Choroby tarczycy stają się coraz bardziej rozpowszechnione. Są w znacznym stopniu uzależnione od otaczającego nas środowiska i mogą doprowadzić do bardzo poważnych problemów ze zdrowiem. W procesie leczenia szczególnego znaczenia nabiera prawidłowa i szybka diagnostyka. Dzięki wykorzystaniu scyntygrafii postawienie trafnej diagnozy jest zdecydowanie łatwiejsze.

Badanie scyntygraficzne tarczycy

Scyntygrafia tarczycy pozwala na uzyskanie obrazu gruczołu. Na jej podstawie można ocenić między innymi jego wielkość, zróżnicowanie tkanek guzów, obecność woli zamostkowych. Wykonuje się ją także po operacji usunięcia tarczycy w celu oszacowania wyników zabiegu lub w przypadku podejrzenia przerzutów nowotworowych. Scyntygrafię przeprowadza się przede wszystkim u chorych, którzy cierpią na wole zamostkowe, guzowe, rozwojowe i odrostowe lub odszczepy, takie jak wole języka.

Jak wygląda scyntygrafia tarczycy?

Scyntygrafia tarczycy polega na dożylnym lub doustnym podaniu pacjentowi specjalnego znacznika. Zazwyczaj wykorzystuje się izotop jodu lub technet. W zależności od wybranej substancji, badanie będzie można rozpocząć natychmiast lub po upływie 24 godzin. Odczyt wyników zajmie zaledwie kilka minut i jest dostępny w postaci wydruku lub klisz fotograficznych. Mimo że sama procedura nie jest ani nieprzyjemna, ani czasochłonna, trzeba się do niej skrupulatnie przygotować, aby zapewnić jak największą skuteczność badania. Lekarz przed przeprowadzeniem scyntygrafii określi jakie leki należy odstawić – ma to duże znaczenie dla skuteczności procedury oraz wiarygodności wyników. Możliwe jest również wykonanie scyntygrafii przytarczyc. W takim przypadku wykorzystuje się technet-99m, a całe badanie powtarza się dwukrotnie (po 20 minutach i po 2 godzinach). Dla precyzyjnego określenia ulokowania gruczolaków zaleca się także uzupełnienie badania izotopowego badaniem scyntygraficzno tomograficznym.

Scyntygrafia a bezpieczeństwo

Chociaż podczas badania wykorzystuje się izotopy promieniotwórcze, nie należy się go obawiać. Jest w pełni bezpieczne, a po jego zakończeniu zaleca się jedynie wypicie około litra płynów, które oczyszczą gruczoł. Można do niego podchodzić wielokrotnie, przeciwwskazaniem jest jedynie ciąża i okres laktacji. Zazwyczaj badania przeprowadza się u kobiet w pierwszych dniach cyklu, w celu redukcji ryzyka uszkodzenia płodu. Wykorzystywane środki nie uczulają, a technet wyróżnia się krótkim czasem połowicznego rozpadu. Jeżeli jednak w trakcie przeprowadzania scyntygrafii odczuje się jakiekolwiek dolegliwości, należy jak najszybciej poinformować o nich lekarza.

Na czym polega scyntygrafia tarczycy?

Radioaktywny izotop gromadzi się w samym gruczole oraz w znajdujących się na nim guzkach. Stopień gromadzenia środka w poszczególnych częściach jest uzależniony od ich zróżnicowania. Gruczolaki autonomiczne wychwytują całość kontrastu, gruczolaki słabo zróżnicowane gromadzą go słabiej od tkanek tarczycy, a dobrze zróżnicowane w podobnym stopniu. Nowotwory złośliwe i torbiele w ogóle nie gromadzą izotopu. W obrazie wyróżnia się więc trzy rodzaje guzków:

• guzki ciepłe – gromadzą radioznacznik lepiej od otaczających tkanek,
  
• guzki obojętne – zachowują się podobnie do otaczających tkanek,
  
• guzki zimne – nie gromadzą izotopu.
  

Guzki tarczycy

Jeżeli w czasie scyntygrafii zostaną wykryte guzki tarczycy, nie należy być złej myśli. Zazwyczaj są to guzki łagodne, które mogą być nawet wyczuwalne podczas dotykania szyi, jednak nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla życia. Przez długi czas nie dają także objawów klinicznych. Z czasem, ze względu na uciskanie okolic krtani, może pojawić się chrypka, potem duszności czy problemy z przełykaniem. Ich rozrost niekiedy doprowadza jednak do nadczynności całego gruczołu. Czasami, w celu dodatkowej oceny niektórych guzków, oprócz scyntygrafii tarczycy wykonuje się także biopsję cienkoigłową tarczycy. Leczenie opiera się na podawaniu doustnych preparatów, w tym hormonów. Większe lub niestandardowe guzki usuwa się operacyjnie. Gruczolaki niezwykle rzadko przeradzają się w nowotwory złośliwe (szacuje się, że dotyczy to zaledwie 1% pacjentów). Częściej na raka tarczycy chorują kobiety, nie bez znaczenia jest czynnik genetyczny. 

Podstawowymi przyczynami choroby są nadmiar lub niedobór jodu, niektóre choroby lub działanie promieniowania jonizującego. Jego objawy są zbliżone do symptomów charakterystycznych dla rozwiniętych guzków tarczycy. Pewność dotyczącą charakteru zmian otrzymuje się niestety jedynie w wyniku badania histopatologicznego. Na szczęście, pomimo dość dużego rozpowszechnienia, rokowania są dobre – 5 lat po postawieniu diagnozy przeżywa ok. 90% kobiet i 77% mężczyzn.