Rolą nerwu wzrokowego jest komunikacja oczu z mózgiem. Zdrowy nerw wzrokowy zapewnia widzenie kształtów, barw i faktury obiektów. Uszkodzenie go powoduje zaburzenia, a nawet utratę widzenia. Nerw wzrokowy nie ma zdolności regeneracji, dlatego zmiany spowodowane jego uszkodzeniem nie mogą zostać cofnięte.
Objawy zapalenia nerwu wzrokowego i jego rodzaje
Zapalenie nerwu wzrokowego występuje pod dwiema postaciami – pozagałkową oraz wewnątrzgałkową. Częściej występuje pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego. W jego przebiegu stan zapalny jest zlokalizowany w tylnej części nerwu. Ta odmiana przeważnie występuje u dorosłych. Wewnątrzgałkowe zapalenie nerwu wzrokowego u dzieci zdarza się częściej niż u dorosłych, a stan zapalny występuje w przedniej części nerwu. Odmiana wewnątrzgałkowa może powodować zmiany w tarczy nerwu wzrokowego.
Objawy zapalenia nerwu wzrokowego mogą być ostre lub nie, występować w jednym oku lub obu oczach. Są to:
- zaburzenie widzenia kolorów – kolory są wyblakłe i ciemne, czasem jest to widzenie w odcieniach szarości,
- utrata ostrości widzenia,
- zaburzenia odbioru światła – brak reakcji lub nieprawidłowa percepcja,
- ból oczodołu przy poruszaniu okiem,
- czasem mroczki przed oczyma,
- ograniczenie pola widzenia,
- ból głowy.
Zobacz także: Daltonizm – przyczyny typowe objawy i rodzaje tej wady wzroku
Choroba ta występuje najczęściej u osób około 30. roku życia, ale nie jest to jedyna grupa objęta ryzykiem. Zapalenie nerwu wzrokowego objawy może dawać u przedstawicieli różnych grup wiekowych, przeważnie między 15. a 45. rokiem życia.
Zapalenie nerwu wzrokowego może być pierwszym objawem stwardnienia rozsianego (SM). Często poprzedza je nawet o kilkanaście lat. W przebiegu zwiastującego SM zapalenia nerwu wzrokowego oprócz wymienionych objawów pojawiają się też:
- objaw Uhthoffa – zaburzenie ostrości widzenia w wyniku wzrostu temperatury ciała,
- objaw Pulfricha – wrażenie głębi podczas patrzenia na jednostajny ruch obiektu,
- błyski światła przy ruszaniu gałkami ocznymi lub nagłych dźwiękach.
Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego jest wczesnym objawem lub zwiastunem SM u od 30 do 60% chorych na stwardnienie rozsiane.
Jak działa oko? Dowiesz się tego z filmu:
Przyczyny zapalenia nerwu wzrokowego
Poza stwardnieniem rozsianym jest wiele chorób, które mogą być przyczyną zapalenia nerwu wzrokowego. Przypadłość ta niekiedy spotyka też osoby po radioterapii. Potencjalne przyczyny zapalenia nerwu wzrokowego to:
- stany zapalne zatok, oczodołu lub przyzębia,
- wirusowe choroby zakaźne takie jak zarażenie cytomegalowirusem (u noworodków), zapalenie wątroby typu B, opryszczka czy zarażenie wirusem HIV, świnka oraz odra,
- choroby mózgu i opon mózgowych,
- choroby gałek ocznych,
- kiła,
- gruźlica,
- choroby reumatyczne,
- cukrzyca,
- miażdżyca,
- zapalenie tętnic,
- nadciśnienie tętnicze krwi,
- zatrucie lekami, np. etambutolem (lek stosowany w terapii gruźlicy), alkoholem metylowym czy metalami ciężkimi.
Istnieje też zależność pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego a borelioza. W wyniku tej choroby odkleszczowej może dojść do rozwoju stanu zapalnego w nerwie wzrokowym. Bezpośrednią przyczyną pozagałkowego zapalenia nerwu wzrokowego przy SM jest proces demielinizacyjny polegający na degradacji osłonki mielinowej nerwu wzrokowego. W wyniku tego przesyłanie informacji pomiędzy nerwem wzrokowym i mózgiem zostaje zakłócone.
Leczenie zapalenia nerwu wzrokowego: metody i czas leczenia
Nie ma zasady co do tego, ile trwa zapalenie nerwu wzrokowego. Stan zapalny może samoistnie zniknąć po upływie od 4 dni do dwóch tygodni. Jeśli zaburzenia widzenia są w tym czasie niewielkie, nie ma konieczności, by podejmować leczenie. W ostrych przypadkach i kiedy widzenie jest poważnie zakłócone leczenie zapalenia nerwu wzrokowego jest przyczynowo-objawowe.
Leczenie szpitalne zapalenia nerwu wzrokowego wskazane jest w ostrym przebiegu choroby. Wówczas stosuje się leczenie sterydami, by złagodzić stan zapalny. Zwykle terapia polega na podawaniu dużych dawek metyloprednizolonu dożylnie przez od 3 do 5 dni, a następnie prednizolonu doustnie przez 11 dni. W niektórych przypadkach leczenie może trwać nawet kilka miesięcy.
Ważne w leczeniu zapalenia nerwu wzrokowego jest też ustalenie przyczyny i jej usunięcie, jeśli jest to możliwe. W przypadkach związanych z chorobami układu krążenia zaleca się zmianę stylu życia na zdrowszy (mniej kaloryczne posiłki, więcej ruchu), czasem też wspomaga leczenie odpowiednimi lekami. Gdy stan zapalny powstał na skutek choroby wywołanej bakteriami, konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii. W przypadku infekcji wirusowych leczenie powinno być ustalone przez specjalistę.
Rokowania w zapaleniu nerwu wzrokowego zależą od stopnia zaawansowania stanu zapalnego oraz odpowiedzi organizmu na leczenie. W wielu przypadkach dochodzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego w przebiegu choroby, ale często nie powoduje to dużych deficytów widzenia.
Cofnięcie uszkodzenia nerwu wzrokowego jest niemożliwe na obecnym poziomie rozwoju medycyny.