Coraz częstsze macierzyństwo po skończeniu 40 lat to konsekwencja zmian w stylu życia, jakie nastąpiły w ciągu ostatnich dekad. Z punktu widzenia biologii dla kobiety optymalnym momentem na rozród jest wiek 18–25 lat. Jednak współczesne kobiety w tym czasie zdobywają wykształcenie, szukają pomysłów na ścieżkę zawodowej kariery, poznają świat i cieszą się urokami młodości. Tak młode osoby zwykle nie czują się jeszcze psychicznie dojrzałe do trwałego związku i założenia rodziny. Z wielu względów kobiety coraz później decydują się na pierwsze dziecko. Przyczyną tej tendencji są złe warunki mieszkaniowe, niesatysfakcjonujące dochody, obawa o utratę pracy czy brak odpowiedniego partnera – stabilizację w życiu zawodowym i prywatnym statystyczna Polka osiąga dopiero około 30.–35. roku życia.

Kobiety, które urodziły dzieci w późniejszym wieku, mogą żyć dłużej? Zobacz, co pokazują badania:

Ciąża po czterdziestce – szanse

Kobieta rodzi się z określoną liczbą komórek jajowych (powstają one już w trakcie życia płodowego), których zapas zmniejsza się z wiekiem – dojrzewają i ulegają zapłodnieniu lub giną. Na początku okresu pokwitania dziewczęta mają 300–400 tysięcy jajeczek. Każdego roku tracą ich około 13 tysięcy. Z czasem nie tylko zmniejsza się rezerwa jajnikowa, ale też spada jakość komórek jajowych – im starsze są w czasie owulacji, tym większe ryzyko, że pojawią się w nich wady chromosomalne. Z powyższych względów z wiekiem szanse kobiety na zajście w ciążę i urodzenie zdrowego dziecka maleją coraz szybciej.

Zobacz nasz film i dowiedz się jak rozwija się płód

Prawdopodobieństwo naturalnego poczęcia u 25-latek wynosi 95%, u 35-latek 70%, u 40-latek już tylko 10%, a u 44-latek – 1,6%. Co więcej, blisko połowa ciąż u kobiet w wieku 40-45 lat kończy się poronieniem. Aby określić szansę na naturalne zapłodnienie, można wykonać badania:

• hormonu antymüllerowskiego (AMH) – markera rezerwy jajnikowej,

• folikulotropiny (FSH) i gonadotropiny kosmówkowej (HCG) – pozwalają określić poziom gonadotropin w organizmie.

Wykonanie powyższych badań może być także podstawą do decyzji o pobraniu komórek jajowych, nim wyczerpie się ich rezerwa, zamrożeniu i wykorzystaniu w późniejszym czasie do zabiegu in vitro.

Ciąża w wieku 40 lat i związane z nią zagrożenia

Dojrzałym kobietom niełatwo zajść w ciążę i nie są one tak dobrze przygotowane do jej okresu jak 20-latki. Starszy organizm jest mniej wydolny fizycznie i gorzej radzi sobie z takimi obciążeniami, jak np. przepompowywanie większej ilości krwi. Co więcej, kobiety 40-letnie niejednokrotnie cierpią na przewlekłe schorzenia (np. nadciśnienie tętnicze, cukrzycę), które nie pozostają bez wpływu na przebieg ciąży i zwiększają prawdopodobieństwo powikłań. W tej grupie wiekowej wzrasta także ryzyko zatrucia ciążowego, cukrzycy ciężarnych, nietolerancji pokarmowej, chorób nerek i układu krążenia. Poród po czterdziestce zwykle trwa dłużej i jest znacznie bardziej obciążający niż w przypadku młodszej kobiety. Jedną z głównych przyczyn stanowi obniżona elastyczność tkanek starszego organizmu, co przekłada się na problem z rozwarciem szyjki macicy (z tego względu wiele porodów 40-latek dokonuje się przez cesarskie cięcie). Z podobnych względów 40-letnie matki częściej skarżą się na dolegliwości okresu połogu i dłużej wracają do kondycji sprzed porodu.

Ciąża po 40. roku życia wiąże się z ryzykiem wielu powikłań dla dziecka. Przede wszystkim wzrasta możliwość wystąpienia wad chromosomalnych płodu (co nie oznacza, że młode kobiety nie rodzą dzieci z wadami genetycznymi). Im starsza matka, tym bardziej prawdopodobne, że urodzi potomstwo z zespołem Downa, Edwardsa, Pataua czy Turnera.

Dzieci 40-latek nierzadko cierpią na choroby metaboliczne, mają wady serca lub ośrodkowego układu nerwowego (wykonane pomiędzy 10. a 14. tygodniem ciąży badania prenatalne – bezpłatne dla kobiet, które ukończyły 35 lat – pozwalają na wykrycie tych chorób; niektóre schorzenia można leczyć operacyjnie jeszcze w okresie płodowym). U dojrzałych kobiet często zdarzają się, obarczone dużym niebezpieczeństwem komplikacji, ciąże mnogie. Istnieje także poważne ryzyko przedwczesnego porodu – po 40. roku życia wynosi ono aż 16%. Powtarzającym się problemem jest także zbyt niska waga urodzeniowa dziecka.

Dzięki osiągnięciom współczesnej medycyny większość ciąż po czterdziestce kończy się szczęśliwie, ale w przypadku niepowodzenia dramat kobiety jest znacznie większy niż u 20- latki – zwykle bowiem traci ona ostatnią szansę na zostanie matką.

Macierzyństwo po czterdziestce – zalety

Kobieta 40-letnia to najczęściej wspaniała kandydatka na matkę. Świadoma niepowtarzalności swojego stanu i związanego z nim ryzyka, już w ciąży jest bardziej uważna i odpowiedzialna niż 20-latka – bardziej dba o swoje zdrowie, sumienniej przestrzega zaleceń lekarzy. Kiedy szczęśliwie urodzi zdrowe dziecko, pielęgnuje je z zaangażowaniem, doświadczeniem, cierpliwością i użyciem środków, jakimi nie ma możliwości dysponować kobieta o wiele młodsza. Czterdziestolatka ma także większą szansę przeżyć szczęśliwe, świadome macierzyństwo. Najczęściej dobrze zna siebie i ma już za sobą czas burzliwych poszukiwań swojego miejsca w życiu, dzięki czemu jest lepiej przygotowana emocjonalnie do roli matki i bardziej skłonna do wyrzeczeń, których ona wymaga. Co więcej, dojrzałe kobiety przeważnie żyją w stabilnych związkach, mają ustaloną pozycję zawodową i finansową, dzięki czemu są w stanie zapewnić dziecku lepsze warunki do rozwoju niż 20- latka. Macierzyństwo po czterdziestce ma także ważny aspekt psychologiczny – odejmuje lat, dodaje energii i radości życia.

Jakie badania powinna wykonać każda przyszła mama? Odpowiedź znajdziesz w filmie