Kaszel najczęściej jest objawem infekcji dolnych lub górnych dróg oddechowych. Jeśli jednak utrzymuje się przez dłuższy czas, mimo wdrożenia odpowiedniego leczenia, najprawdopodobniej pojawia się w wyniku zaburzeń psychosomatycznych. W większości przypadków leczenie polega na psychoterapii behawioralnej, której celem jest nauka radzenia sobie ze stresem.
Przyczyny kaszlu psychogennego
Najczęstszą kojarzoną przyczyną kaszlu jest zakażenie bakteryjne lub wirusowe. Natomiast u palaczy występuje jako następstwo palenia papierosów. Innymi przyczynami kaszlu mogą być:
- zachłyśnięcie,
- zapalenie ucha środkowego,
- stosowanie niektórych leków, na przykład na nadciśnienie tętnicze krwi,
- podrażnienie śluzówki drażniącymi substancjami,
- refluks żołądkowo-przełykowy.
Odruch kaszlu, który nie jest wywołany żadną chorobą lub organiczną przyczyną, nazywany jest kaszlem psychogennym. Związany jest z zaburzeniami psychosomatycznymi. Kaszel na tle nerwowym nie występuje w nocy oraz podczas mówienia. Nie znika również po zastosowaniu leków przeciwkaszlowych. Najczęściej diagnozowany jest, jeśli utrzymuje się przez 8 tygodni lub dłużej. Objawia się w różny sposób. Obraz kliniczny nie jest jednoznaczny i często błędnie interpretowany z infekcjami dróg oddechowych.
Kaszel psychogenny jest suchy i zazwyczaj pojawia się w wyniku przebiegu nerwicy lękowej, przewlekłego stresu, problemów w szkole lub w domu czy też przy zaburzeniach osobowości. Zdarza się, iż u dzieci kaszel na tle nerwowym jest interpretowany jako forma symulacji. Jednak nie powinien być lekceważony i bagatelizowany, gdyż wymaga konsultacji ze specjalistą i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Zobacz film i sprawdź, które ćwiczenia pomogą nam pokonać stres:
Rozpoznanie kaszlu na tle nerwowym
Postawienie diagnozy w przypadku tego zaburzenia nie jest proste i polega głównie na wykluczeniu innych jednostek chorobowych i przeprowadzeniu dokładnego wywiadu lekarskiego. Proces diagnostyczny obejmuje: badania rentgenowskie (RTG) klatki piersiowej, pełną morfologię krwi, testy alergiczne, spirometrię, badanie histopatologiczne wycinka z płuc, badanie elektrokardiograficzne (EKG) oraz konsultację laryngologiczną. Niekiedy zlecane jest również wykonanie badania endoskopowego, czyli gastroskopii. Choroby, które są wykluczane podczas diagnostyki, to:
- astma oskrzelowa,
- infekcje dolnych i górnych dróg oddechowych,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
- choroby pasożytnicze jak glistnica,
- nowotwory dróg oddechowych,
- choroba refluksowa,
- choroby układu krążenia,
- zatorowość płucna,
- sarkoidoza i gruźlica.
Najważniejszym elementem w procesie diagnostycznym kaszlu nerwicowego, oprócz wnikliwej diagnostyki alergologicznej, pulmonologicznej oraz laryngologicznej, jest rozmowa z pacjentem. Kaszel nerwicowy nie występuje u noworodków, niemowlaków czy też małych dzieci. Najwcześniej można go rozpoznać u osób w wieku szkolnym. Występuje częściej u płci żeńskiej niż męskiej.
Astma oskrzelowa to choroba, która diagnozowana jest coraz częściej. Skąd się bierze i jak skutecznie z nią walczyć?
Kaszel psychogenny: leczenie
Mimo że według sporej części społeczeństwa kaszel psychogenny jest formą symulacji, w szczególności u dzieci, wymaga on specjalistycznego leczenia. Kaszel nerwicowy może być objawem niektórych zaburzeń psychicznych lub braku umiejętności radzenia sobie ze stresem. Jeśli zostanie zlekceważony, w przyszłości może przynieść poważne konsekwencje zdrowotne (rozstrzenie oskrzeli, przepuklina pępkowa, wymioty czy też nietrzymanie moczu) i psychiczne.
Proces terapeutyczny polega głównie na regularnej psychoterapii, której celem jest uświadomienie osobie chorej źródła problemu. Niektórzy również stosują hipnozę jako składową psychoterapii. Odnalezienie przyczyny i jej akceptacja pozwoli oswoić lęk i rozpocząć stopniowy proces zdrowienia.
Wspomagającą formą leczenia jest aktywność fizyczna, która pozwala rozładować nagromadzone negatywne emocje. Rodzaj ćwiczeń czy też sportu powinien być dostosowany do ogólnego stanu zdrowia oraz kondycji fizycznej. Ważne, aby sprawiał przyjemność. Do technik relaksacyjnych można zaliczyć przede wszystkim jogę.
Przewlekły kaszel podrażnia oraz wysusza śluzówkę, może powodować dyskomfort bólowy, dlatego bardzo ważne jest odpowiednie nawodnienie i nawilżenie śluzówki. Zaleca się wówczas stosowanie leków o działaniu przeciwkaszlowym, nawilżającym oraz regeneracyjnym. Jeśli terapia nie przynosi oczekiwanych efektów, konieczne może okazać się wdrożenie leczenia o działaniu uspokajającym. Wymaga to wówczas wizyty u psychiatry. Zrozumienie i zaakceptowanie postawionej diagnozy niekiedy jest długotrwałe.
Bibliografia:
- Bryl N., Horst-Sikorska W. Czy przewlekły kaszel u osoby dorosłej może nie mieć podłoża organicznego?, Forum Medycyny Rodzinnej 2008, tom 2, nr 4, 319–325.