Przeważnie jednocześnie z badaniem ALT mierzy się stężenie we krwi AspAT, czyli aminotransferazy asparaginianowej. Określenie wartości dla obu enzymów zwiększa dokładność diagnostyczną testu – ważnym parametrem jest stosunek AspAT do ALT. Normy AspAT to dla kobiet poniżej 35 U/l (jednostek na litr), a dla mężczyzn poniżej 45 U/l.

Co to jest ALT i u kogo wykonuje się to badanie?

ALT (aminotransferaza alaninowa) – inaczej ALAT lub GPT – to enzym wewnątrzkomórkowy znajdujący się w hepatocytach (komórkach wątroby), mięśniach szkieletowych, w sercu i nerkach. Gdy dochodzi do uszkodzenia komórek zawierających ALT, poziom enzymu we krwi się podnosi

Stężenie ALT we krwi bada się u osób, u których występują objawy choroby i uszkodzenia wątroby. Wskazaniem do wykonania badania ALT są:

• żółtaczka,
  
• nudności i wymioty,
  
• wzdęcia, odbijanie się, bóle brzucha,
  
• biegunki,
  
• osłabienie, zmęczenie,
  
• brak apetytu,
  
• skurcze mięśni,
  
• swędzenie skóry.
  

ALT (GPT) bada się też u alkoholików, u osób zarażonych wirusem wywołującym zapalenie wątroby, u osób z nadwagą i otyłych, a także u kobiet stosujących doustną antykoncepcję hormonalną, która może uszkadzać wątrobę przy długotrwałym stosowaniu.

Przygotowanie do badania ALT

ALT to badanie z krwi. Próbkę pobiera się z żyły w zgięciu łokciowym. Osoba badana powinna być na czczo, a krew należy pobrać rano, ponieważ stężenie ALT rośnie w ciągu dnia.

Aminotransferaza alaninowa: wyniki badań – interpretacja

Norma aminotransferazy alaninowej ALT wynosi od 5 do 40 jednostek na litr krwi. U noworodków podwyższone ALT (GPT) jest zjawiskiem fizjologicznym. U dzieci i dorosłych wyniki badania krwi ALT najczęściej oznaczają choroby wątroby i uszkodzenie komórek tego narządu.

Najczęściej, by zwiększyć czułość testu i dokładność diagnostyczną, wykonuje się łącznie badanie ALT i AST. Na podstawie stosunku tych dwóch enzymów można powiedzieć, jak poważna jest choroba wątroby, i określić jej charakter. AST to aminotransferaza asparaginianowa (AspAT, GOT).

Jeśli badanie wykazało mniej niż pięciokrotne przekroczenie normy ALT, a stosunek AST do ALT jest mniejszy niż 1, oznacza to:

• przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B i C oraz ostre wirusowe zapalenie wątroby typu od A do E wywołane przez EBV (wirus Epsteina-Barr) lub CMV (wirus cytomegalii),
  
• stłuszczenie wątroby,
  
• uszkodzenie hepatocytów wskutek działania toksyn lub leków,
  
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby – gdy organizm sam niszczy własne komórki wątroby, prowadząc do marskości tego narządu,
  
• chorobę Wilsona – polegającą na odkładaniu nadmiaru miedzi w organizmie i przez to uszkadzanie wątroby i mózgu,
  
• hemochromatozę – w której w organizmie odkładany jest nadmiar żelaza, co uszkadza wątrobę i zaburza pracę układu krążenia,
  
• celiakię.
  

Pięciokrotnie przekroczona norma ALT i stosunek AST do ALT większy niż 1 jest skutkiem:

• marskości wątroby,
  
• uszkodzenia wątroby w wyniku nadużywania alkoholu,
  
• ostrego stanu zapalnego wątroby z niedrożnością przewodów żółciowych,
  
• hemolizy,
  
• miopatii,
  
• zawału serca,
  
• chorób tarczycy,
  
• dużego wysiłku fizycznego przed badaniem.

Większy niż piętnastokrotny wzrost ALT może być objawem:

• ostrego wirusowego zapalenia wątroby typu od A do E spowodowanego HSV (wirusem opryszczki),
  
• uszkodzenia wątroby przez leki lub toksyny,
  
• ostrego niedokrwienia wątroby,
  
• autoimmunologicznego zapalenia wątroby,
  
• choroby Wilsona,
  
• zakrzepicy żył wątrobowych (zespół Budda i Chiariego),
  
• zamknięcia tętnicy wątrobowej.
  

W niektórych przypadkach ALT może być fałszywie wysokie. Zwiększone stężenie aminotransferazy alaninowej obserwuje się po wykonaniu dużego wysiłku fizycznego, w hemolizie, u kobiet w ciąży lub krótko po porodzie.

ALT i AST jako część prób wątrobowych

Badania AST i ALT wykonuje się bardzo często jednocześnie z innymi testami dotyczącymi pracy i stanu wątroby. Zestaw badań obrazujących kondycję tego narządu nosi nazwę prób wątrobowych. Oprócz AST (AspAT) i ALT próby wątrobowe obejmują:

• bilirubinę całkowitą (norma od 3,42 do 20,6 mikromoli na litr),
  
• fosfatazę alkaliczną (norma dla dorosłych od 20 do 70 jednostek na litr),
  
• gamma-glutamylotransferazę (norma dla mężczyzn od 18 do 100 jednostek na litr, dla kobiet – od 10 do 66 jednostek na litr),
  
• gammaglutamylotranspeptydazę (norma od 6 do 28 jednostek na litr),
  
• dehydrogenazę mleczanową (norma od 120 do 240 jednostek na litr),
  
• cholinesteraza (norma od 1900 do 3800 jednostek na litr)
  
• antygen HBs i przeciwciała HCV (norma to wynik ujemny).
  

Kompleksowe próby wątrobowe powinny być interpretowane przez specjalistę. Zwykle wskazaniem do badania poza podejrzeniem chorób wątroby i objawów jej nieprawidłowego funkcjonowania są też cukrzyca, choroba alkoholowa oraz otyłość.

Koszt i dostępność badania ALT

Badanie ALT może zlecić lekarz – jeśli ma on podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia, test jest bezpłatny. Prywatnie badanie ALT można wykonać w dowolnym laboratorium, a jego koszt to około 10 złotych.

Rzadko wykonuje się pojedyncze badanie ALT, zwykle jednocześnie przeprowadza się próby wątrobowe. Koszt tego zestawu badań to około 30 złotych.