Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najskuteczniejszych metod zabezpieczenia przed niechcianą ciążą. Są wydawane na receptę, a podczas ich stosowania należy zachować szczególną ostrożność, jak w przypadku każdego leku z konkretnym wskazaniem lekarskim.

Jak działają tabletki antykoncepcyjne?

Tabletki antykoncepcyjne to jedna z metod antykoncepcji hormonalnej. Wskaźnik Pearla dla tej metody wynosi 0,2–0,5, co świadczy o jednym z najwyższych poziomów skuteczności wśród dostępnych metod zapobiegania ciąży. Zawierają one syntetyczne odpowiedniki hormonów wytwarzanych przez ludzki organizm.

Wyróżnia się 2 rodzaje tabletek antykoncepcyjnych: jedno- i dwuskładnikowe. Jednoskładnikowe uważane są za bezpieczniejsze; zawierają 1 rodzaj hormonu – progesteron. Natomiast dwuskładnikowe tabletki mają etynyloestradiol i gestageny (m.in. dezogestrel, drospirenon czy gestoden).

Działanie tabletek antykoncepcyjnych odbywa się na 3 poziomach. Blokują owulację i zmieniają konsystencję śluzu szyjki macicy tak, by nie przepuszczał on plemników. Powyższe działanie może nie przynieść pożądanego efektu, wtedy uaktywnia się działanie tabletek na właściwości endometrium, czyli błony śluzowej wyścielającej macicę. Staje się ona cieńsza, przez co zostaje uniemożliwiona implantacja (zagnieżdżenie) zarodka. 

Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych wymaga uprzedniego wykonania wielu badań. Niezbędne są: badanie ginekologiczne, cytologia, ocena czynności wątroby i układu krzepnięcia.

Jak przyjmować tabletki antykoncepcyjne?

Pierwsza tabletka powinna być przyjęta podczas 1. dnia miesiączki, a każda kolejna – regularnie przez 3 tygodnie. Pigułki należy przyjmować zawsze o tej samej porze, a jeżeli nie jest to możliwe, różnica może wynosić tylko 3–4 godziny. Skuteczność tabletki nie ulega wtedy zmianie.

Po zakończeniu opakowania należy przerwać przyjmowanie tabletek na tydzień – w tym czasie powinno pojawić się krwawienie z dróg rodnych przypominające miesiączkę, wywołane brakiem dostarczania hormonów. Jeżeli kobieta nadal zamierza korzystać z antykoncepcji, dokładnie po tygodniu powinna rozpocząć przyjmowanie tabletek z następnego opakowania, nawet jeżeli krwawienie nie ustąpiło.

Efekty stosowania tabletek antykoncepcyjnych

Jak każdy produkt medyczny, tabletki antykoncepcyjne mają ogromny wpływ na organizm i ich stosowanie przynosi zarówno pozytywne, jak i negatywne efekty.

Wśród pozytywnych często wymieniane jest zmniejszenie ryzyka zachorowania na nowotwór jajnika. Przy czym zachorowanie na ten rodzaj raka występują częściej u kobiet, które nigdy nie rodziły.

Tabletki antykoncepcyjne poprawiają ponadto stan skóry. Zmniejszają łojotok i przyczyniają się po poprawienia kondycji skóry z tendencją do trądziku.

Wśród negatywnych skutków przyjmowania pigułek odnotowuje się tycie, nudności i bóle głowy. Nie powinny brać tabletek hormonalnych kobiety karmiące piersią, a także mające problemy z krzepliwością krwi lub cierpiące z powodu raka piersi, jajników lub odbytu.

Tabletki antykoncepcyjne a alkohol – niepotrzebne ryzyko?

Wbrew powszechnej opinii o szkodliwości picia alkoholu podczas przyjmowania antykoncepcji hormonalnej specjaliści nie odnotowali spadku skuteczności w takiej sytuacji. Ryzykowne w przypadku picia alkoholu mogą być często towarzyszące temu spożyciu wymioty. Zwracanie treści pokarmowej przyczynia się w bezpośredni sposób do osłabienia lub całkowitego zniwelowania działania antykoncepcyjnego pigułek, gdyż uniemożliwia wchłanianie jej składników. Alkohol spowalnia procesy metaboliczne, którym podlegają estrogeny. Ponadto spożycie alkoholu często wywołuje zaburzenia koncentracji, co może spowodować, że kobieta zapomni przyjąć pigułkę. Wówczas warto dodatkowo wyznaczać dzięki dostępnym metodom dni płodne lub stosować antykoncepcję mechaniczną.

Podczas stosowania pigułek antykoncepcyjnych należy pamiętać, że łączenie takich środków z alkoholem bardzo niekorzystnie wpływa na pracę wątroby. Natomiast poprzez zwolnienie metabolizmu estrogenów alkohol u kobiet stosujących doustną antykoncepcję hormonalną wykazuje dłuższe działanie i na dłużej wprawia w stan upojenia, niż w przypadku kobiet, które takiej antykoncepcji nie przyjmują.

Działanie antykoncepcyjne tabletek mogą bezpośrednio osłabić lub całkowicie zniwelować inne czynniki, takie jak przyjmowanie środków przeczyszczających, leków na padaczkę, preparatów przeciwgrzybicznych, antybiotyków: tetracykliny stosowanej w leczeniu trądziku, ryfampicyny podawanej w zachorowaniach na trąd i gruźlicę oraz ampicyliny przepisywanej przy rzeżączce, zakażeniach układów oddechowego i moczowego.