Znamiona barwnikowe są powszechnym zjawiskiem. Większość osób ma co najmniej jedno znamię na swoim ciele. Na ogół znamiona barwnikowe pojawiają się dopiero w późniejszych latach, niewiele jest ich u dzieci, a wrodzone są właściwie rzadkością. Usuwanie znamion barwnikowych często ma podłoże estetyczne, jednak warto wiedzieć, jak rozpoznać atypowe zmiany barwnikowe, a także które usuwać ze względu na istnienie ryzyka rozwoju nowotworu skóry.

Jak wygląda usuwanie znamion? Dowiesz się tego z naszego filmu

Co to jest znamię barwnikowe?

Rozróżnia się znamiona barwnikowe naskórkowe, w tym znamię płaskie i plamy soczewicowate, a także znamiona barwnikowe skórne, do których zalicza się znamię błękitne. Łączna ich nazwa to melanocytowe znamiona barwnikowe. Punktem ich wyjścia są melanocyty.

Znamiona płaskie to barwnikowe plamy o różnym kształcie i wielkości, wyraźnie odgraniczone od otoczenia. Nie powodują objawów i powiększają się wraz z wiekiem. Występują już u dzieci i w miarę rozwoju rosną z nimi. Plamy soczewicowate są dobrze odgraniczone od otoczenia. Mają zazwyczaj jasno- lub ciemnobrunatną barwę. Najczęściej są mnogie, występują już u dzieci, należy je różnicować z piegami, które są mniejsze i zajmują odsłonięte obszary.

U ludzi rasy białej bardzo częste są znamiona barwnikowe komórkowe o rozmaitym zabarwieniu. Czasami są one dodatkowo owłosione. Wypukłe znamiona barwnikowe, podobnie jak znamiona uszypułowane i owłosione, mają niewielkie ryzyko przemian nowotworowych. To ryzyko jest większe w przypadku znamion wrodzonych atypowych, inaczej – dysplastycznych. Wśród komórkowych znamion barwnikowych można wyróżnić znamię błękitne, będące odmianą znamienia melanocytowego. Ma ono szarobłękitne zabarwienie wskutek nagromadzenia się w skórze melanocytów.

Laserowe usuwanie znamion - na czym polega zabieg? Dowiesz się tego z naszego filmu

Atypowe znamiona barwnikowe

Znamiona atypowe są przedmiotem licznych kontrowersji. Kryteria rozpoznania znamion atypowych nie zostały do końca określone, nie ma więc całkowitej zgodności co do tego, jakie zmiany uznaje się za atypowe, a jakie za znamiona będące już początkowym czerniakiem. Znamiona atypowe mają tendencję do rodzinnego występowania. Wiążą się z dużo większym ryzykiem rozwoju czerniaka. Znamiona atypowe mają następujące cechy:

• występują u kilku członków rodziny,
  
• są liczne,
  
• są dużo mniejsze lub dużo większe niż standardowe znamiona, które średnio mają wielkość 5–15 mm,
  
• mają nieregularny obrys i niejednolite zabarwienie,
  
• przechodzą bez ostrej granicy do tkanek otaczających.
  

Znamiona atypowe mogą występować zarówno w obrębie skóry osłanianej, jak i eksponowanej na promieniowanie słoneczne, przy czym czerniaki zdecydowanie częściej rozwijają się w okolicach odsłoniętych. Najniebezpieczniejsze są atypowe znamiona lokalizujące się na owłosionej skórze głowy ze względu na stałe drażnienie i lokalizację uniemożliwiającą regularną obserwację. Objawy zezłośliwienia znamion atypowych to pojawienie się zapalnej obwódki, powiększenie zmiany, nieregularny kształt lub jej rozpad.

Jak usunąć znamię z powieki? Dowiesz się tego z naszego filmu

Usuwanie znamion barwinkowych

O tym, czy trzeba usunąć daną zmianę barwnikową czy nie, powinien zadecydować dermatolog. Profilaktyczne usuwanie zmian jest jak najbardziej możliwe. Oczywiście inne jest uzasadnienie tego postępowania w przypadku pojedynczych zmian, a inne, jeśli ktoś ma bardzo liczne znamiona na ciele. Z pewnością usunięcie pieprzyka należy rozważyć, jeśli występuje on w miejscu narażonym na promieniowanie słoneczne (np. ręka), otarcia skóry (np. na karku pod wpływem kołnierzyka), a także zmiany zlokalizowane w miejscach uniemożliwiających ich stałą obserwację.

Zalecaną formą usunięcia znamienia barwnikowego, a w szczególności metodą z wyboru w przypadku znamion atypowych, jest usunięcie chirurgiczne zmiany z niewielkim marginesem zdrowej tkanki. Istnieją również laserowe metody usuwania pieprzyków i inne alternatywy. Niestety, w przypadku innych metod niż chirurgiczne nie ma możliwości wykonania badania histopatologicznego i wykluczenia zmian nowotworowych.

Leczenie znamion melanocytowych barwnikowych może obejmować kriomasaż, czyli zamrażanie ciekłym azotem, szczególnie w przypadku plam soczewicowatych.