W medycynie nie używa się określenia „objaw Cushinga”, gdyż nie jest to pojedynczy symptom, a triada, czyli zespół trzech współistniejących objawów, które świadczą o podwyższonym ciśnieniu wewnątrzczaszkowym. Pojawienie się triady Cushinga może świadczyć np. o zagrażającym życiu schorzeniu, występującym pod postacią krwawienia wewnątrzczaszkowego albo udaru. Aby usunąć objawy triady Cushinga, konieczne jest zmniejszenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego.
Objaw Cushinga czy triada Cushinga?
Triada Cushinga to zespół kilku objawów klinicznych, świadczących o podwyższonym ciśnieniu wewnątrzczaszkowym. Nie jest to więc pojedynczy objaw, a triada, czyli współistnienie trzech objawów klinicznych. Są to:
- wzrost ciśnienia tętniczego,
- zwolnienie akcji serca,
- przyspieszenie oddechu, a rzadziej inne zaburzenia toru oddychania.
Do powstania tych objawów dochodzi, gdy ciśnienie wewnątrzczaszkowe narasta i pojawia się ucisk na struktury mózgu, które regulują ciśnienie, oddech czy tętno.
Triada Cushinga – przyczyny
Czaszka człowieka jest twarda, nieelastyczna, znajdują się w niej tkanka mózgowa, a także krążąca krew i płyn mózgowo-rdzeniowy. Jakikolwiek wzrost jednego z tych elementów nie spowoduje więc, że czaszka się rozciągnie – zwiększa się w niej ciśnienie. Najczęściej jest to stan nagły, a brak wczesnej interwencji medycznej skutkuje nie tylko uszkodzeniem struktur ośrodkowego układu nerwowego, lecz także śmiercią. Mówiąc więc o bezpośrednich przyczynach triady Cushinga, należy omówić kilka mechanizmów. Wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego może powstać na skutek nadmiernego gromadzenia się płynu mózgowo-rdzeniowego, obrzęku mózgu, „efektu masy” wywołanego np. przez guzy, patologii naczyń krwionośnych mózgowia.
Polecamy: Zespół Cushinga - objawy, leczenie i dieta w chorobie Cushinga
Nadmierny wzrost objętości płynu mózgowo-rdzeniowego ma kilka mechanizmów. Pierwszy wywołany jest uciskiem na przestrzenie płynowe w mózgu, np. w przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, krwotoku dokomorowego czy ucisku. Płyn może też być nadmiernie produkowany w wyniku obecności nowotworu splotu naczyniówkowego. Zdarza się, że guz powoduje po prostu wzrost objętości mózgu. Taki efekt mogą wywołać również krwiak, ropień, obrzęk mózgu, zapalenie mózgu, masywny udar. Przyczyną wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego są ponadto wszelkie nieprawidłowości związane z naczyniami ośrodkowego układu naczyniowego – począwszy od samych naczyń, przez nadmierny wzrost objętości krwi, na wzroście ciśnienia skończywszy. Wtedy też łatwo o zaburzenia przepływu krwi, co może skutkować zakrzepicą w obrębie zatok mózgu czy zatorowością żylną.
Objawy Cushinga mogą być wywołane obrzękiem mózgu, który jest złożonym procesem obejmującym:
- zbyt małą ilość sodu we krwi,
-
wodogłowie,
- urazy,
- guzy, ropnie,
- uszkodzenia toksyczne.
Zobacz film i sprawdź skąd się bierze udar i co oznacza:
Objawy Cushinga – co robić?
Leczenie triady Cushinga jest przyczynowe. Wobec tego konieczne jest usunięcie ropnia, krwiaka czy guza powodującego „efekt masy”. W przypadku nadmiaru płynu odbarcza się jego nadmiar z komór mózgu. Czasami konieczna jest również interwencja neurochirurgiczna w postaci wycięcia fragmentu czaszki, by zmniejszyć ucisk na tkanki mózgu. Niezbędnym elementem walki z objawami Cushinga jest leczenie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, jeśli się ono rozwija. Podstawę stanowi również działanie wyrównujące zaburzenia metaboliczne i leczenie przeciw toksynom.
Bez względu na to, jaka jest przyczyna nadciśnienia wewnątrzczaszkowego, czasami konieczne bywa leczenie objawowe. Polega ono na uniesieniu głowy o 20–30 stopni, przyjmowaniu leków przeciwbólowych, utrzymywaniu właściwej temperatury ciała. Krótkotrwale stosuje się również hiperwentylację i utrzymuje wysokie ciśnienie parcjalne tlenu.
W przypadku obrzęku mózgu wywołanego zmianami nowotworowymi i zapalnymi konieczne jest podawanie glikokortykosteroidów. Lekiem z wyboru w stanach przebiegających z podwyższeniem ciśnienia wewnątrzczaszkowego jest mannitol, czyli diuretyk osmotycznie czynny. Po nim, by jeszcze bardziej nasilić działanie przeciwobrzękowe, podaje się furosemid. Ważne, by stale monitorować bilans płynów, jak również wszystkie najważniejsze parametry życiowe, takie jak praca serca, oddech, ciśnienie. Regularnie kontroluje się poziom elektrolitów we krwi, jak również wykonuje się gazometrię, najlepiej z krwi tętniczej.