Benzydamina to lek, który figuruje na liście leków wydawanych bez recepty lekarskiej, czyli OTC. Środek dostępny jest w rozmaitej formie, w tym kremu, żelu, tabletek do ssania, aerozoli i płynów do płukania gardła i jamy ustnej, proszku do sporządzania roztworu do irygacji. Coraz więcej badaczy podkreśla wykorzystywanie benzydaminy jako środka psychoaktywnego przez młodzież.

Co to jest benzydamina?

Benzydamina (z łac. Benzydaminum) to pochodna imidazolu, zaliczanego do grupy organicznych aromatycznych związków heterocykliczny. W nomenklaturze systematycznej Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej nosi nazwę 3-(1-benzylo-1H-indazol-3-yloksy)-N,N-dimetylopropano-1-amina.

Działanie benzydaminy

Benzydamina to niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ) i przeciwobrzękowy o następującym wzorze sumarycznym: C19H24N3O. Środek wykazuje również działanie antyseptyczne (oddziałuje na różne gatunki grzybów i bakterii) i miejscowo znieczulające. Dodatkowo hamuje agregację (zlepianie) płytek krwi i krwinek czerwonych (erytrocytów), zmniejsza przepuszczalność włosowatych naczyń krwionośnych. Zmniejsza napięcie mięśni poprzecznie prążkowanych i gładkich, przez co wywiera działanie przeciwbólowe.

Benzydamina w stężeniu >10–4 mol/l: hamuje fosfolipazę A2 i fosfatydylo-acetylotransferazę, tworzenie wolnych rodników tlenowych, pobudza syntezę prostaglandyny E2 (PGE2). Stosowana doustnie, bardzo dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, a maksymalne stężenie osiąga w ciągu 2–4 godzin od zażycia. Benzydamina przenika przez barierę krew–mózg.

W jakiej formie występuje benzydamina?

Benzydamina występuje w postaci:

• aerozolu lub płynu do płukania jamy ustnej i gardła o stężeniu 1,5 mg/ml,
  
• tabletek do ssania zawierających 3 mg substancji czynnej,
  
• proszku do sporządzenia roztworu dopochwowego zawierającego 500 mg substancji czynnej w saszetce,
  
• kremu i żelu.
  

Wszystkie preparaty dostępne są bez recepty.

Polecamy: Czy leki bez recepty są bezpieczne?

W jaki sposób bezpiecznie przyjmować leki? Zobaczcie sami:

Wskazania do stosowania benzydaminy

Benzydamina to lek o szerokim zastosowaniu. Wykorzystuje się:

• tabletki do ssania, aerozole lub płyny do płukania gardła i jamy ustnej: łagodzenie objawów związanych ze stanem zapalnym jamy ustnej, gardła, krtani powstałych w wyniku zakażenia bakteryjnego lub wirusowego, łagodzenie bólu, zaczerwienienia, obrzęku błon śluzowych jamy ustnej po radioterapii, łagodzenie objawów pojawiających się po zabiegach operacyjnych z zakresu stomatologii i laryngologii oraz powstałych po intubacji, leczenie zapalenia dziąseł, języka, aft, chorób przyzębia,
• roztwór do irygacji: leczenie zapalenia sromu i pochwy, szyjki macicy, stany po chemio- i radioterapii, higiena osobistej w okresie połogu, profilaktyka przed operacjami ginekologicznymi i po nich,
• krem i żel: łagodzenie bólów mięśni, leczenie zapalenia ścięgien i żył.

Możliwe skutki uboczne stosowania benzydaminy

Zażywany doustnie lek może powodować nudności, wymioty, niedoczulicę jamy ustnej, drętwienie i utratę czucia w miejscu podania, zawroty i bóle głowy. Znacznie rzadziej odpowiada za reakcje alergiczne, pieczenie lub suchość w jamie ustnej, skurcz krtani, obrzęk naczynioruchowy. Benzydamina używana zewnętrznie powodować może uczucie pieczenia i świądu błony śluzowej pochwy, pokrzywkę, skórne reakcje nadwrażliwości na światło. Miejscowe działania niepożądane po benzydaminie są zwykle przemijające, ustępują samoistnie i rzadko wymagają dodatkowego leczenia.

Polecamy: Niesteroidowe leki przeciwzapalne – działanie, wykaz, podział

Benzydamina jako środek psychoaktywny

Coraz więcej badaczy wskazuje na wykorzystanie benzydaminy jako środka psychoaktywnego ze względu na jej niską cenę, łatwość w zdobyciu, trudność do wykrycia przez powszechnie używane testy narkotykowe. Spożyta w nadmiarze benzydamina wywołuje trwające średnio 12 godzin odurzenie, omamy wzrokowe i słuchowe, silne pobudzenie psychoruchowe, delirium, bezsenność, euforię, poczucie błogostanu, urojenia, suchość w ustach, stan nieprzytomności. Niestety w konsekwencji jej nadużycia dojść może do trwałego uszkodzenia nerwu wzrokowego. Zatrucia benzydaminą wymagają przeważnie kilkudniowej hospitalizacji.

Psychoaktywne działanie benzydaminy spowodowane jest uwolnieniem dużych ilości dopaminy (wzór sumaryczny C8H11NO2), czyli organicznego związku chemicznego pełniącego rolę neuroprzekaźnika, który jest syntezowany i uwalniany przez neurony (komórki nerwowe) ośrodkowego układu nerwowego. Powyższe działanie przyniesie doustne spożycie rozpuszczonej w szklance wody 1 saszetki powszechnie znanego farmaceutyku o zawartości substancji czynnej 500 mg, pierwotnie przeznaczonego do zewnętrznego stosowania przy łagodzeniu objawów towarzyszących zapaleniu kobiecych narządów płciowych.

Polecamy: Interakcje leków w praktyce klinicznej. Jakich leków nie można łączyć?

Przeciwwskazania do stosowania benzydaminy

Wśród najczęstszych przeciwwskazań do stosowania benzydaminy wymienia się uczulenie na substancję czynną. Zażywanie benzydaminy należy wcześniej skonsultować z lekarzem lub farmaceutą w przypadku przyjmowania doustnych leków przeciwzakrzepowych, hipotensyjnych i moczopędnych ze względu na ryzyko zaistnienia szkodliwych dla zdrowia interakcji. Nie ma wystarczających danych dotyczących stosowania preparatu przez kobiety w ciąży i karmiące piersią.

Bibliografia:

1. Barwina M., Habrat B., Sein Anand J., Nadużywanie benzydaminy, „Alkoholizm i Narkomania”, 2014, 27(1), s. 77–87.

2. Potocka‑Banaś B., Majdanik S., Korwin‑Piotrowska K. i wsp., Nadużywanie popularnych leków dostępnych bez recepty nowym trendem wśród młodzieży, „Annales Academiae Medicae Stetinensis”, 2013, 59(1), s. 114–119.

3. Owsianik D., Mach-Lichota E., Wojtaszek M., Problemy związane z nadużyciem substancji odurzających wśród młodzieży. Opis przypadku zatrucia benzydaminą, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie”, 2014, 4, s. 381–387.