Oskrzela (z łac. bronchi) zwane są także drzewem oskrzelowym. Położone są w dolnej części układu oddechowego pomiędzy tchawicą a oskrzelikami. Ich kształt przypomina rozgałęzione rurki lub kanały, które prowadzą bezpośrednio do płuc. Oskrzela są odpowiedzialne za transport powietrza pomiędzy tymi elementami układu oddechowego.

Oskrzela – budowa

Oskrzela są zbudowane z pierścieni chrząstkowych (tkani chrzęstnej) połączonych tkanką łączną i błoną mięśniową gładką. Wewnętrzne ściany otacza błona śluzowa z licznymi gruczołami śluzowymi. Ich rozmieszczenie przypomina drzewo, dlatego często mówi się o drzewie oskrzelowym.

Oskrzela są swego rodzaju naturalnym przedłużeniem tchawicy. W medycynie wyróżnia się następujący podział:

• oskrzele główne (I rzędu), zbudowane z prawego i lewego oskrzela, które odchodzą od tchawicy i rozgałęziają się w miąższu płucnym,
  
• oskrzela płatowe i segmentalne (II rzędu),
  
• oskrzela III rzędu, od których odchodzą oskrzeliki końcowe, które później dzielą się na dwa oskrzeliki oddechowe.
  

Choroby oskrzeli – zapalenia

Zapalenia oskrzeli, zwane bronchitem, należą do częstych chorób, będących lokalnym stanem zapalenia dolnych dróg oddechowych doprowadzających powietrze do płuc. Ostra forma zapalenia oskrzeli to najczęściej powikłania grypy, przeziębienia i innych infekcji zapalnych, o krótkim czasie trwania. Przewlekłe zapalenia mają podłożenie m.in. nikotynowe i alergiczne. Tego typu zapalenie może trwać nawet całe życie!

Najczęstszymi objawami zapalenia oskrzeli są, towarzyszące infekcji gardła i nosa, takie oznaki, jak: męczący kaszel, gorączka, osłabienie, duszność, świszczący oddech i ból w klatce piersiowej. Symptomy te mogą występować od siebie niezależnie. W początkowej fazie zapalenia oskrzeli, najczęstszym objawem jest suchy kaszel, który z czasem przybiera formę wykrztuszania ropnej bądź śluzowej wydzieliny. Należy pamiętać, że rosnąca temperatura świadczy o bakteryjnej infekcji oskrzeli!

Infekcyjne zapalenie oskrzeli jest najczęściej przyczyną zakażenia się wirusem przeziębienia lub grypy. Zazwyczaj ma bardzo ostry przebieg. W przypadku dzieci zapalenie mogą wywołać inne choroby, takie jak odra, ospa lub różyczka. Dorośli i dzieci mogą cierpieć na infekcyjne zapalanie oskrzeli, spowodowane zakażeniem się bakterią, choć są to bardzo rzadkie przypadki. Zdecydowanie częściej bakterie pojawiają się w następnych fazach infekcji i są określane przez lekarzy jako tzw. nadkażenia.

Zapalenie oskrzeli może przybrać także postać nieinfekcyjną. Często przebiega wraz z zapaleniem górnych dróg oddechowych. Jego przyczynami mogą być: palenie papierosów, alergia, astma, obturacyjna choroba płuc, spaliny samochodowe, toksyczne pyły, dymy, gazy oraz zapalenia błony śluzowej. Do przewlekłego (nieinfekcyjnego) zapalenia oskrzeli dochodzi najczęściej przez podrażnienie błony śluzowej. W tym przypadku najczęściej nie występuje podwyższona temperatura, co jest naturalnym objawem infekcyjnego (ostrego) zapalenia oskrzeli.

Choroby oskrzeli – rozstrzenie

Rozstrzenie oskrzeli (wrzecionowate, walcowate, workowate) może być wrodzone oraz nabyte. Objawami są: przewlekle napady kaszlu, wykrztuszanie dużych ilości wydzieliny o bardzo nieprzyjemnym zapachu, duszność w trakcie wysiłku fizycznego i częste zapalenia dróg oddechowych. Aby zdiagnozować rozstrzenie oskrzeli, najczęściej wykonuje się bronchografię. W przypadku leczenia pulmonolodzy najczęściej stosują drenaż ułożeniowy, odsysanie plwociny za pomocą bronchoskopu i antybiotyki. Jeśli zastosowane metody nie przynoszą skutku, konieczne jest wycięcie tkanki płucnej.

Choroby oskrzeli – nowotwór

Wśród osób cierpiących na raka płuc, 9 na 10 pali lub w przeszłości paliło tytoń. Wśród objawów wyróżnia się: krwioplucie, bóle, kaszel. Jak podkreślają lekarze, nowotwór oskrzela może pozostać niezauważony i objawiać się w postaci wysięki w jamie opłucnej, nawracającym zapaleniem płuca, a także przerzutami do innych narządów.

Choroby oskrzeli – nieżyt spastyczny

Nieżyt spastyczny oskrzeli występuje u dzieci oraz niemowląt i ma przebieg charakterystyczny dla astmy. W czasie trwania nieżytu występuje zapalny obrzęk błony śluzowej. Przyczyną tej choroby jest najczęściej zakażenie wirusowe, powikłane zakażeniem bakteryjnym.

Choroby oskrzeli – astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa nazywana jest także dychawicą oskrzelową. W zdecydowanej większości należy do przypadków chorób alergicznych układu oddechowego. Wśród przyczyn wyróżnia się: zwężenie oskrzeli i oskrzelików, obrzęk błony śluzowej, nadmierne wydzielanie śluzu i jego zastój w drogach oddechowych. Sprawdzoną metodą leczenia jest długotrwałe przyjmowanie sterydów wziewnych, stosuje się także terapię skojarzeniową, polegającą na podaniu leku rozkurczowego z przeciwzapalnym lekiem glikokortykosteroidowym. Połączenie to umożliwia rozszerzenie oskrzeli i zwalczenie obecnego w nich stanu zapalnego. W przypadku chorób oskrzeli lub toczących się w układzie oddechowym nie powinno się palić papierosów, przebywać w towarzystwie palaczy i wdychać jak najwięcej świeżego powietrza.