Hydroterapia (wodolecznictwo) to zabiegi lecznicze przy użyciu ciepłej lub zimnej wody. Takie formy terapeutycznego oddziaływania na ludzki organizm znane były już w starożytności – stosowano je w rzymskich łaźniach. Przez kolejne wieki zostały zapomniane. Na nowo dobroczynne działanie wody odkrył bawarski ksiądz katolicki Sebastian Kneipp, który w XIX wieku rozpropagował szereg opracowanych przez siebie metod.

Leczenie wodą ks. Sebastiana Kneippa

Żyjący w latach 1821–1897 ks. Kneipp od dzieciństwa cierpiał na gruźlicę – chorobę naówczas trudną do leczenia i zwykle śmiertelną. W wieku 26 lat, po wielu nieskutecznych próbach terapii metodami konwencjonalnymi, postanowił zwrócić się w stronę przyrodolecznictwa. Zafascynowany lekturą książek Vincenza Priessnitza, zdecydował się zastosować jego – nowatorskie w tamtych czasach – koncepcje terapeutyczne. Zaczął praktykować kąpiele w zimnej wodzie Dunaju, poprzedzone i zakończone rozgrzewającym wysiłkiem fizycznym. Dzięki wzmocnieniu układu immunologicznego organizm Kneippa przez długi czas skutecznie walczył z chorobą.

Na podstawie swoich doświadczeń bawarski ksiądz rozwinął i usystematyzował wiedzę na temat stosowanych w przyrodolecznictwie zabiegów hydroterapeutycznych. Opracował ponad sto technik wykorzystania wody do celów leczniczych, wśród których obok kąpieli znalazły się m.in. masaże, natryski, inhalacje i okłady. Prekursorskie metody kuracji przyniosły Kneippowi rozgłos i wkrótce do Wörishofen, gdzie został proboszczem, z Niemiec i zagranicy zaczęły zjeżdżać tysiące chorych szukających pomocy. Wörishofen przebudowano na miasto uzdrowiskowe, a ośrodki wodolecznictwa zaczęto tworzyć na terenie całego kraju. Techniki opracowane przez Sebastiana Kneippa stały się podstawą współczesnej hydroterapii.

Hydroterapia, czyli leczenie wodą

Hydroterapia, nazywana też akwaterapią, stanowi dział fizjoterapii. Opiera się o zabiegi bodźcowe – zewnętrzne stosowanie wody stymulujące cały organizm. Wykorzystuje się w nich nie tylko wodę, ale też lód i parę wodną. Ich lecznicze działanie wynika z zastosowania odpowiedniej temperatury lub ciśnienia. Znaczenie mają także właściwości chemiczne wody. Kąpiel solankowa, hydromasaż, łaźnia parowa – to tylko podstawowe zabiegi oferowane przez większość gabinetów fizykoterapeutycznych. Zakres korzyści wynikających z hydroterapii jest bardzo szeroki. Służy ona m.in. poprawie pracy układu krążenia, działa kojąco na układ nerwowy, wspomaga rekonwalescencję przy obrażeniach narządów ruchu, poprawia wygląd skóry. Zgodnie z tezą głoszoną już blisko dwa wieki temu przez ks. Kneippa – woda jest silnym, naturalnym, bezpiecznym, a przy tym najprostszym i najtańszym lekiem na wiele schorzeń.

Na czym polega ścieżka Kneippa?

W podstawowej wersji ścieżka Kneippa to dwie płytkie niecki wypełnione wodą o temperaturze odpowiednio 40–50°C i 4–8°C. Zbiorników może być więcej – wówczas te z ciepłą wodą ułożone są naprzemiennie z tymi z zimną. Dodatkowo niecki mogą być wypełnione drobnymi kamykami albo wyposażone w dysze do hydromasażu – elementy pobudzające receptory czuciowe stóp. „Spacer” ścieżką Kneippa polega na brodzeniu boso w zmiennych warunkach temperaturowych – na zmianę w gorącej i zimnej wodzie. Stopy należy rozgrzewać przez kilka minut, a następnie schładzać przez kilkanaście sekund. Cykl zmiany temperatury wody powtarza się kilkakrotnie (do dziesięciu razy), kończy się na schładzaniu stóp.

Wskazania do stosowania metody Kneippa

Ścieżka Kneippa to zabieg o szerokim spektrum działania. Zarówno dzięki podstawowym, jak i dodatkowym opcjom stymuluje pracę układu krążenia, poprawiając ukrwienie całego organizmu. Przyspiesza także przemiany metaboliczne i wzmacnia układ immunologiczny. W związku z powyższym metodę Kneippa zaleca się osobom:

• z zaburzeniami krążenia, w szczególności kończyn dolnych (z problemem tzw. zimnych stóp oraz przy pierwszych objawach choroby żylakowej),

• z obniżoną odpornością, podatnym na infekcje,

• cierpiącym na bóle głowy, w tym migrenowe,

• zmagającym się z zaburzeniami przemiany materii.

„Spacer” ścieżką Kneippa to także doskonała forma relaksu dla osób zmęczonych pracą czy zestresowanych. Moczenie stóp w wodzie o zmiennej temperaturze działa orzeźwiająco, a zarazem rozluźniająco, wpływając korzystnie na samopoczucie fizyczne i psychiczne.

Czy istnieją przeciwwskazania do leczenia metodą Kneippa?

Ścieżka Kneippa to zabieg całkowicie bezpieczny, praktycznie pozbawiony przeciwwskazań. Podobnie jak w przypadku innych form akwaterapii należy powstrzymać się od niego w przypadku toczących się w organizmie ostrych infekcji i stanów zapalnych, ponieważ zmienna temperatura mogłaby spowodować nasilenie ich objawów. Stosowanie metody Kneippa nie jest także wskazane w zaawansowanym stadium choroby żylakowej oraz w przypadku świeżych urazów lub zmian dermatologicznych na częściach ciała objętych zabiegiem.

Zobacz wideo: Czym zajmuje się fizjoterapeuta?

Bibliografia:

S. Kneipp, Sebastiana Kneippa leczenie wodą, tł. J. Łukaszewicz, Warszawa 1988.

J. L. Caradeau, Woda leczy, Warszawa 2008.