Mdłości to inaczej odruchy wymiotne, które mogą poprzedzać wymioty, jednak nie towarzyszy im wydobywanie się treści z przewodu pokarmowego. Występujące rano są jednym z najbardziej powszechnych objawów wczesnej ciąży. Towarzyszą im często wymioty. Odczuwa je większość przyszłych mam. Mijają zazwyczaj po zakończeniu I trymestru ciąży. Poranne mdłości mogą się pojawić nie tylko w ciąży, a np. w przebiegu chorób układu pokarmowego.

Czym są poranne mdłości?

Poranne mdłości są nieprzyjemnym, niebolesnym odczuciem silnej, nieodpartej potrzeby zwymiotowania. Towarzyszą im często objawy takie jak: bladość powłok, zwiększona potliwość, obniżenie ciśnienia tętniczego, ślinotok, bradykardia i skurcze brzucha.

Poranne mdłości w ciąży

Poranne mdłości to charakterystyczny objaw ciąży, który doskwiera przyszłym mamom od 4. aż do zakończenia 16., a nawet 20. tygodnia ciąży. Dotyczą 50–80% ciężarnych kobiet. Mogą mieć różne nasilenie, zdarza się nawet, że uniemożliwiają normalne funkcjonowanie i prowadzą do zaburzeń homeostazy ustroju.

Przyczyna występowania porannych mdłości nie jest wyjaśniona. Przyjmuje się, że najprawdopodobniej jest to reakcja na wysokie stężenie gonadotropiny kosmówkowej (hCG), czyli hormonu produkowanego tylko w czasie ciąży, a wytwarzanego przez tkanki jaja płodowego. Ryzyko wystąpienia mdłości w ciąży mogą zwiększyć zaburzenia odżywiania przed ciążą, jak bulimia i otyłość. Ta popularna dolegliwość przyszłych mam ma także podłoże psychosomatyczne. Nagromadzenie codziennych obowiązków, zmęczenie, emocje i stres będą ją nasilać. Zdecydowanie częściej na poranne mdłości cierpią kobiety, które są w ciąży po raz pierwszy lub są w ciąży wielopłodowej. Czynnikami usposabiającymi są: młody wiek ciężarnej, niski wskaźnik BMI i płód płci żeńskiej.

Poranne mdłości niezwiązane z ciążą

Poranne mdłości mogą mieć rozmaite przyczyny. Zwykle są objawem chorób przewodu pokarmowego, takich jak nieżyt żołądkowo-jelitowy o tle infekcyjnym, zatrucie pokarmowe, nadwrażliwość pokarmowa oraz niedrożność jelita cienkiego i grubego. Mdłości mogą być skutkiem stanów zapalnych toczących się w obrębie jamy brzusznej (zapalenia trzustki, pęcherzyka żółciowego, wyrostka robaczkowego).

Determinantem pojawienia się porannych mdłości może być przyjmowanie niektórych leków (NLPZ, żelazo, antybiotyki) i narażenie na działanie toksyn (alkohol, grzyby). Stanowią objaw przedawkowania digoksyny i opioidów oraz pojawiają się podczas chemioterapii i radioterapii (zaliczane są do wczesnych, ostrych objawów popromiennych, nierzadko występują już kilka godzin po napromienianiu). Są częstym objawem pooperacyjnym. Mogą być reakcją odruchową na ból.

Mdłości pojawiają się w przebiegu chorób OUN (zwykle w wyniku zwiększenia ciśnienia śródczaszkowego), metabolicznych (mocznica, kwasica ketonowa w cukrzycy, choroba Addisona, choroby tarczycy i przytarczyc), endokrynologicznych i zakaźnych. Stanowią objaw zawału ściany dolnej mięśnia sercowego. Są jednym z charakterystycznych symptomów choroby lokomocyjnej i zaburzeń wątroby.

Sposoby na poranne mdłości

W łagodzeniu tego uporczywego objawu doskonale radzą sobie domowe rozwiązania. Sposoby na poranne mdłości sprawdzają się zwłaszcza w przypadku dolegliwości ciążowych. Przyszłym matkom zaleca się odprężenie, relaks i wysypianie się, gdyż przyczyną mdłości może się okazać zmęczenie psychiczne czy złe samopoczucie. Nie należy gwałtownie się podnosić lub zmieniać pozycji. Po przebudzeniu najlepiej poleżeć jeszcze 15–20 minut, aby zapobiec nagłej reakcji żołądka. Duże znaczenie ma sposób ubierania – trzeba zakładać luźną odzież, tak by ciało czuło się wygodnie, swobodnie, nic nie ograniczało ruchów i nie uciskało na żołądek i przeponę.

Należy wystrzegać się kontaktu z drażniącymi zapachami oraz unikać widoku i smaku jedzenia wywołującego mdłości. Może je zmniejszyć odpowiednio przygotowana przestrzeń – należy wietrzyć mieszkanie, temperatura w pomieszczeniu powinna wynosić około 20ºC.

Największe znaczenie w łagodzeniu mdłości przypisuje się jednak diecie. Należy posilać się regularnie. Nie można dopuścić, aby żołądek był pusty, gdyż znajdujące się w nim kwasy trawienne, działając na ściany żołądka, wzmagają mdłości. Koniecznie wystrzegać się trzeba potraw ciężkostrawnych, pikantnych, tłustych, smażonych w głębokim tłuszczu i przetworzonych. Zaleca się spożywanie produktów bogatych w witaminy z grupy B. Doskonałym sposobem na poranne mdłości w ciąży jest ssanie plasterka świeżego korzenia imbiru. Pomocne jest nawadnianie organizmu. Najlepiej pić niegazowaną, niskozmineralizowaną, niskosodową wodę mineralną. Zaleca się spożycie około 3 litrów płynów na dobę. Objawy zmniejszy herbata imbirowa, rumiankowa, mięta lub melisa.

Jak leczyć poranne mdłości?

Postępowanie w przypadku długotrwałych mdłości, którym towarzyszą wymioty, opiera się przede wszystkim na wyrównaniu zaburzeń wodnych i elektrolitowych. Proces terapeutyczny opiera się w dalszej kolejności na ustaleniu choroby pierwotnej, stanowiącej źródło mdłości. Wprowadza się wówczas leczenie przyczynowe. U wielu chorych konieczna jest farmakoterapia oparta o leki przeciwwymiotne i korygujące zaburzone funkcje przewodu pokarmowego. Zastosowanie w zwalczaniu mdłości ma akupunktura.

Bibliografia:

1. Spaczyński M., Nowak-Markwitz E., Oszukowski P., Rechberger T., Karowicz-Bilińska A., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania preparatu „Prevomit” w położnictwie, „Ginekologia Polska”, 2015, 86(4), s. 318–320.

2. Krzyżak-Jankowicz M., Jankowicz R., Świątoniowski G., Patogeneza i diagnostyka różnicowa nudności i wymiotów u pacjentów z rozpoznaną chorobą nowotworową, „Medycyna Rodzinna”, 2008, 4, s. 96–103.

3. Ebrahim N., Maltepe C., Einarson A., Optimal management of nausea and vomiting of pregnancy, “International Journal of Women's Health”, 2010, 2, s. 241–248.

4. Mokrowiecka A., Małecka-Panas E., Postępowanie u chorego z nudnościami i wymiotami, W: Małecka-Panas E. (red.), Podręcznik gastroenterologii, Lublin, Wydawnictwo Czelej, 2006, s. 46–55.

5. Mokrowiecka A., Małecka-Panas E., Nudności i wymioty, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2010, 6(4), s. 268–274.