W moczu zdrowego człowieka powinna znajdować się niewielka ilość urobilinogenu. Lekarz zleca badanie, jeżeli istnieje podejrzenie choroby wątroby i dróg żółciowych oraz jeśli z przeprowadzonego wywiadu wynika, że mocz zmienił barwę z żółtej na brązową bądź intensywnie żółtą.

Urobilinogen w moczu - przyczyny

Urobilinogen jest związkiem chemicznym, który powstaje na skutek przekształcenia bilirubiny w jelicie krętym i w jelicie grubym pod wpływem enzymów bakteryjnych. Związek ten jest rozpuszczalny w wodzie, jego część ulega resorpcji przez błonę śluzową jelita i jest wydalana z moczem przez nerki. Urobilinogen przekształca się w żółtawy barwnik odpowiadający za kolor naszego moczu - urobilinę. Pozostający w świetle jelita urobilinogen podlega oksydacji, wskutek czego powstaje brązowy barwnik - sterkobilina - odpowiedzialny za kolor kału.

Jeżeli wątroba jest uszkodzona bądź niewydolna, nie może przetworzyć urobilinogenu, który nadal jest wydalany z moczem, ale w znacznie większych ilościach. Właśnie w takich sytuacjach obserwujemy zaciemnienie koloru moczu lub jego intensywnie żółtą barwę.

Nagła zmiana koloru moczu (również kału - na ciemniejszą bądź jaśniejszą) jest jedynym objawem, który jesteśmy w stanie sami zauważyć w toalecie. Wówczas powinniśmy szybko zareagować i poddać się diagnostyce.

Urobilinogen - norma

W organizmie zdrowego człowieka za normę uznaje się zakres stężeń 0-8 mg/dl.

Stężenie oznaczane jest na podstawie próbki moczu z rana, którą pobieramy do specjalnego pojemnika. W przypadku kobiet nie zaleca się oddawania moczu w trakcie miesiączki, ponieważ może on zostać zanieczyszczony czerwonymi krwinkami, co wpływa na interpretację wyniku (próbkę najlepiej pobrać 3 dni przed miesiączką lub 3 dni po niej). Najbardziej miarodajny wynik będzie pochodził z tzw. środkowego strumienia. Co to oznacza? Pierwsze i ostatnie krople moczu należy oddać do toalety, a środkowe pobrać jako próbkę do badania. Właściwe jest też zadbanie o higienę okolic intymnych, aby dodatkowo nie zanieczyścić próbki innymi bakteriami.

Przy odczytaniu wyników trzeba najpierw zapoznać się ze skalą stężeń obowiązujących w wybranym laboratorium. Jeżeli występują wahania od podanej normy, konieczna jest konsultacja z lekarzem, aby potwierdzić bądź wykluczyć proces chorobowy.

W przypadku wszelkich nieprawidłowości w wyniku lekarz zleca powtórne badanie, często też morfologię, próby wątrobowe czy oznaczenie całkowitego stężenia bilirubiny.

Zobacz też: Urografia - na czym polega badanie? Przygotowanie i przeciwwskazania

Podwyższony urobilinogen w moczu

Wynik wyższy niż norma może świadczyć o różnych zaburzeniach wątroby. Może wskazywać na:

• zapalenie wątroby,
  
• marskość wątroby,
  
• zaburzenia pracy wątroby,
  
• zatrucie,
  
• anemię hemolityczną (nadmierne niszczenie krwinek czerwonych).
  

Następstwem nadmiaru substancji w organizmie może być żółtaczka. Podwyższony urobilinogen można zaobserwować także po zwiększonym wysiłku fizycznym lub bardzo obfitym i tłustym posiłku - nie jest wówczas objawem poważnej choroby. Może pojawić się też u osób z tendencjami do częstych zaparć. W takich przypadkach wyniki badań powinny być traktowane jako wskazanie do zmiany nawyków żywieniowych bądź wprowadzenia diety bogatej w błonnik.

Zbyt niski wskaźnik sugeruje z kolei problemy z produkcją żółci lub zablokowanie dróg żółciowych - badany może cierpieć na kamicę żółciową, nowotwory czy żółtaczkę mechaniczną. Niedobór tej substancji występuje też u noworodków lub osób dorosłych, po leczeniu niektórymi antybiotykami.

Urobilinogen w moczu kobiet w ciąży

Podwyższone stężenie urobilinogenu u kobiety w ciąży może sugerować cholestazę ciążową. Jest to bardzo rzadka choroba wątroby, w której dochodzi do zatrzymania żółci. Nieleczona może prowadzić do przedwczesnego porodu lub spowodować krwotok porodowy zagrażający życiu dziecka. Statystyki wskazują, że choroba ta dotyka 4% ciężarnych w Polsce.

Urobilinogen oznaczany jest w trakcie badania moczu u dzieci, a jego wynik jest brany pod uwagę podczas różnicowania żółtaczek.

Kiedy oznaczamy urobilinogen?

Poziom urobilinogenu oznaczany jest głównie przy podejrzeniach chorób wątroby i w przypadku zaburzeń jej pracy. Problemy z wątrobą można podejrzewać w przypadku zażółcenia skóry, błon śluzowych i białek. Badanie zlecane jest także przy chorobach krwi, zwłaszcza anemii hemolitycznej.

Profilaktyka

Jeżeli należymy do grupy podwyższonego ryzyka występowania chorób wątroby, powinniśmy unikać obciążania jej zbyt obfitymi i ciężkostrawnymi posiłkami. Badanie moczu jest jednym z prostszych badań, ale dostarczających wielu informacji o stanie organizmu. Należy je przeprowadzać raz w roku, aby ocenić funkcjonowanie układu moczowego, a także innych narządów.