Ból w piersiach, czyli mastalgia, może mieć charakter cykliczny i niecykliczny w zależności od choroby, która za niego odpowiada. Jednymi z częściej stwierdzanych przyczyn tej dolegliwości są zmiany hormonalne zachodzące w organizmie kobiety w okresie przedmenopauzalnym. Bóle piersi mogą być także konsekwencją kostno-stawowych, zwyrodnieniowych zmian klatki piersiowej. Jego łagodzenie opiera się zwłaszcza na farmakoterapii, którą wspiera się domowymi rozwiązaniami.

Czym jest ból w piersiach?

Ból w piersiach w nomenklaturze medycznej określany jest jako mastalgia. Stanowi najłagodniejszy rodzaj bolesności piersi. Jeśli towarzyszy jej obrzęk i powiększenie gruczołów piersiowych oraz uczucie naprężenia, napięcia i wrażliwość na dotyk, stwierdza się mastodynię. Natomiast gdy oprócz bólu stwierdza się zmiany rozrostowe i degeneracyjne tkanki, mówi się o mastopatii.

Szacuje się, iż ból piersi dotyka niemal połowę kobiet w okresie przedmenopauzalnym. Istnieje wiele przyczyn odpowiadających za tę dolegliwość. Wśród nich można wymienić m.in. zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS), torbiele, cysty, źle dobraną bieliznę, zmiany nowotworowe, stosowanie antykoncepcji hormonalnej czy karmienie piersią. Ból piersi jest także charakterystycznym objawem menopauzy, w trakcie której dochodzi do zanikania części gruczołowej piersi. Każda kobieta odczuwająca niepokojące symptomy powinna udać się na konsultację ginekologiczną.

Ból w piersiach – choroba nowotworowa

Rak piersi jest jednym z najczęstszych nowotworów złośliwych występujących u kobiet. Uważany jest za drugą przyczynę zgonów kobiet w Polsce. Nieodłącznym elementem i zarazem konsekwencją leczenia onkologicznego jest ból w piersiach. Dostępne dane donoszą, iż tylko w przypadku 7% kobiet zgłaszających bolesność piersi stwierdza się zmiany nowotworowe.

Typowe objawy stanowią guz w piersi, ból w piersiach po bokach, wyciek z sutka, obrzęk pod pachą, wgłębienia na skórze piersi, zaczerwienienie brodawki i zmiany w wyglądzie sutka. Rak piersi może być leczony operacyjnie, hormonoterapią, chemioterapią lub radioterapią. Ponadto może się rozwinąć zespół bólowy po mastektomii, który jest jednym z najczęściej pojawiających się jatrogennych zespołów bólowych u kobiet z rakiem piersi. Wykazano występowanie tego zespołu u 43% kobiet po mastektomii, u których jednocześnie nie stwierdzono wznowy i rozsiewu choroby nowotworowej.

Jak wygląda samobadanie piersi? Zobacz instruktaż 

Bolesność piersi przed miesiączką

Większość kobiet przed miesiączką skarży się na napięcie, tkliwość, obrzmienie oraz ból w piersiach i pod pachami. Objawy te wpisują się w kryteria diagnostyczne zespołu napięcia przedmiesiączkowego, czyli PMS (premenstrual syndrome). Jest to zespół objawów emocjonalnych, somatycznych i behawioralnych, pojawiających się cyklicznie, wyłącznie w drugiej fazie cyklu miesiączkowego i zanikających wraz z pojawianiem się krwawienia miesięcznego. Według danych statystycznych PMS zgłasza około 70% kobiet.

W przypadku łagodnych dolegliwości mogą wystarczyć ogólnodostępne w aptekach leki przeciwbólowe. Z kolei silny i kłujący ból w piersiach wymaga stosowania tabletek antykoncepcyjnych blokujących produkcję i wydzielanie gonadotropin (FSH i LH) przez przysadkę mózgową, co pośrednio wpływa na obniżenie produkcji estrogenów w jajnikach.

Zastosowanie znajdują ponadto hormony z grupy progesteronu (gestageny), które działają antagonistyczne wobec estrogenów. Pomocne w łagodzeniu dolegliwości mogą być też domowe sposoby. Korzystne efekty przyniesie zdrowa dieta, oparta na dużej ilości owoców i warzyw oraz produktów zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe. Ponadto pozytywnie działa ziołolecznictwo.

Ból piersi uśmierzy mieszanka sporządzona z ziół, takich jak niepokalanek pieprzowy, driakiew, cyklamen, kosaciec, lilia tygrysia i kulczyba gorzka. Można zastosować dostępne w aptece preparaty na bazie wiesiołka, bogate w witaminy E i B6.

Ból w piersiach podczas karmienia – stan zapalny

Ból w piersiach podczas karmienia nie należy do rzadkości. Zazwyczaj jest konsekwencją rozwijającego się w piersi stanu zapalnego, który objawia się zaczerwienieniem, opuchnięciem oraz kłującym bólem w piersiach w trakcie i po karmieniu. Pojawiają się także dreszcze, bóle głowy, zmęczenie, bóle mięśni i gorączka. Stan zapalny piersi dotyczy prawie 25% karmiących kobiet.

Za zapalenie odpowiada najczęściej zakażenie gronkowcem złocistym, paciorkowcami i bakteriami beztlenowymi. Do infekcji może dojść podczas uszkodzenia piersi czy w wyniku przepełnienia piersi i zablokowania przewodu mlecznego, czyli zastoju pokarmu (powstaje tzw. zapalenie zastoinowe). Choroba ta występuje najczęściej 2–5 tygodni po porodzie, ale może zdarzyć się na każdym etapie laktacji. Przeważnie chorej podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwbólowe, a jeśli są wskazania – antybiotyk przez 10–14 dni.

Podczas farmakoterapii nie ma konieczności przerywania karmienia piersią. Należy dużo odpoczywać i nawadniać organizm. Nie powinno się uciskać piersi. Ulgę przyniesie częste przystawianie dziecka do chorej piersi, najlepiej w pozycji karmienia spod pachy. Pomiędzy karmieniami należy stosować zimne okłady oraz przykładać zimne i rozbite liście białej kapusty.

PMS dokucza ci przed każdym okresem? Ten film jest właśnie dla ciebie

1. Ferenc W., Kulik T.B., Pacian A., Krawczyk M., Ocena bólu przez kobiety z chorobą nowotworową piersi, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania”, 2016, 19(2), s. 109–127.

2. Pałucka K., Łepecka-Klusek C., Pilewska-Kozak A.B., Pawłowska-Muc A.K., Stadnicka G., Zespół napięcia przedmiesiączkowego – mit czy rzeczywistość, „Journal of Education, Health and Sport”, 2016, 6(6), s. 478–490.

3. Gajos A., Bolesne piersi, „Apteka Media”, 2014, 11, s. 16–18.

4. Adamczyk A., Krajnik M., Zespół bólowy po mastektomii. Opis przypadku, „Polska Medycyna Paliatywna”, 2003, 2(2), s. 119–122.

5. Augustyniak K., Standard realizacji programu Edukacji Poporodowej SZKOŁA MATEK I OJCÓW, część III, „Biuletyn edukacyjno/informacyjny dla personelu medycznego oddziałów Położniczych i Neonatologicznych”, 2011, 6, s. 5–10.

6. Pertyński T., Stachowiak G., Mastalgia – poważny problem u kobiet w wieku przedmenopauzalnym, „Przegląd Menopauzalny”, 2013, 1, s. 29–33.