Glukoza nie powinna być obecna w moczu w trakcie niepowikłanej i prawidłowej ciąży. Pojawienie się tego cukru w moczu świadczy o hiperglikemii, czyli nadmiarze tego węglowodanu we krwi. Przyczyną są względne lub bezwzględne niedobory insuliny.
Glukoza w moczu w okresie ciąży
Glukoza w moczu w ciąży pojawia się, gdy przekroczony jest w sposób istotny maksymalny prawidłowy poziom tego cukru we krwi, wynoszący w warunkach prawidłowych 99 mg/dL (5,5 mmol/L). W warunkach fizjologicznych cukier ten nie jest obecny w moczu, a jego pojawienie się powinno być sygnałem do zapewnienia ciężarnej odpowiedniej, stałej opieki medycznej, do zoptymalizowania diety i trybu życia oraz niekiedy – w uzasadnionych przypadkach – do podawania insuliny.
Cukrzyca ciężarnych
Cukrzyca ciężarnych jest formą nietolerancji glukozy, która pojawia się u 6-10% kobiet w ciąży. Najczęściej ujawnia się w drugim trymestrze, a jej skutki mogą być niebezpieczne zarówno dla matki, jak i dziecka.
Zaburzenia metabolizmu węglowodanów mogą po porodzie i okresie połogu sukcesywnie ustępować, jednak u pewnej grupy kobiet zmiany chorobowe utrzymują się, rozwijając się w typową, pełnoobjawową cukrzycę typu 2. Nawet jeśli stan zdrowia matki wraca do normy, przebycie epizodu cukrzycowego w czasie ciąży oznacza, że w przyszłości zwiększone jest prawdopodobieństwo jego powtórnego wystąpienia (przy kolejnej ciąży) albo zachorowania na cukrzycę.
Glukoza w moczu w okresie ciąży – przyczyny
Glukoza w moczu jako objaw cukrzycy ciężarnych pojawia się na skutek powstania niedoborów insuliny – hormonu niezbędnego do prawidłowego transportu glukozy z krwi matki do tkanek jej organizmu i (przez łożysko) do płodu. Hormony wydzielane w dużych ilościach w okresie ciąży (takie jak estrogeny, progesteron, prolaktyna czy wreszcie insulinaza łożyskowa) powodują, że aktywność dostępnej w organizmie kobiety insuliny zmniejsza się. Wskutek tego podnosi się poziom cukru we krwi, a – aby skompensować ten stan – ilość wytwarzanej insuliny staje się coraz większa. W efekcie może pojawić się czasowe zmniejszenie produkcji tego hormonu przez trzustkę ze względu na jej przeciążenie i bezwzględny niedobór insuliny. Kiedy w ostatnim trymestrze ciąży zapotrzebowanie na nią wzrasta dodatkowo o ponad 50%, objawy cukrzycy ciężarnych nasilają się jeszcze bardziej.
Badani glukozy w ciąży - dlaczego jest takie ważne? Dowiesz się tego z filmu:
Glukoza w moczu w okresie ciąży – czynniki ryzyka
Dekompensacja metabolizmu glukozy i pojawienie się tego cukru w moczu w ciąży zdarza się zdecydowanie częściej u kobiet:
- chorujących wcześniej na cukrzycę albo mających graniczne (tzw. przedcukrzycowe) poziomy cukru – pomiędzy 100 a 125 mg/dL,
- z nadwagą lub otyłością,
- o niskiej aktywności fizycznej w okresie poprzedzającym zajście w ciążę i w pierwszym jej trymestrze,
- z chorobami endokrynologicznymi,
- poddawanych leczeniu steroidami.
Układ regulacji poziomu glukozy we krwi pracuje w okresie ciąży niemal na granicy swoich możliwości. Dlatego dieta obciążająca kobietę ciężarną nadmierną ilością węglowodanów (szczególnie cukrów prostych i pokarmów o wysokim indeksie glikemicznym) może spowodować dekompensację tych mechanizmów, podwyższenie poziomu glukozy we krwi, a przy większym stopniu hiperglikemii – również pojawienie się glukozy w moczu.
Glukoza w moczu w ciąży – postępowanie
Pojawienie się glukozy w moczu ciężarnej jest zawsze sygnałem alarmowym i świadczy o tym, że wewnętrzna regulacja poziomu cukru przy pomocy insuliny jest niewydolna. Chorą poddaje się dodatkowym badaniom (np. próbie obciążeniowej). Niezbędne jest wdrożenie regularnego monitorowania poziomu glukozy we krwi, odpowiedniego postępowania ograniczającego natężenie objawów choroby (np. dostosowanie diety, zapewnienie odpowiedniej dawki ruchu), a w cięższych przypadkach – podawanie iniekcji insuliny, które pozwolą na uzupełnienie jej niedoborów w organizmie.
Ze względu na możliwe powikłania celem leczenia jest stabilizacja glikemii na poziomach prawidłowych i niedopuszczanie do nawet krótkotrwałych skoków poziomu glukozy we krwi.
Cukrzyca ciężarnych i glukoza w moczu – powikłania
Obecność glukozy w moczu stanowi zagrożenie dla kobiety ciężarnej. Cukier ten jest pożywką dla bakterii, co sprawia, że wynikający z ucisku macicy na narządy jamy brzusznej zastój moczu i skłonność do infekcji dróg moczowych jeszcze się nasila. Zwiększa się również prawdopodobieństwo zakażenia dróg rodnych.
Zdekompensowana cukrzyca ciężarnych może mieć niekorzystne dla kobiety następstwa, takie jak:
- stan przedrzucawkowy,
- nadciśnienie,
- zwiększone prawdopodobieństwo poronienia lub porodu przedwczesnego,
- wielowodzie,
- powikłania okołoporodowe (np. infekcje),
- rozwój nefropatii, polineuropatii lub retinopatii cukrzycowej,
- kwasica metaboliczna z ketozą, a w ciężkich przypadkach nawet śmierć chorej.
Niektóre z tych powikłań mogą być wskazaniem do natychmiastowego rozwiązania ciąży cięciem cesarskim, niezależnie od stopnia dojrzałości płodu, ze względu na wysokie ryzyko jego obumarcia.
Badanie moczu - co można z niego wyczytać? Dowiesz się tego z filmu:
W przypadku płodów rozwijających się w warunkach hiperglikemii matki częściej występują również takie problemy, jak:
- wcześniactwo,
- wewnątrzmaciczne obumarcie,
- zahamowanie rozwoju i wady wrodzone,
- makrosomia płodu (czyli zwiększona masa urodzeniowa dziecka, przekraczająca 4500g (co utrudnia poród i zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań okołoporodowych),
- skłonność do nadwagi i otyłości oraz zachorowania na cukrzycę w późniejszym życiu.
Glukoza w moczu w ciąży – zalecenia
Podstawowym zaleceniem dla kobiet ciężarnych, u których wykryto glukozę w moczu albo hiperglikemię, jest poddanie się stałej kontroli medycznej oraz wdrożenie zgodnego z zaleceniami lekarza postępowania zapobiegawczego i leczniczego. Pozwala to nie tylko na zachowanie zdrowia, uniknięcie komplikacji i zmniejszenie prawdopodobieństwa zachorowania na cukrzycę typu 2, ale również na niepowikłane donoszenie ciąży i urodzenie zdrowego dziecka.
