W niektórych przypadkach swędzenie skóry może być bardziej dokuczliwe niż ból. Świąd może być spowodowany zewnętrznym podrażnieniem naskórka, ale niekiedy jest objawem wewnętrznego stanu chorobowego, np. zapalenia wątroby czy niedoczynności tarczycy.

Świąd skóry – przyczyny

Jeśli przyczyną świądu jest grzybica, wówczas na skórze widoczne są zaczerwienienia i łuszczące się plamy. Zmiany najczęściej pojawiają się w okolicach stóp, pachwin, ale także przy narządach płciowych. Świąd może być spowodowany przez atopowe zapalenie skóry, które objawia się bardzo drobnymi czerwonymi krostkami. Występuje także na skutek reakcji alergicznej np. na ukąszenie owada, pokarm, lek lub inny patogen. Uporczywe swędzenie powoduje też wszawica, świerzb czy liszajec zakaźny. Często jest następstwem zmian hormonalnych, jakie zachodzą w organizmie lub choroby ogólnoustrojowej. W każdym przypadku wymaga konsultacji lekarskiej, ponieważ uporczywy i utrzymujący się świąd zmniejsza komfort funkcjonowania człowieka, powodując zmęczenie, rozdrażnienie, a nawet depresję. Częste są również przypadki, kiedy swędzenie skóry występuje na tle nerwowym, np. na skutek przewlekłego stresu.

Świąd skóry głowy

Swędzenie głowy często bywa objawem wszawicy, która atakuje głównie dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Sygnałem alarmowym jest drapanie się i czerwone krostki widoczne na karku i za uszami. Wszy często są trudne do zauważenia, ponieważ bytują przy samej skórze głowy, ale znacznie bardziej widoczne są przyczepione do włosów ich białe jaja – gnidy. Wszawica nie jest trudna do usunięcia. Wystarczy kupienie w aptece specjalnego preparatu i postępowanie zgodnie z jego instrukcją. W przypadku wykrycia pasożytów na głowie jednego domownika należy sprawdzić włosy wszystkich osób, ponieważ wszy bardzo szybko przemieszczają się na nowych żywicieli.

Świąd skóry w ciąży

Zmiany hormonalne, które zachodzą w organizmie ciężarnej kobiety, mogą niekiedy objawiać się świądem skóry. Wówczas dolegliwość nie jest groźna, ale uciążliwa. U przyszłej matki rośnie wrażliwość na bodźce zewnętrzne, a co za tym idzie zwiększa się wrażliwość i skłonność do podrażnień skóry. W pierwszym trymestrze świąd często jest reakcją alergiczną na kosmetyki i stosowane detergenty, np. do prania. Aby wyeliminować dolegliwość, wystarczy często zmieniać kosmetyki na te dedykowane osobom wrażliwym lub ze skłonnościami do alergii. W ciąży skóra szybciej się przesusza, ponieważ traci swoją warstwę ochronną na skutek zmian w gruczołach łojotokowych. W celu złagodzenia swędzenia można stosować kosmetyki nawilżające do ciała, obserwując oczywiście, czy one też nie powodują podrażnienia oraz kremy na rozstępy, które jednocześnie mają działanie łagodzące i nawilżające. Kobiety ciężarne skarżą się w pierwszej kolejności na swędzenie skóry nóg i powiększających się piersi, a później rosnącego brzucha. Jest to normalna reakcja organizmu na zmieniającą się gospodarkę hormonalną.

Zdarza się jednak, że świąd powoduje atopowe zapalenie skóry, czyli chorobę o podłożu alergicznym. Schorzenie częściej może pojawić się w ciąży u kobiet, które cierpiały na nie w przeszłości.

Świąd skóry bez wysypki

Zmiany na skórze nie są widoczne w przypadku cholestazy, czyli tzw. świądu ciężarnych. Objawem charakterystycznym jest swędzenie dłoni i stóp, które następnie obejmuje inne części ciała. Cholestaza dotyka przede wszystkim przyszłe mamy w trzecim trymestrze. Jest to choroba wątroby, która może prowadzić do jej uszkodzenia, jeśli jest nieleczona. Jest groźna zarówno dla przyszłej mamy, jak i dla nienarodzonego dziecka, dlatego wymaga konsultacji lekarskiej i podjęcia leczenia. Nie każde swędzenie stóp i dłoni oznacza cholestazę, ale alarmujące są objawy towarzyszące, jak lekkie zażółcenie skóry czy utrata apetytu.

Inne przyczyny świądu skóry i ich leczenie

Leczenie świądu skóry zależy od przyczyny, którą może być:

• silna reakcja alergiczna, a także wstrząs alergiczny – na skórze nagle pojawiają się swędzące grudki, a osoba dotknięta wstrząsem zaczyna się nadmiernie pocić i skarżyć na duszności; wstrząs jest wskazaniem do podania leków, jeżeli poszkodowany nie ma przy sobie zestawu przeciwwstrząsowego, należy wezwać pogotowie;
  
• grzybica, na którą powinien pomóc jeden z dostępnych bez recepty preparatów łagodzących objawy i eliminujących grzyby; jeśli nie ustępuje po dwóch tygodniach, wymaga wizyty u dermatologa;
  
• zapalenie skóry – występuje bardzo często; na ciele pojawiają się miejscowe lub rozlane zmiany; objawy często ustępują po przyjęciu wapna lub środka przeciwuczuleniowego, który można kupić w aptece bez recepty;
  
• świerzb – poza swędzeniem towarzyszy mu chropowata wysypka; jest chorobą zakaźną i zmiany najczęściej zlokalizowane są w fałdach skóry i w miejscach, w których skóra styka się ze sobą, np. między palcami lub pośladkami; jest pasożytem, który wymaga nie tylko stosowania preparatów do zwalczania świerzbowca, ale także sprawdzenia czy nie rozprzestrzenił się na pozostałych domowników i dokładnego sprzątania mieszkania;
  
• zakażenie enterowirusami – dotyka dzieci, głównie latem, przenosząc się drogą kropelkową i pokarmową; na skórze pojawia się swędząca wysypka i czerwone plamy; dziecko może uskarżać się na ból głowy; należy ograniczyć w jego diecie owoce cytrusowe i potrawy, które drażnią śluzówkę; można podać paracetamol.
  

Leczenia przyczynowego wymagają takie schorzenia jak np. niedoczynność tarczycy, zapalenie wątroby, niewydolność nerek czy cukrzyca.