Stopa, z łacińskiego pes, to skomplikowany aparat będący podporą całego ciała zarówno w pozycji stojącej, jak i podczas chodu. Uczestniczy w przenoszeniu ciężaru ciała do przodu. Istnieją liczne analogie pomiędzy stopą a ręką, jednak ze względu na różne czynności, do których zostały przystosowane w trakcie ewolucji, można zaobserwować wiele znacznych różnic pomiędzy kończyną górną a dolną.

Jak zbudowana jest stopa?

W budowie ludzkiej stopy należy wyodrębnić mięśnie, kościec oraz naczynia i nerwy. W ogólnym opisie tej części kończyny dolnej trzeba zwrócić uwagę na palce. W porównaniu z palcami dłoni, palce stopy uległy znacznemu uwstecznieniu. Nie są tak długie, mniejsza jest ich ruchomość. Wynika z to z faktu, że główną i jedyną czynnością stopy jest przede wszystkim funkcja podporowa.

Poza palcami na stopie należy wyróżnić sklepienia podłużne i poprzeczne, które powodują, że środkowa część podeszwy jest odciążona. Sklepienie stopy tworzą mięśnie, więzadła i kości stopy. Na podeszwie stopy, pod skórą, rozwinięta jest tkanka tłuszczowa rozdzielana pasmami tkanki łącznej. Dzięki temu tworzy się układ amortyzujący podeszwę stopy i tworzący poduszkę, na której ona spoczywa. Pod warstwą tłuszczową i skórą głębszą znajduje się rozcięgno podeszwowe, które łączy końce łuków sklepienia podłużnego stopy i przeciwstawia się jego spłaszczeniu.

Jak ćwiczyć, aby stopy były zdrowe ? Dowiesz się tego z naszego filmu

Budowa kostna stopy

Szkielet stopy dzieli się na kości stępu, śródstopia i palców. Kości stępu ułożone są w dwuszeregu. Szereg bliższy to kość piętowa i skokowa, a szereg dalszy stanowią kolejno (od strony przyśrodkowej) trzy kości klinowate i kość sześcienna. Pomiędzy tymi rzędami kości wsunięta jest kość łódkowata. Budowa śródstopia jest analogiczna do śródręcza, choć istnieje wiele różnic. Jest to więc 5, mniej więcej równoległych, kości długich przebiegających wzdłuż stopy. Pierwsza kość śródstopia ma na stronie podeszwowej guzowatość, podobnie jak kość piąta. Druga kość śródstopia jest najdłuższa z pięciu. Kości palców stopy również wykazują niewielką analogię do palców ręki, czyli składają się z paliczków, jednak są one w stanie tzw. zanikowym. Pierwszy palec stopy nosi nazwę palucha.

Budowa mięśniowa stopy

Układ mięśniowy stopy jest dość złożony. Mięśnie stopy są związane z palcami, jednak w dużej mierze mięśnie te przekształcone zostały w aparat utrzymujący i regulujący sklepienie stopy. Wyróżnia się mięśnie grzbietu stopy:

• mięsień prostownik krótki palucha – odpowiada za prostowanie i odwodzenie palucha,

• mięsień prostownik krótki palców – odpowiada za prostowanie palców.

Jak wygląda badanie stóp? Dowiesz się tego z naszego filmu

Kolejną grupą są mięśnie podeszwy stopy:

• mięśnie palucha – tworzą wyniosłość przyśrodkową stopy, zalicza się tu odwodziciela, zginacza krótkiego i przywodziciela palucha,

• mięśnie palca małego – tworzą wyniosłość boczną podeszwy, należą tu mięsień odwodziciel, zginacz krótki, przeciwstawiacz palca małego,

• mięśnie pośrednie podeszwy – ulokowane są pomiędzy wyniosłością przyśrodkową i boczną stopy, należą tu zginacz krótki palców, mięsień czworoboczny podeszwy, mięśnie glistowate i międzykostne.

Stawy stopy

Omawiając budowę stopy człowieka, nie wolno zapomnieć o aparacie ruchowym, jakim są stawy. Zalicza się tu:

• staw skokowo-goleniowy,

• stawy międzystępowe,

• stawy stępowo-śródstopne,

• stawy śródstopno-paliczkowe,

• stawy międzypaliczkowe.

Staw skokowo-goleniowy był nazywany kiedyś stawem skokowym górnym. Jest to staw złożony, który wraz z kością skokową przenosi ciężar ciała na całą stopę. Jest to staw jednoosiowy, bloczkowy. Panewkę stanowią kości piszczelowa i strzałkowa podudzia. Stawy międzystępowe to staw skokowo-piętowo-łódkowy, staw skokowo-piętowy, staw poprzeczny stępu i staw klinowo-łódkowy.

Zobacz nasz film i dowiedz się jak zbudowany jest układ kostny