obdukcja lekarska?
Cena obdukcji zależy od tego, czy wykonywana jest na własną rękę, czy na zlecenie organu prowadzącego postępowanie. Opinia prywatna nie dość, że nie będzie stanowić dowodu w postępowaniu, to jej koszty pokrywa poszkodowany. Szacowana cena obdukcji to 180 zł. Bezpłatna obdukcja wykonywana jest na zlecenie organu prowadzącego postępowanie na podstawie zaświadczenia z policji lub prokuratury informującego o pokryciu kosztów. Z kolei zaświadczenie lekarskie o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie jest bezpłatne bez względu na to, czy pokrzywdzony jest ubezpieczony, czy zgłosił się do prywatnego gabinetu lekarskiego, czy też do ośrodka mającego podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ).
Jak wygląda obdukcja?
Czas trwania obdukcji determinowany jest stanem poszkodowanego. W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza wywiad. Następnie przechodzi do badania, które przebiega w takiej kolejności – głowa, klatka piersiowa, jama brzuszna, kończyny górne i dolne, stan psychiczny. Na koniec specjalista precyzuje rozpoznanie.
Zobacz film: Przemoc domowa - jak się z niej wyrwać?
Bibliografia:
1. Katarzyna Lenczowska-Soboń, Zasady dokonywania obdukcji. 2008-12-26. [dostęp 2019-09-23].