Objętość gruczołu krokowego zwiększa się wraz z wiekiem i osiąga pełny rozmiar w okolicach 20. roku życia. Chociaż do przerostu prostaty dochodzi najczęściej wśród dojrzałych mężczyzn, ta i inne choroby stercza mogą występować także w młodszym wieku.

Gruczoł krokowy – funkcje

Prostata, nazywana również gruczołem krokowym lub sterczem, odpowiada za produkcję płynu, w którym znajdują się plemniki – to dzięki niemu są odżywione i mogą przeżyć w niesprzyjających warunkach. Ze względu na swoje ułożenie sprawia jednak spore problemy diagnostyczne. Znajduje się blisko odbytnicy, a przez jej środek przechodzi cewka moczowa – właśnie dlatego, kiedy dochodzi do jej przerostu, pojawiają się charakterystyczne problemy z oddawaniem moczu.

Wymiary gruczołu krokowego

Tuż po urodzeniu gruczoł krokowy ma wymiary groszku. Docelowy rozmiar prostata osiąga około 20. roku życia – jej objętość wynosi 25 cm3, a średnie wymiary to 4 x 3 x 2,5 cm. Dopuszczalna wielkość gruczołu krokowego może być jednak nieco większa i jeżeli nie obserwuje się negatywnych objawów, zwykle nie ma powodu do obaw. Przerost prostaty jest, zdaniem lekarzy, zupełnie naturalnym zjawiskiem, związanym z procesem starzenia. Boryka się z nim 60% mężczyzn po 60. roku życia i aż 80% mężczyzn, którzy ukończyli 80 lat.

Anatomia gruczołu krokowego

Prostata jest nieparzystym narządem mięśniowo-gruczołowym. Jej dwa płaty połączone są więziną. Kształtem przypomina kasztan jadalny, a dookoła niej umieszczone są mięśnie, kurczące się w trakcie wytrysku. Przez środek gruczołu krokowego przebiega cewka moczowa, natomiast jego tylna część znajduje się bardzo blisko odbytnicy – dzięki temu możliwe jest przeprowadzanie badania per rectum oraz masaż prostaty, który znajduje zastosowanie nie tylko w życiu intymnym, ale także w medycynie.

Przerost prostaty

Kiedy zwiększają się wymiary gruczołu krokowego, pacjenci zaczynają odczuwać niepokojące objawy, znacznie obniżające komfort życia. Pierwszym powodem do obaw powinny być zaburzenia oddawania moczu. Strumień moczu jest przerywany, konieczne jest także częste wstawanie w nocy, mimo to utrzymuje się wrażenie zalegania moczu w pęcherzu, z czasem pojawiają się również objawy bólowe oraz nietrzymanie moczu. Do urologa należy zgłosić się bezpośrednio po zaobserwowaniu takich symptomów – w początkowych etapach choroby świetne efekty mogą dać nawet preparaty ziołowe. 

Warto jednak zaznaczyć, że działają one na objawy i nie przyczyniają się usunięcia przyczyn dolegliwości. Jeśli jednak wymiary gruczołu krokowego ulegają znacznemu powiększeniu, może dojść do bardzo poważnych problemów zdrowotnych. Zaciśnięcie cewki moczowej doprowadza do zatrzymania moczu, a tym samym do zatrucia organizmu. Na zwiększeniu objętości gruczołu krokowego cierpi także życie seksualne chorych – utrudnione staje się osiągnięcie oraz utrzymanie wzwodu, czasami choroba przekłada się również na obniżenie libido.

Leczenie przerostu prostaty

W przypadku zamknięcia cewki moczowej konieczne okaże się cewnikowanie. W pierwszym stadium choroby podaje się leki, jednak działanie części z nich po pewnym czasie ulega znacznemu osłabieniu, w związku z przyzwyczajeniem organizmu. Zadaniem preparatów jest rozkurczanie mięśni gładkich, co daje spory komfort pacjentom, jednak wiąże się również z obniżeniem ciśnienia krwi oraz może mieć wpływ na jakość wzwodu. W niektórych przypadkach konieczne staje się przeprowadzenie operacji prostatektomii, czyli usunięcia gruczołu krokowego.

Powiększenie prostaty a nowotwór

Niestety powiększenie wymiarów gruczołu krokowego nie zawsze jest spowodowane związanym z wiekiem rozrostem stercza. W niektórych przypadkach jego przyczyną jest rak prostaty. Wciąż jest to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób nowotworowych wśród mężczyzn – w Polsce co drugi pacjent cierpiący na nowotwór złośliwy walczy właśnie z tą chorobą. Powrót do zdrowia umożliwia wczesne wykrycie oraz poprowadzenie odpowiedniej terapii. Niestety, rak prostaty rozwija się bardzo powoli i pierwsze objawy mogą zostać zauważone w jego zaawansowanym stadium. Wyjątkowo ważna staje się profilaktyka oraz częste odwiedzanie gabinetu urologa. Szczególnie narażeni są panowie uskarżający się na problemy z powiększeniem objętości gruczołu krokowego oraz tacy, w których rodzinie pojawiały się osoby cierpiące na raka prostaty. Symptomy są takie same, jak w przypadku zwykłego przerostu. W późniejszym stadium może pojawiać się przy tym krwiomocz, krew w nasieniu i silne bóle w okolicy krocza. 

Wiele przypadków tej choroby udaje się stwierdzić poprzez badanie per rectum. Czasami konieczne jest poprowadzenie dalszej diagnostyki, w tym bardzo skutecznych badań na oznaczenie swoistego antygenu sterczowego (PSA) we krwi. Warto zaznaczyć, że nie zawsze wysokie stężenie oznacza jednak chorobę nowotworową. Ostateczne wątpliwości rozwiewa biopsja gruczołu krokowego. Rokowania są zależne od stopnia zaawansowania choroby. Nie zawsze wykonuje się prostatektomię laparoskopową, obecnie coraz częściej stosuje się również mniej inwazyjne, nowoczesne metody leczenia.