Kinezyterapia zaliczana jest do metod fizjoterapeutycznych. Jej zadaniem jest maksymalne usunięcie niesprawności fizycznej. Leczenie ruchem ma zastosowanie w terapii schorzeń i dysfunkcji narządu ruchu, po zabiegach operacyjnych, w zespołach bólowych kręgosłupa, w okresie ciąży i jako przygotowanie do porodu.
Co to jest kinezyterapia?
Kinezyterapia, czyli leczenie ruchem, określana jest też jako gimnastyka lecznicza i polega na wykonywaniu ćwiczeń usprawniających o charakterze wzmacniającym, rozciągającym i rozluźniającym. Głównym celem przyświecającym kinezyterapii jest przywrócenie choremu całkowitej lub możliwie największej sprawności psychofizycznej lub jej utrzymanie. Pozostałe cele gimnastyki leczniczej to:
- poprawa funkcji układu nerwowego,
- przywrócenie ruchomości w stawach,
- przywrócenie siły i wytrzymałości mięśni,
- korygowanie wad postawy i patologicznych nawyków ruchowych,
- poprawa wydolności narządowej, szczególnie w obrębie układu oddechowego i sercowo-naczyniowego,
- przystosowanie do życia z niepełnosprawnością.
Kinezyterapia w praktyce fizjoterapeuty
Kinezyterapia przeprowadzana jest przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę. Ćwiczenia odbywają się w specjalnie przygotowanej sali wyposażonej w przyrządy gimnastyczne, jak dmuchane piłki, ciężarki, drabinki, huśtawki, taśmy, tory i schody do nauki chodzenia.
Do najczęściej stosowanych metod kinezyterapeutycznych zalicza się:
-
McKenzie MDT (Mechanical Diagnosis and Therapy) – leczenie i diagnozowanie przyczyny bólu kręgosłupa przy wykorzystaniu indywidualnie dobranego zestawu ćwiczeń i terapii manualnej; wykorzystanie metody popularyzuje Międzynarodowy Instytut McKenziego, który posiada swoją filię w Polsce (Instytut McKenziego Polska) i na którego stronie internetowej można znaleźć wiele ciekawych informacji dotyczących metody;
-
PNF (Prioproceptive Neuromuscular Facilitation) – odtwarzanie prawidłowej funkcji, która uległa zaburzeniu w przebiegu chorób neurologicznych i ortopedycznych;
-
Kaltenborn-Evjenth – usuwanie dysfunkcji stawów, które powstały w przebiegu chorób ortopedycznych; wykorzystuje specyficzne ruchy bierne i terapię tkanek okołostawowych;
-
NDT – Bobath i Vojty – rehabilitacja dzieci i dorosłych ze schorzeniami neurologicznymi.
Kinezyterapia – zastosowanie
Kinezyterapia znajduje zastosowanie przede wszystkim w rehabilitacji osób ze schorzeniami i dysfunkcjami narządów ruchu, wadami postawy, bólami mięśni, stawów, krzyża i kręgosłupa. Ćwiczenia zapewniają pełen zakres ruchu w stawach, a jeśli jest ograniczony, zwiększają go. Gimnastyka lecznicza zwiększa sprężystość i elastyczność więzadeł i torebek stawowych. Determinuje proces uwapnienia kości. Zwiększa siłę, masę i przywraca czynność mięśni.
Kinezyterapię wykorzystuje się w leczeniu chorób układu nerwowego, w celu pobudzenia działania układu, rozwijania pamięci ruchowej i szybkości reagowania na bodźce ruchowe. Wskazana jest dla osób z chorobą Parkinsona, stwardnieniem rozsianym lub ataksją.
Ćwiczenia ruchowe zwiększają wydolność i sprawność układu krążenia. Stosowane są przy udarze mózgu, zawale serca, chorobie wieńcowej, dławicy piersiowej, nadciśnieniu tętniczym i zakrzepowo-zarostowym zapaleniu naczyń.
W zakresie układu oddechowego następuje nauka prawidłowego sposobu oddychania, zwiększenie pojemności płuc i wzrost utlenienia krwi. Pod względem układu trawiennego i moczowo-płciowego mają miejsce: usprawnienie żołądka i jelit, poprawa wydolności wątroby i nerek, redukcja zaparć, usuwanie zalegającego w drogach moczowych moczu i zapobieganie tworzeniu się kamieni moczowych.
Kinezyterapia stanowi ważny element rehabilitacji pourazowej u pacjentów po zabiegach operacyjnych jamy brzusznej, mastektomii, udarze mózgu i zawale serca. Ma zastosowanie podczas przygotowania do porodu.
Kinezyterapia – ćwiczenia
Wybór techniki kinezyterapii powinien być indywidualny i wynikać z oceny stanu funkcjonalnego chorego i umiejscowienia procesu patologicznego, choroby czy urazu. Najczęstszymi przeciwwskazaniami do kinezyterapii są:
- stany gorączkowe,
- ostry stan zapalny mięśni, stawów i kości,
- niewydolność krążenia i oddechowa,
- ostry okres chorób układu krążenia i oddechowego,
- ciężki ogólny stan chorego.
Ze względu na zakres oddziaływania ćwiczeń wyróżnia się kinezyterapię miejscową i ogólną. Ta pierwsza opiera się na bezpośrednim oddziaływaniu wyłącznie na zmieniony chorobowo narząd. W ramach tej terapii realizuje się m.in.:
ćwiczenia bierne – wykonywane przez kinezyterapeutę albo aparat CPM (ang. continuous passive motion – ciągły bierny ruch), bez czynnego udziału chorego; terapię stosuje się zwykle u osób długo unieruchomionych, z porażeniem lub niedowładem mięśni;
- ćwiczenia czynno-bierne – ruch wykonywany jest biernie, natomiast chory czynnie rozluźnia mięśnie;
- ćwiczenia w odciążeniu – wykonywanie ruchu przy odciążeniu przez terapeutę gimnastykowanego odcinka ciała;
- ćwiczenia samowspomagane – chory siłą mięśni zdrowej kończyny wspomaga pracę chorej;
- ćwiczenia izometryczne – czynne napinanie mięśni bez zmiany ich długości;
- ćwiczenia czynne – polegają na samodzielnym wykonywaniu ruchów przez chorego;
- inne ćwiczenia (z oporem, prowadzone, oddechowe, relaksacyjne, synergistyczne);
- redresje (usuwanie przykurczów stawowych);
- wyciągi;
- pionizację;
- naukę chodzenia.
Z kolei kinezyterapia uogólniona dotyczy nieobjętych chorobą części ciała. W tym przypadku przeprowadza się ćwiczenia ogólnokondycyjne, gimnastykę poranną, sport inwalidów czy ćwiczenia w wodzie.
Bibliografia:
- Chydziński W., Techniki kinezyterapeutyczne stosowane w rehabilitacji, w: Kiwerski J. (red.), Rehabilitacja medyczna, Warszawa, Wydawnictwo PZWL, 2007, 70–93.
- Pisarek J., Stosowanie zabiegów kinezyterapeutycznych i fizykoterapeutycznych, Radom, Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, 2007.
- Rottermund J., Knapik A., Saulicz M., Saulicz E., Kinezyterapia w leczeniu osteoporozy, Dravotnicke studie Vedecko-Odbrny Casopis Fakulty Zdravotnictva Katolickiej Univerzity v Rożomberku, 2014, 7(1), 28–34.
- Zembaty A., Kinezyterapia, Kraków, Wydawnictwo Kasper, 2003.
- http://www.mckenzie.pl/