Zez rozbieżny, zarówno jak i zbieżny, może mieć przyczyny w zmianach w rozwoju ośrodków kojarzeniowych kory mózgowej. Leczenie tego schorzenia jest bardzo istotne, ponieważ może ono doprowadzić do poważnych następstw, takich jak podwójne widzenie.

Zez rozbieżny i zbieżny – przyczyny powstawania

Zez rozbieżny lub zbieżny nie jest jedynie kwestią estetyki – określany jest jako choroba zezowa, polegająca na nierównoległym ustawieniu gałek ocznych. Często towarzyszą mu zaburzenia widzenia jednoocznego i obuocznego. W przypadku zdrowych gałek ocznych ich poruszanie w różnych kierunkach następuje jednocześnie i harmonijnie, co umożliwia prawidłowa praca mięśni poruszających oczami.

W przypadku porażenia bądź niedowładu mięśni inne mięśnie, które nie uległy porażeniu, wykazują dominację. W konsekwencji tego procesu oko ustawia się w zezie o różnych kierunkach odchylenia. Porażenie mięśni może wystąpić w wyniku urazów, zakażeń oka, schorzeń ośrodkowego układu nerwowego czy nawet siatkówczaka, czyli nowotworu złośliwego oka, często występującego u dzieci.

Jednak przyczyny występowania zeza rozbieżnego nie są do końca znane. Może on wynikać z obciążenia genetycznego, dlatego jeżeli w rodzinie już wcześniej pojawiały się jego przypadki, ryzyko wystąpienia choroby jest wyższe.

Obejrzyj nasz film i zobacz, jak wygląda leczenie zeza

Zez zbieżny, rozbieżny, skośny lub towarzyszący – rodzaje zeza

Wśród postaci zeza występują:

• zez rozbieżny – pojawia się częściej u starszych dzieci; oczy ustawione są na zewnątrz, w kierunku skroni; przyczyną tej postaci zeza jest zazwyczaj krótkowzroczność;
  
• zez zbieżny – występuje najczęściej u dwulatków i trzylatków; jedno oko lub oboje oczu ustawione są w kierunku przyśrodkowym, czyli skierowane w stronę nosa; jego częstą przyczyną jest nadwzroczność; w początkowej fazie zez zbieżny charakteryzuje niestałość, jednak objawy pojawiają się częściej z upływem czasu;
  
• zez skośny – jedno z oczu ustawione jest w stronę brwi.
  

Istnieje również zez towarzyszący, który stanowi najczęściej występującą postać tej wady. Charakteryzuje go stałe wtórowanie w ruchach chorego oka oku prowadzącemu. Oko z zezem utrzymuje przy tym swój stały kąt odchylenia. Przy tym typie wady wzroku może nastąpić utrata równowagi sensorycznej obu oczu spowodowana odchyleniem osi jednego z nich. Mogą przez to wystąpić istotne zaburzenia czynnościowe – zwłaszcza w oku zezującym, które stopniowo traci zdolność widzenia pomimo prawidłowości anatomicznej w budowie aparatu percepcyjnego. Zaistniałe niedowidzenie sprawia, że obniża się ostrość wzroku – niejednokrotnie nawet zbliża się do ślepoty.

Zez rozbieżny i inne jego formy – u dorosłych, dzieci i niemowlaków

Zez rozbieżny oraz inne jego postacie pojawia się najczęściej w okresie wczesnego dzieciństwa, kiedy proces umożliwiający łączenie obrazów odbieranych przez dwoje oczu w jeden nie jest dobrze wykształcony, a przy tym nie występuje także mechanizm odpowiadający za usuwanie nieprawidłowej fiksacji i umożliwienie umiejscowienia obrazów we właściwy sposób. U dzieci powyżej 3 miesiąca życia każda odmiana zeza wymaga ustalenia jego przyczyny i zastosowania indywidualnie dobranego leczenia.

Zez rozbieżny – leczenie i ćwiczenia

Jak każdy rodzaj zeza, tak też zez rozbieżny wymaga niezwłocznej konsultacji z okulistą, który przeprowadzi odpowiednie badanie, mające na celu potwierdzenie wady wzroku.

Lekarz zleca wykonanie testu naprzemiennego zasłaniania oczu. Obserwowane jest wtedy ustawienie gałek: czy wykonują ruchy, czy są ustawione spokojnie. Zdrowe oczy o równoległym ułożeniu nie ruszają się podczas ich naprzemiennego zasłaniania. Aktywność narządu obserwowana w chwili jej odsłaniania umożliwia wykrycie tzw. zeza ukrytego. Niezbędne jest również zbadanie dna oka m.in. pod kątem nowotworów. Celem przeprowadzenia testu należy zakroplić do oka środek rozszerzający źrenice – atropinę.

W przypadku zeza spowodowanego wadą wzroku lekarz zaleca noszenie szkieł korekcyjnych dobranych indywidualnie pod jej kątem. Specjalista dopasowuje także zestaw ćwiczeń, mających na celu zahamowanie postępowania zeza rozbieżnego – są to ćwiczenia mięśni oka, które odbywają się pod nadzorem lekarza w specjalistycznej poradni. Jeżeli rehabilitacja wzroku nie pomoże, niezbędne jest podjęcie leczenia operacyjnego. Zabieg chirurgiczny, mający na celu likwidację zeza, polega na interwencji na obszarze mięśni odpowiadających za pracę oka i poruszanie gałką oczną. Podczas operacji osłabione zostają mięśnie funkcjonujące zbyt intensywnie – ich przyczepy przesuwane są ku tyłowi. Te, które pracują zbyt słabo, zostają wzmocnione poprzez skrócenie.