O skokach rozwojowych zaczęło się częściej mówić dopiero w ostatnich latach. Wcześniej zmiany w zachowaniu dziecka, marudzenie i płacze mogły być dla rodziców powodem do obaw i konsultacji z lekarzem. Dzięki rozwijającej się wiedzy o rozwoju dziecka współcześni rodzice mogą o wiele świadomiej i łatwiej przeżywać te okresy.

Co to jest skok rozwojowy i jakie ma objawy?

Skok rozwojowy to okres, w którym dziecko gwałtownie się rozwija w przeciągu paru dni. Takie momenty pojawiają się kilkakrotnie w pierwszym roku życia i trochę rzadziej w następnych latach. Skoki rozwojowe u niemowląt nie dotyczą rozwoju fizycznego, a zmian w układzie nerwowym – wywołane są więc zachodzącymi zmianami psychicznymi.

Sygnałem świadczącym o tym, że doszło u skoku rozwojowego, jest nabycie przez dziecko kilku nowych umiejętności w krótkim czasie. Najczęściej poprzedzone są one też okresami napięcia nerwowego u dziecka, które może być zagubione i przestraszone pełniejszym postrzeganiem świata. Objawy, które mogą świadczyć o wystąpieniu skoku rozwojowego to:

• nieuzasadniona płaczliwość,
  
• marudzenie,
  
• wzmożona potrzeba uwagi ze strony opiekunów,
  
• problemy z zasypianiem,
  
• nagłe zmiany w rytmie dnia,
  
• brak apetytu,
  
• niespokojny sen.

Skoki rozwojowe w 1 roku życia

W pierwszym roku życia dziecko przechodzi przez siedem skoków rozwojowych, które mogą się ujawniać w gwałtowny sposób. Warto jednak pamiętać, że okresy te mogą przebiegać wcześniej lub później niż zostało to opisane, a towarzyszące im rozdrażnienie może zostać opacznie zinterpretowane przez rodzica – szczególnie, że do skoków rozwojowych często dochodzi podczas chorób przebiegających z gorączką.

Zobacz także: Sprawdzone sposoby na gorączkę u dziecka i niemowlaka

Pierwszy skok rozwojowy – 5 tydzień

Pierwszy skok rozwojowy jest związany z tym, że niemowlę zaczyna odbierać o wiele więcej wrażeń z otaczającego go świata. W tym okresie dziecko może “wisieć na piersi”, równocześnie niewiele jedząc, ponieważ szuka bliskości z rodzicami. Gwałtowny rozwój w tym czasie powinien zaowocować większą świadomością zewnętrznego świata, częstszym uśmiechaniem się, pojawieniem się prawdziwych łez, uważniejszym słuchaniem i przyglądaniem się, lepszym trawieniem oraz wydłużeniem czasu aktywności.

Drugi skok rozwojowy – 7, 8 lub 9 tydzień

Dziecko zaczyna rozróżniać i zapamiętywać wzory w tym, co widzi, słyszy i czuje oraz zyskuje większą kontrolę nad własnym ciałem. Po przejściu drugiego skoku rozwojowego powinno umieć: podnosić głowę, przekręcać się z brzucha na plecy, patrzeć na ludzi i ich wyraz twarzy, głużyć (wydawać krótkie dźwięki), dotykać przedmiotów i je trzymać.

Trzeci skok rozwojowy – 3–4 miesiąc, najczęściej 11–12 tydzień

Dziecko dostrzega drobne różnice w swoim otoczeniu – zauważa zmiany w oświetleniu, temperaturze, a nawet różnicuje ton głosu. Jego ruchy i sposób patrzenia stają się bardziej skoordynowane. Po przejściu trzeciego skoku rozwojowego niemowlę powinno umieć: przewracać się z pleców na brzuch, siadać podciągane za rączki, odpychać się nogami, śledzić poruszającą się osobę i robić bąble ze śliny.

Czwarty skok rozwojowy – 4–5 miesiąc, najczęściej 14/15–19 tydzień

Od tego momentu skoki rozwojowe zaczynają trwać dłużej i dziecko może być marudne przez parę tygodni. W tym czasie uczy się łączyć zdarzenia w sekwencje i dostrzegać związki przyczynowo-skutkowe oraz gaworzyć. W następstwie czwartego skoku rozwojowego niemowlę: zaczyna raczkować, manipulować przedmiotami (przekłada je z jednej ręki do drugiej, świadomie upuszcza lub uderza nimi), reaguje na swoje imię i odbicie w lustrze.

Piąty skok rozwojowy – 6 miesiąc, najczęściej 22–26 tydzień

Skok rozwojowy szóstego miesiąca trwa około 4 tygodni i mogą wówczas pojawić się u dziecka problemy ze snem, w tym senne koszmary i lęk przed ciemnością. Innymi częstymi objawami są nieśmiałość w stosunku do obcych ludzi, opór przed ubieraniem się i zmianą pieluchy oraz lęk separacyjny. W tym czasie niemowlę uczy się lepszej koordynacji ruchów, poruszania się, manipulowania przedmiotami, machania ręką na powitanie i pożegnanie, chwytu pęsetowego, przenoszenia wzroku z jednej strony książki na drugą oraz samodzielnego siadania. Zaczyna też protestować, gdy rodzice wychodzą z pokoju.

Zobacz także: Niemowlę próbuje usiąść – na co zwrócić uwagę?

Szósty skok rozwojowy – 9–10 miesiąc, najczęściej 33–37 tydzień

Dziecko zaczyna myśleć w sposób podobny do dorosłych i kategoryzować, wyraża również bardziej zróżnicowane emocje. Wiąże się to z takimi osiągnięciami jak: odczuwanie zazdrości o rodzica, przytulanie i pocieszanie, rozpoznawanie kształtów, rozbieranie przedmiotów na części, wyrażanie własnego nastroju oraz przejmowanie inicjatywy w zabawie.

Zobacz także: Co się dzieje kiedy niemowlę śpi? Sprawdź, jak sen wpływa na jego mózg!

Siódmy skok rozwojowy – 11 miesiąc, najczęściej 41–46 tydzień

Dziecko łączy zdarzenia, zaczyna budować i składać przedmioty, szczególnie pociągają je zabawki, takie jak puzzle albo wieże. Po siódmym skoku rozwojowym niemowlę powinno już: wskazywać przedmioty i prosić o ich nazwanie, dopasowywać kształty, naśladować głosy zwierząt, schodzić tyłem z kanapy, stać i używać słowa “nie”.