Duszności u dzieci wyglądają różnie, w zależności od ich wieku. U niemowląt i noworodków objawiają się m.in.: przyśpieszonym oddechem, szybszym biciem serca, problemami z karmieniem, a także mocno ruszającymi się płatkami nosa. Starsze dzieci oprócz przyspieszonego oddechu mogą wykazywać problemy z płynną mową – ich barwa głosu bywa zmieniona, często muszą przerywać, aby nabrać powietrza.

Przyczyny duszności u dziecka

Nie każda duszność jest objawem choroby i powodem do niepokoju. Subiektywne uczucie duszności wraz z jej umiarkowanymi objawami może pojawić się w sytuacjach stresowych i przy dużym wysiłku fizycznym. Również duszność na dużej wysokości ponad poziomem morza jest zjawiskiem normalnym – to fizjologiczna reakcja organizmu na zmniejszoną ilość tlenu w atmosferze. Wszystkie duszności pojawiające się poza tymi sytuacjami są objawami różnego rodzaju chorób.

Duszność u dziecka w nocy i w ciągu dnia może być jednym z symptomów infekcji górnych dróg oddechowych pochodzenia bakteryjnego lub wirusowego. Często towarzyszą jej również: katar, gorączka, ból gardła, głowy i mięśni. Duszność pojawia się także w chorobach, takich jak zapalenie płuc i oskrzeli – wtedy do wyżej wymienionych objawów dołącza suchy, często męczący, kaszel.

Często pojawiające się duszności u dziecka mogą być ponadto oznaką rozwijających się chorób przewlekłych, np. mukowiscydozy, astmy oskrzelowej, alergii. Kiedy duszność pojawia się nagle, może świadczyć o dostaniu się do dróg oddechowych ciała obcego, np. kawałka zabawki czy pokarmu. Gwałtowna i nagła duszność to także możliwy symptom odmy opłucnowej. Objawy tego typu mogą być również oznaką chorób spoza układu oddechowego – najczęściej pojawiają się przy anemii, chorobach serca i schorzeniach nerwowo-mięśniowych. Nagłe napady są symptomem nerwic, towarzyszą atakom paniki i lęku, jednak u maluchów pojawiają się na tym tle niezwykle rzadko.

Zobacz nasz film i dowiedz się wszystkiego o układzie oddechowym:

Mechanizm duszności u dziecka i osoby dorosłej

Duszność wywołana jest niewystarczającym dostarczaniem tlenu do organizmu. Wymianę gazową w płucach utrudniają zaburzenia pracy pęcherzyków płucnych lub niewłaściwy przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Na tę sytuację natychmiast reaguje serce – wpompowywana do niego krew niesie zbyt mało tlenu, dlatego zaczyna ono bić szybciej. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku anemii, kiedy zbyt mała ilość czerwonych krwinek nie jest w stanie dostarczyć sercu odpowiednio dużo tlenu.

Duszność u dziecka – objawy

Głównym objawem duszności u dziecka jest przyśpieszony, często ciężki, oddech. Serce bije szybciej niż zazwyczaj, a ruchy klatki piersiowej związane z oddechem są bardziej widoczne. Niemowlęta mogą sprawiać problemy w czasie karmienia, większe dzieci mają trudności z mową. Przy ciężkiej duszności pojawia się zasinienie skóry, szczególnie dobrze widoczne w okolicy ust. Zarówno dzieci, jak i dorośli odczuwają duszność w podobny sposób – pomimo oddychania doznają uczucia „niedostatecznego” dostarczania powietrza do organizmu lub braku tchu.

Co robić, kiedy pojawią się duszności u dziecka?

Umiarkowana i lekka duszność u dziecka powinna skłonić opiekuna do wizyty u pediatry, który zbierze dokładny wywiad i pokieruje leczeniem. Postępowaniem mającym na celu przynieść ulgę w lekkiej duszności jest nawilżenie powietrza w mieszkaniu i obniżenie temperatury otoczenia. Kiedy duszności towarzyszy katar, należy oczyścić nos dziecka za pomocą specjalnej gruszki. Wskazane jest także podawanie mu dużej ilości płynów. Dzieciom ze zdiagnozowaną astmą oskrzelową należy zaaplikować środek rozkurczający oskrzela – każde dziecko cierpiące na astmę powinno mieć go przy sobie i być przeszkolone w jego przyjmowaniu. Taki lek ma najczęściej postać wziewną.

Kiedy widzimy, że małe dziecko oddycha bardzo ciężko, szybko, staje się sine, należy jak najprędzej wezwać karetkę pogotowia. Jeśli nagłą duszność u malucha wywołało dostanie się ciała obcego do dróg oddechowych, konieczna jest pierwsza pomoc przedmedyczna – dziecko układa się głową w dół i wykonuje do 5 uderzeń nadgarstkiem w plecy między łopatkami (starsze dzieci przyjmują wówczas pozycję pochyloną do przodu). W przypadku kiedy zabiegi te nie przynoszą rezultatów, niemowlętom kilka razy uciskamy klatkę piersiową, a na starszych dzieciach wykonujemy rękoczyn Heimlicha (uciśnięcia nadbrzusza).

Bibliografia:

1. M. Wielopolska, Niemowlę ze świszczącym oddechem, Pediatria po Dyplomie (2009) Vol. 13, Nr 1: 85–89.