Na apopleksję zmarła podobno caryca Katarzyna II, ten sam los spotkał również ostatniego króla Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pomimo upływu lat, niebezpieczeństwo związane z niewłaściwym ukrwieniem komórek mózgu jest bardzo wysokie.

Co to jest apopleksja?

Dawniej apopleksją nazywano udar mózgu, czyli nagłe zaburzenie krążenia w którymś z jego obszarów. Pod tą nazwą kryją się dwie choroby – udar niedokrwienny (stanowi około 85 –90% wszystkich przypadków) i udar krwotoczny. Udar niedokrwienny mózgu to niezwykle poważna choroba naczyniowa, podczas której zmniejsza się światło naczyń doprowadzających krew do mózgu. W jego wyniku ten najważniejszy organ nie otrzymuje odpowiedniej porcji tlenu, a jest on niezwykle ważny dla właściwego funkcjonowania mózgu (pochłania około 20% gazu, przyswajanego przez cały organizm). Udar krwotoczny wiąże się natomiast z nagłym krwotokiem śródmózgowym i zazwyczaj jest następstwem zaniedbanego nadciśnienia tętniczego. Pomimo upływu lat, ta choroba nadal jest bardzo rozpowszechniona. Każdego roku w Polsce zapada na nią około 70 tysięcy ludzi, 30 tysięcy z nich umiera w ciągu pierwszego miesiąca. Dzięki rehabilitacji wielu chorych jest jednak w stanie powrócić do pełnej lub satysfakcjonującej sprawności.

Objawy apopleksji

Chociaż udar mózgu jest niezwykle poważną i ciężką chorobą, bardzo często nic nie ostrzega nas o zbliżającym się ataku. Może wydarzyć się o dowolnej porze, ale znaczna część chorych przeżywa go podczas snu, a objawy dostrzega po przebudzeniu. Do charakterystycznych objawów apopleksji należy przede wszystkim silny ból głowy, nudności i wymioty, z reguły bezpośrednio po nich następuje utrata przytomności, a nawet śpiączka. Apopleksje wiążą się także z porażeniem połowiczym. Łatwo je rozpoznać po opadaniu jednego z kącików ust. W przypadku krwotoku w móżdżku może dojść do śmierci ze względu na zaburzenie funkcji życiowych organizmu. W zależności od obszaru mózgu, który doświadczył apopleksji, mogą wystąpić także objawy charakterystyczne. Uszkodzenie płata potylicznego skutkuje w bólu oczu i zaburzeniu wzroku, a płata ciemieniowego – w zaburzeniach czucia. Czasami występują również miniudary – krótkotrwałe i niezbyt rozległe ataki niedokrwienne, które wprawdzie nie stanowią zagrożenia dla naszego życia, ale mogą uprzedzać nas o zagrożeniu udarem. Diagnozowanie apopleksji jest możliwe w warunkach szpitalnych dzięki badaniom diagnostyki obrazowej. Decydująca jest szybka reakcja najbliższych chorego. Po zauważeniu pierwszych objawów należy jak najszybciej udzielić mu pomocy.

Apopleksja – na co zwracać uwagę

Część czynników wpływających na ryzyko wystąpienia udaru mózgu jest od nas niezależna, na wiele z nich mamy jednak wpływ i jeśli będziemy prowadzić zdrowy tryb życia oraz uwzględnimy w nim odpowiednio zbilansowaną dietę, szanse wystąpienia tej choroby znacznie spadną. Do czynników chorobotwórczych zaliczamy między innymi:

• palenie tytoniu,
  
• długotrwałe choroby serca,
  
• nieleczone nadciśnienie tętnicze,
  
• cukrzycę,
  
• miażdżycę naczyń,
  
• nadwagę,
  
• nadużywanie alkoholu,
  
• wiek – w szczególnej grupie ryzyka znajdują się osoby po 55. roku życia.
  

Leczenie apopleksji

Pacjent, u którego podejrzewa się udar mózgu, powinien zostać jak najszybciej przetransportowany do szpitala. W przypadku tej choroby każda sekunda odgrywa niezwykle ważną rolę. Na oddziale neurologicznym powinno przeprowadzić się tomografię komputerową głowy, co pozwoli określić rodzaj oraz rozległość apopleksji. Lekarze mogą również zadecydować o poddaniu pacjenta punkcji lędźwiowej albo dopplerowskiemu badaniu ultrasonograficznemu USG tętnic szyjnych, w których często występuje zator. Leczenie udaru niedokrwiennego opiera się na podawaniu leków trombolitycznych, umożliwiających rozpuszczenie skrzepu, odpowiedzialnego za powstanie udaru. Poza tym każdy pacjent powinien znajdować się pod szczególną kontrolą lekarską, uwzględniającą monitorowanie czynności życiowych oraz ciśnienia. Wyrównuje się także poziom gospodarki wodno-elektrolitowej i węglowodanowej. Najskuteczniejsze leczenie przeprowadza się do dwóch godzin po ataku apopleksji. Po upłynięciu tego czasu szanse chorego na przeżycie lub zachowanie pełnej sprawności drastycznie spadają.

Rehabilitacja po apopleksji

Ważnym elementem leczenia apopleksji jest rehabilitacja, której poddaje się osobę chorą. Rozpoczyna się ją tak szybko, jak to możliwe. Właściwy obszar pracy terapeuty jest dostosowany do konkretnego przypadku. Oprócz rehabilitacji ruchowej bardzo często przeprowadza się również rehabilitację mowy. Szczególny nacisk terapeuci powinni położyć na aspekt społeczny i psychologiczny – konsekwencje udaru mózgu często powodują bowiem problemy z samoakceptacją i wywołują poczucie bezużyteczności.