Definicja świądu brzmi: „nieprzyjemne odczucie pochodzące ze skóry, wywołujące chęć drapania lub pocierania”. Wiadomo, że świąd nie jest rodzajem bólu, a do ośrodkowego układu nerwowego przewodzony jest innymi niż ból drogami nerwowymi. Swędzenie może być bardzo uciążliwe, skłaniające do drapania nawet do krwi.

Przesuszenie i podrażnienie skóry jako przyczyny swędzenia nóg

Najczęściej swędzenie skóry nóg to objaw jej podrażnienia i przesuszenia. Nie jest niczym niezwykłym swędzenie nóg po goleniu, nawet jeśli używa się przeznaczonych do golenia kosmetyków. Warto używać hipoalergicznych pianek, żeli lub kremów, najlepiej przeznaczonych do cery wrażliwej. Goląc nogi maszynką, należy pamiętać o tym, by ostrza były ostre i gładko sunęły po skórze. W przeciwnym razie mogą pojawić się piekące i swędzące krostki na nogach wypełnione ropą (zapalenie mieszków włosowych).

Swędzenie rąk i nóg może wynikać także z przesuszenia tych części ciała. Świąd występuje przeważnie w okresie grzewczym oraz o różnych porach roku u osób przebywających często i długo w pomieszczeniach klimatyzowanych. Negatywnie na stan skóry wpływa również mróz, który może wysuszać i podrażniać delikatną skórę łydek i dłoni. Przesuszona cera może też pękać i piec.

Przesuszenie skóry jako przyczyna świądu skóry nóg, rąk i niekiedy w innych miejscach na ciele częste jest u kobiet w ciąży. Suchość wynika ze zmian hormonalnych zachodzących w ciele w tym specjalnym czasie.

Swędzenie nóg w alergii

Swędzące krostki na nogach mogą być objawem alergii. Przezroczyste krosty wypełnione bezbarwnym płynem to pokrzywka alergiczna. W ten sposób na nogach objawia się najczęściej uczulenie na kosmetyki i preparaty używane w produkcji odzieży, np. barwniki.

Wyrazem alergii są też czerwone swędzące plamy na nogach. Mogą pojawić się jako reakcja na bezpośredni kontakt z silnym alergenem lub substancją podrażniającą.

Choroby skóry a swędzenie skóry nóg: grzybica, AZS, świerzb

Swędzące palce u nóg to najprawdopodobniej objaw grzybicy. Świądowi zwykle towarzyszą małe pęcherzyki, pieczenie oraz opuchlizna. W miarę postępu grzybicy skóra może łuszczyć się i pękać. Grzybica może występować także na podeszwach stóp lub na całej powierzchni stopy (tzw. grzybica mokasynowa).

Zobacz także: Swędzące stopy – objaw grzybicy stóp. Przyczyny i leczenie

Swędząca skóra na nogach to także problem osób z atopowym zapaleniem skóry (AZS). To choroba autoimmunologiczna, w której występują uporczywy świąd skóry, jej przesuszenie, łuszczenie się i zaczerwienienie. Zmiany skórne występują przeważnie na kolanach, w zgięciach łokciowych, na twarzy, ale mogą pojawiać się też w innych miejscach na ciele.

Swędzenie skóry w nocy lub po gorącej kąpieli najprawdopodobniej jest symptomem świerzbu. To pasożytnicza choroba zakaźna. Pasożyty drążą tunele w naskórku i składają w nich jaja. Najbardziej aktywne są wtedy, gdy ciało jest rozgrzane. Swędzenie skóry u dziecka w nocy powinno być impulsem do sprawdzenia, czy na ciele nie ma charakterystycznych malutkich tuneli ani wysypki grudkowo-pęcherzykowej. Objawów świerzbu należy szukać przeważnie w fałdach skóry – w pachwinach, w okolicach pępka czy pod piersiami. Świerzb często zamieszkuje też między palcami u rąk oraz u dzieci w podeszwach stóp, objawiając się swędzeniem pięt w nocy.

Choroby ogólnoustrojowe objawiające się swędzeniem skóry nóg

Może występować zależność swędzenie nóg a wątroba. Swędzenie rąk i nóg spowodowane może być marskością wątroby m.in. w wyniku przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B lub C, chorób autoimmunologicznych czy alkoholizmu. Świądowi skóry towarzyszy m.in. przewlekłe zmęczenie.

Chorobą często powodującą swędzenie skóry nóg jest też niedoczynność tarczycy. Świąd w tym przypadku wynika z nadmiernej suchości skóry. Zwykle współwystępuje z innymi typowymi objawami, np. zaburzeniami miesiączkowania, stałym uczuciem zimna i przewlekłym zmęczeniem.

Swędząca skóra na nogach u diabetyków to problem współwystępujący z suchością skóry i jej łuszczeniem, a także podatnością na infekcje grzybicze. Pielęgnacja skóry cukrzyka jest bardzo ważna i powinna być skrupulatna.

Przyczyną swędzenia skóry nóg może być także przewlekła niewydolność nerek. Świąd skóry współwystępuje z dolegliwościami ze strony układu moczowego oraz obrzękami ciała.

Swędzenie nóg jako pierwszy objaw żylaków

Swędzenie skóry na nogach, szczególnie pod koniec dnia, może być pierwszym objawem żylaków. Swędzenie nóg wieczorem, gdy nogi są zmęczone i wydają się ciężkie, towarzyszy czasem stanom zapalnym skóry łydek. Oprócz świądu pojawiają się wysypka, obrzęk i zaczerwienienie, a także tzw. pajączki na skórze. Zapalenie powstaje przez to, że skóra jest mniej ukrwiona z powodu niewydolności żył.

Zespół niespokojnych nóg a swędzenie

Swędzenie nóg wieczorem i w nocy, drętwienie tych kończyn i ich mrowienie to dolegliwości rozpoznawane jako zespół niespokojnych nóg. Nieprzyjemne doznania najczęściej dotyczą łydek, rzadziej ud i rąk. Powodują nieodpartą potrzebę poruszania kończyną, w której wystąpiły. Zespół niespokojnych nóg bywa klasyfikowany jako jeden z objawów cukrzycy lub niewydolności nerek.