Prostata, czyli inaczej gruczoł krokowy, jest narządem występującym u mężczyzn. Przypomina orzech włoski pod względem wielkości i kształtu. Zlokalizowany jest pod pęcherzem moczowym i otacza cewkę moczową. Mniej więcej po 45. roku życia prostata ulega stopniowemu zwiększeniu, co określane jest mianem łagodnego rozrostu stercza. Ważne jest wykonanie odpowiednich badań prostaty u mężczyzny, celem wczesnego wykrycia nieprawidłowości. Podstawowe jest badanie per rectum, czyli przez odbyt.

Jakie wykonuje się badania prostaty?

Podstawowym badaniem diagnostycznym prostaty jest badanie palpacyjne per rectum. Dodatkowo w diagnostyce schorzeń prostaty wykorzystuje się ultrasonografię (USG), a we krwi wykrywa się swoisty antygen sterczowy (PSA). W razie wykrycia w tych badaniach jakichkolwiek nieprawidłowości istnieje możliwość wykonania również biopsji prostaty.

Zobacz także: Rak prostaty to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów u mężczyzn.  Mimo że chorobę można wcześnie wykryć i skutecznie leczyć, to wielu mężczyzn zwleka z wizytą u lekarza. Co trzeba wiedzieć o prostacie i kiedy warto się przebadać? 

Badania prostaty wykonywane z krwi

Badaniem prostaty wykonywanym podczas pobierania krwi żylnej może być oznaczenie antygenu swoistego dla gruczołu krokowego, czyli wskaźnik PSA (prostate specific antigen). Jest to enzym produkowany wyłącznie przez komórki gruczołu krokowego, wydzielany do płynu nasiennego. Jego stężenie we krwi jest niewielkie – powinno wynosić mniej niż 4 ng/ml. Minimalne zwiększenie poziomu PSA najczęściej nie zwiastuje nic groźnego. Jednak wynik powyżej 10 ng/ml powinien skłonić lekarza do pogłębienia diagnostyki, by wykluczyć raka gruczołu krokowego. Wskazania do wykonania badania prostaty i poziomu PSA we krwi:

• wiek powyżej 50 lat,

• krwiomocz,

• problemy z oddawaniem moczu,

• bóle podbrzusza i krocza.

Problemy z oddawaniem moczu obejmują:

• słaby strumień moczu, a tym samym długi czas oddawania moczu,

• pod koniec oddawania moczu leci on tylko kroplami,

• uczucie stale nieopróżnionego pęcherza,

• wydłużony czas do rozpoczęcia mikcji (mocz wypływa dopiero po pewnym czasie),

• częsta chęć oddania moczu,

• nocne i naglące parcia na mocz.

Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania badania PSA z krwi, ponieważ badanie wymaga jedynie pobrania niewielkiej ilości krwi pacjenta.

Zobacz także: Bądź mężczyzną i nie daj się chorobie. Jakie badania należy zrobić, aby uniknąć problemów z prostatą?

Nieprawidłowy wynik PSA może świadczyć o:

• łagodnym przeroście prostaty,

• wykonanym niedawno badaniu per rectum,

• zapaleniu prostaty,

• raku prostaty,

• wykonanym niedawno cewnikowaniu pęcherza moczowego.

Badanie per rectum jako podstawowe badanie prostaty

Badanie palcem przez odbyt jest niezbędnym elementem diagnostycznym chorób prostaty. Tak naprawdę nie jest to badanie zarezerwowane wyłącznie dla tego narządu. Powinien je potrafić wykonać każdy lekarz, niezależnie od specjalności, ponieważ jest pomocne w wykryciu niektórych schorzeń. Nie jest to kosztowne badanie, a może dostarczyć informacji o procesach chorobowych kilkucentymetrowego, końcowego odcinka przewodu pokarmowego.

Wstępne badanie przez odbyt nie wymaga od mężczyzny szczególnego przygotowania. Ułożenie pacjenta może być różne, tj. kolankowo-łokciowe, lewoboczne, ginekologiczne, kuczne. Przy badaniu prostaty najczęściej stosuje się pozycję kolankowo-łokciową, choć wszystko zależy od preferencji lekarza i stanu zdrowia pacjenta. Zasadnicza część badania to wprowadzenie prze lekarza palca przez odbyt, oczywiście po wcześniejszym założeniu rękawiczki i zastosowaniu żelu z dwuprocentową lidokainą.

Inne sposoby diagnozowania chorób prostaty

Do innych najczęściej wykonywanych badań prostaty zalicza się m.in. USG, do którego pacjent nie musi się szczególnie przygotowywać. Przezbrzuszne USG wykonuje się przy pełnym pęcherzu moczowym. Bardziej inwazyjnym badaniem jest USG przezodbytnicze prostaty (TRUS, czyli transrektalna ultrasonografia). Przygotowanie pacjenta do badania polega na wykonaniu lewatywy celem oczyszczenia końcowego odcinka przewodu pokarmowego. Badanie polega na wprowadzeniu głowicy sondy pokrytej specjalną jednorazową osłonką przez odbyt. Pacjent podczas badania leży na boku. Badanie to pozwala na ocenę wielkości i budowy gruczołu krokowego, a jeśli istnieje konieczność, można pobrać wycinek do badania histopatologicznego, co pozwala na szczegółową i pewną diagnostykę w kierunku raka prostaty.

Zobacz także: Skończyłeś 50 lat? Zbadaj prostatę! Jak wygląda badanie gruczołu krokowego?