W przypadku guza wielkości od 1 do 2 cm szanse są mniejsze, ale nadal sięgają prawie 90%.
Mammografia czy USG?
Różnica polega na tym, że USG wykorzystuje fale ultradźwiękowe zamiast promieni rentgenowskich, jest zupełnie nieszkodliwe i może je wykonywać również kobieta w ciąży. Dodatkowo USG pozwala na obejrzenie zmiany pod różnym kątem, przez co lekarz może odróżnić nieszkodliwe torbiele od masy nowotworowej (chociaż nie wykrywa zwapnień).
Dlaczego więc w ogóle rozważamy wybór między USG a mammografią, która opiera się na dawce promieniowania? Ponieważ z wiekiem piersi kobiety się zmieniają. Kobiety młode mają więcej tkanki gruczołowej, która w obrazie badania jest jasna, a kobiety starsze - więcej tkanki tłuszczowej, która w obrazie badania jest ciemna. Rak na obrazie USG będzie odznaczał się ciemnym kolorem na tle jasnej tkanki gruczołowej, a na obrazie RTG odwrotnie. Stąd przyjmuje się, że do 35-40. roku życia USG jest wystarczającym badaniem (dużo jasnej tkanki gruczołowej), a po przekroczeniu 40. roku życia mammografia okazuje się badaniem bardziej miarodajnym (więcej tkanki tłuszczowej).
Zdarza się, że jedno badanie musi zostać potwierdzone drugim. Są to sytuacje, w których np. kobieta po 40. roku życia regularnie przyjmuje hormony powodujące narastanie tkanki gruczołowej. Oba badania są natomiast obowiązkowe przed rozpoczęciem terapii hormonalnej.
Co trzeba wiedzieć o mammografii i kiedy trzeba ją wykonać? Dowiesz się tego z naszego filmu
Mammografia - jak często poddawać się badaniu?
Profilaktyka raka piersi wymaga regularnych kontroli niezależnie od wieku. Przyjmuje się, że należy to robić od 20. roku życia (wcześniej, jeżeli stosujemy antykoncepcję hormonalną). Każda kobieta powinna raz w miesiącu sama kontrolować piersi, a maksymalnie co 2 lata poddawać się badaniu USG.
Zobacz także: USG piersi i jajników - niezbędne w profilaktyce nowotworowej
Kobietom między 50. a 69. rokiem życia przysługuje w Polsce prawo do wykonywania bezpłatnej mammografii co dwa lata zgodnie z programem badań profilaktycznych raka piersi. W przypadku kobiet należących do grupy podwyższonego ryzyka zachorowań na raka piersi (tj. występowanie nowotworu w najbliższej rodzinie, mutacje genów BRCA1/BRCA2, po mastektomii, po długim okresie aktywności hormonalnej - wczesne miesiączkowanie i późne przekwitanie, kobiety, które nie rodziły bądź rodziły po 35. roku życia, wieloletnia hormonalna terapia zastępcza) badanie powinno być powtarzane co pół roku, na przemian z rezonansem magnetycznym. W tej grupie USG powinno być traktowane jako badanie uzupełniające.
Wskazania dodatkowe
Wskazaniami, które powinny prowadzić do konsultacji z lekarzem, a później do wykonania mammografii, mogą być też:
- bóle piersi,
- wyczuwalne stwardnienia piersi,
- wciągnięcia brodawek lub skóry,
- wydzielina z sutka,
- torbiel,
- asymetria piersi.
Lekarz, po przeprowadzeniu wywiadu, zdecyduje o najbardziej miarodajnym badaniu bądź badaniach.
Bezpłatna mammografia
Kobiety między 50. a 69. rokiem życia, które nie chorowały na raka piersi i są ubezpieczone, mogą korzystać z bezpłatnej mammografii w ramach programu Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Jeżeli od ostatniego badania minęły 2 lata, mogą się na nie zgłosić bez skierowania od specjalisty.
Przebieg badania
Mammografia nie jest bolesna. Jeżeli chcemy wykonać badanie refundowane przez NFZ, niezbędne jest skierowanie od lekarza. Przed badaniem lekarz powinien zapoznać się z wcześniejszymi wynikami. Badanie to nie wymaga specjalnych przygotowań. Jedyne wskazanie dotyczy wstrzymania się od używania balsamów, kremów czy dezodorantów z talkiem w dniu badania. Najlepiej wykonywać je między 5. a 10. dniem cyklu miesiączkowego, ponieważ piersi są wtedy mniej wrażliwe na dotyk. Ucisk odczuwalny w trakcie badania (trwa około 30 sekund) może powodować dyskomfort, a czasem krótki ból, ale jest całkowicie bezpieczny i ustępuje wraz z zakończeniem badania.
Badanie piersi - jak wygląda i kiedy trzeba je wykonać? Dowiesz się tego z naszego filmu
W trakcie mammografii radiolog wykonuje po 2 zdjęcia każdej piersi - jedno zawsze w projekcji góra-dół, a drugie w projekcji skośnej. Każdą z piersi technik musi umieścić na stoliku aparatu mammograficznego i unieruchomić, dociskając dodatkową płytką. Ucisk, choć niekomfortowy, jest niezbędny, ponieważ umożliwia uzyskanie ostrego zdjęcia i zmniejsza dawkę przyjętego promieniowania. Całość trwa zaledwie kilka minut.
Przy mammografii nie są przeciwwskazaniem implanty piersi ani zbyt obfity biust. Dzisiejsze aparaty wykonują zdjęcia w bardzo wysokiej jakości, a technik może zastosować odpowiednie metody do przemieszczania implantów.
W przypadku nieprawidłowego wyniku badania bądź podejrzenia zmian lekarz może zalecić badania dodatkowe: USG, rezonans magnetyczny czy biopsję.
Zobacz także: Jak wygląda biopsja mammotomiczna? Zalecenia po zabiegu
Gdzie zrobić badanie?
Wiarygodny wynik badania zależy nie tylko od jakości aparatu, ale także od kwalifikacji wykonującego je radiologa. Aby się upewnić, że wybrana przez nas placówka jest tą właściwą, można sprawdzić, czy posiada akredytację Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego, a także czy certyfikat tego towarzystwa ma lekarz.