Szyjka macicy, część narządu rodnego, łączy pochwę z jamą macicy. U zdrowej kobiety szyjka nie powoduje żadnego dyskomfortu i nie daje niepokojących objawów. Zmiany w jej położeniu czy konsystencji śluzu są naturalnym zjawiskiem związanym z działaniem hormonów w cyklu miesięcznym. Czasem jednak z szyjką macicy mogą być związane pewne nieprawidłowości. Jednym z badań stosowanych do oceny stanu szyjki macicy jest kolposkopia.

Co to jest kolposkopia?

Kolposkopia to wizualne badanie szyjki macicy i górnej części pochwy wykonywane za pomocą specjalnego optycznego przyrządu powiększającego, nazywanego kolposkopem. Dzięki badaniu kolposkopowemu można obejrzeć powierzchnię szyjki macicy, dolną część jej kanału oraz pochwy i sromu. Podczas badania do pochwy wprowadza się wziernik (podobnie jak przy pobieraniu wymazu z szyjki macicy), po czym zbliża się szkło powiększające (kolposkop). Lekarz przeprowadzający badanie przemywa szyjkę macicy (najczęściej trzyprocentowym kwasem octowym oraz jodkiem potasu) w celu potwierdzenia bądź wykluczenia zmian chorobowych. Kolposkopia jest bezbolesna i nieinwazyjna, może jedynie powodować pewien dyskomfort. Trwa zwykle od kilku do kilkunastu minut.

Badanie kolposkopowe wykonuje się w celu:

• oceny zmian chorobowych w obrębie szyjki macicy wskazujących na dysplazję (zmianę przedrakową),
  
• wykrycia przedklinicznych postaci raka szyjki macicy,
  
• pobrania próbki komórek do badania histopatologicznego,
  
• rozpoznania miejsc, w których istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia nowotworu,
  
• określenia zakresu zabiegów przed planowaną operacją chirurgiczną,
  
• oceny, czy po zabiegu/operacji zmiana chorobowa została usunięta w całości.
  

Kolposkopia – wyniki

Wynik badania kolposkopowego uzyskuje się od razu (w formie opisu, ewentualnie z rysunkami bądź zdjęciami).

Prawidłowy obraz kolposkopowy stwierdza się, gdy:

• próba z użyciem kwasu octowego i jodku potasu nie wykazuje zmian chorobowych,
  
• w badaniu nie zostały zaobserwowane zmiany w budowie nabłonka (rak szyjki macicy rozwija się z nabłonka pokrywającego szyjkę macicy).
  

Nieprawidłowy obraz kolposkopowy stwierdza się, gdy:

• zostały rozpoznane zmiany w budowie/architekturze nabłonka,
  
• próba z użyciem kwasu octowego i jodku potasu wskazuje na zmiany chorobowe.
  

Wykryte zmiany klasyfikowane są w następujący sposób:

• grupa 1 – prawidłowy obraz kolposkopowy,
  
• grupa 2 – nieprawidłowy obraz kolposkopowy,
  
• grupa 3 – niejasny obraz kolposkopowy,
  
• grupa 4 – inny obraz kolposkopowy.
  

Dalszą diagnostykę przeprowadza się zwykle w przypadku grup 2 i 3.

Wynik kolposkopii zawiera zalecenia dotyczące dalszego postępowania. W przypadku nieprawidłowego obrazu kolposkopowego wskazaniem może być konsultacja w poradni ginekologicznej. Interpretację wyników kolposkopii najlepiej zostawić lekarzowi.

Uwaga! Badanie kolposkopowe nie pozwala w 100% potwierdzić raka szyjki macicy – dokładność diagnostyczną szacuje się na około 80–97%. Jeśli zmiany przedrakowe zostaną potwierdzone (np. na podstawie kolposkopii z weryfikacją histopatologiczną), zwykle usuwa się nieprawidłową część szyjki macicy. Leczenie nowotworu zależne jest od jego stadium. W przypadku wykrycia przedklinicznych postaci raka szyjki macicy w badaniu kolposkopowym wyleczalność choroby wynosi 100%.

Kolposkopia – zalecenia po zabiegu

Nie ma żadnych szczególnych zaleceń – po kolposkopii można od razu wrócić do pełnej aktywności. W przypadku wystąpienia krwawienia, szczególnie obfitego, należy zgłosić się do lekarza. Jeśli podczas kolposkopii zostały pobrane wycinki do badań, współżyć można po około miesiącu, chyba że lekarz pozwoli skrócić ten czas.

Przygotowanie do kolposkopii

Na kilka dni przed badaniem kolposkopowym należy:

• powstrzymać się od współżycia,
  
• nie wykonywać irygacji pochwy,
  
• nie poddawać się badaniu ginekologicznemu,
  
• nie stosować antykoncepcyjnych globulek dopochwowych.
  

W dniu badania należy: 

• przyjąć wszystkie stosowane na co dzień leki (oprócz leków dopochwowych),
  
• poinformować lekarza o ewentualnym uczuleniu na jod.
  

Kolposkopii nie wykonuje się podczas miesiączki. Optymalny czas, w którym warto przeprowadzić badanie, to okres pomiędzy 10. a 20. dniem cyklu. Na badanie należy zabrać ze sobą wynik ostatniej cytologii (dzięki kolposkopii można zweryfikować nieprawidłowy wynik cytologiczny). Przed badaniem kolposkopowym powinno się wyleczyć ewentualne stany zapalne pochwy.

Kolposkopia może być wykonywana w ciąży, jest bezpieczna dla rozwijającego się dziecka.

Badanie kolposkopowe nie jest przeprowadzane w każdym gabinecie ginekologicznym. Lekarz wykonujący kolposkopię musi mieć stosowne uprawnienia oraz dysponować kolposkopem.