Pośladek to struktura, w obrębie której występuje wiele tkanek miękkich, takich jak ścięgna, mięśnie i więzadła. To właśnie ich patologie mogą prowokować ból w pośladku. Dodatkowo dolegliwości mogą promieniować z innych miejsc, a przede wszystkim z kręgosłupa. Schorzeniami, w przebiegu których pojawia się ból w pośladku, są choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego, rwa kulszowa i zespół mięśnia gruszkowatego czy więzadeł biodrowo-lędźwiowych. W leczeniu duże znaczenie ma rehabilitacja.

Ból w pośladku przy rwie kulszowej

Ból pośladków może posiadać rozmaite przyczyny. Dość często odpowiada za niego rwa kulszowa. Jest to zespół objawów wywołanych uciskiem lub podrażnieniem nerwu kulszowego (największy nerw obwodowy) lub tworzących go korzeni (najczęściej na poziomie L5-S1).

Do powstania rwy kulszowej predysponują zwłaszcza procesy zwyrodnieniowe zachodzące w obrębie krążków międzykręgowych kręgosłupa, powodujące wypadnięcie krążka i ucisk na korzeń nerwowy przez tworzące się narośla kostne, czyli osteofity. Zmiany w kręgosłupie są determinowane przez postępujący proces starzenia się organizmu. Rzadziej przyczyną rwy kulszowej jest miejscowy stan zapalny, uraz czy inne schorzenia, takie jak cukrzyca, choroby nowotworowe i zakaźne.

Stan ten wywołuje ból promieniujący od lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa i pośladka, przez tylną powierzchnię uda i podudzie, aż do stopy. W większości przypadków jest on jednostronny. Ma charakter rwący i piekący. Mogą się pojawić objawy neurologiczne w postaci zaburzenia czucia, osłabienia siły mięśniowej, mrowienia i drętwienia. Dolegliwości nasilają się przy ruchu, kaszlu i kichaniu.

W łagodzeniu objawów zastosowanie mają masaże, terapia manualna, hydroterapia i balneoterapia. Konieczne jest leczenie farmakologiczne – środki przeciwzapalne i przeciwbólowe oraz leki sterydowe. Chory powinien unikać podnoszenia ciężkich przedmiotów. Do spania zalecany jest materac ortopedyczny. Ulgę w bólu przynoszą ćwiczenia rozciągające i chłodzące okłady. W ostateczności przeprowadza się leczenie chirurgiczne.

Staw biodrowy – ból w pośladku

Przyczyną bólu w pośladku jest choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych. W nomenklaturze medycznej określana jest jako koksartroza. Jest uważana za chorobę wieku starczego. To postępujące schorzenie polega na stopniowej destrukcji chrząstki stawowej. Zwyrodnienia (narośla kostne) pojawiają się w okolicy pośladka i wywołują ucisk na naczynia krwionośne, ścięgna, mięśnie lub nerwy, stając się źródłem ostrego, rwącego bólu pośladka.

Do rozwoju choroby predysponują: powtarzane przeciążenia, nadwaga, niedobór estrogenów, osłabienie mięśni, mała aktywność fizyczna, wzmożona gęstość kości, urazy, wady wrodzone i rozwojowe układu kostno-stawowego, choroby metaboliczne i endokrynologiczne oraz zapalenie i dysplazja stawu biodrowego.

Nierzadko ból w pośladku promieniuje na nogę w stronę kolana po przedniej lub bocznej stronie uda i może dosięgać stawów skokowych, pięty lub całej stopy. Od początku choroby ogranicza funkcjonowanie. Chorzy skarżą się na nasilenie dolegliwości podczas chodzenia. Zwyrodnieniu stawów biodrowych może towarzyszyć sztywność pojawiająca się po okresie bezruchu. Zmiany spowodowane chorobą mają charakter nieodwracalny, wymagają specjalnego postępowania i często są przyczyną inwalidztwa.

W pierwszej kolejności podejmuje się leczenie zachowawcze. Obejmuje ono edukację chorego i jego bliskich, ćwiczenia fizyczne, zaopatrzenie korekcyjne i w sprzęt ułatwiający samoobsługę oraz działania profilaktyczne (np. redukcja masy ciała u otyłych). Ból łagodzi się lekami. W szczególnych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne – endoprotezoplastyka.

Zespół mięśnia gruszkowatego – ból w pośladkach

Zespół mięśnia gruszkowatego objawia się bólem w regionie odcinka lędźwiowego kręgosłupa lub pośladka promieniującym do kończyny dolnej. Może powodować przewlekły ból, bliznowacenie i porażenie nerwu kulszowego. Dyskomfort pojawia się, gdy mięsień gruszkowaty uciska lub drażni nerw kulszowy. Potocznie nazywa się portfelem kulszowym – portfel noszony w tylnej kieszeni spodni uciska mięśnie pośladkowe i nerw kulszowy podczas siadania. Bywa wywołany urazem okolicy pośladka podczas upadku.

Podejmuje się leczenie zachowawcze, w tym: mobilizację stawu krzyżowo‑biodrowego, rozciąganie, poizometryczną relaksację mięśnia gruszkowatego, rozluźnianie pozycyjne, masaż funkcjonalny i poprzeczny mięśnia gruszkowatego, neuromobilizację nerwu kulszowego i autorozciąganie mięśnia gruszkowatego. W ostateczności konieczny jest zabieg operacyjny.

Inne przyczyny bólu w pośladku

Z bólem w pośladku zmaga się wiele osób z wadami postawy. Główną przyczyną tego stanu jest siedzący tryb życia. Objawy w sposób szczególny dokuczają ludziom pracującym długo przed komputerem. Niestety ból pośladka potrafi być bardzo uciążliwy i długotrwały. Rozwiązaniem są ćwiczenia na wzmocnienie kręgosłupa.

Zwyrodnienie stawu krzyżowo-biodrowego jest przyczyną bólu nad pośladkiem. Ma charakter tępy i przeszywający. Najczęściej jest jednostronny. Nierzadko promieniuje do pachwiny i kończyny dolnej. Nasila się przy długim staniu, chodzeniu i bieganiu.

Przyczyną bólu w okolicy pośladków są także urazy i dysfunkcje nóg, zwłaszcza stawów kolanowych i skokowych. Ból pośladka może się pojawić jako skutek uboczny po zastrzyku, ale jest wtedy łagodny i trwa kilka dni. U kobiet w ciąży ból pośladków związany jest z rosnącą masą ciała i powstającymi w związku z tym dysproporcjami w stosunku do wzrostu.

Bibliografia:

1. Majda A., Walas K., Gawełek A., Jakość życia pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów biodrowych, „Problemy Pielęgniarstwa”, 2013, 21(1), s. 29–37.

2. Zaworski K., Latosiewicz R., Majcher P., Derewiecki T., Terapia manualna w diagnozowaniu i leczeniu zespołu mięśnia gruszkowatego – studium przypadku, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 2015, 21(2), s. 215–220.