Nastawianie kręgosłupa powinno być przeprowadzane przez fizjoterapeutę, a nie, jak to często bywa, przez kręgarza. Kręgarstwo to forma działań quasi-leczniczych, która wywodzi się z medycyny ludowej. Nastawieniu kręgosłupa towarzyszy charakterystyczny trzask, zwany w medycynie kawitacją. Najczęstszym problemem, z jakim chorzy zgłaszają się na zabieg, jest dyskopatia. Manipulacja poprzedzona dokładną diagnostyką jest bezpiecznym zabiegiem.

Czym jest nastawianie kręgosłupa?

Nastawianie kręgosłupa należy rozumieć jako ręczne manipulowanie w obszarze kręgosłupa w celu ustawienia kręgów w taki sposób, aby nie uciskały nerwów odchodzących od rdzenia kręgowego. Opiera się na wywieraniu mocnego i nagłego nacisku na kręgosłup. Gwałtowne poruszenie tkanek powoduje ich rozluźnienie, dając efekt przeciwbólowy.

Mity na temat nastawienia kręgosłupa

W społeczeństwie panuje przekonanie, że uciążliwy ból kręgosłupa jest spowodowany wypadnięciem dysku, który należy nastawić. W związku z tym ludzie, szukając pomocy, udają się do kręgarza, który wykonuje nastawienie kręgosłupa. Powszechne wyobrażenia na temat zabiegu są następujące: gwałtowne pchnięcie, trzask – charakterystyczny klik, wrażenie przestawiania się elementów kręgosłupa, ustąpienie dolegliwości. Mimo że takie historie są często powtarzane, są one całkowicie błędne.

Znajdujący się między kręgami kręgosłupa dysk jest strukturą elastyczną, wypełnioną jądrem miażdżystym. Przeciążenia, urazy, złe nawyki i długotrwałe pozycje siedzące zmniejszają wydolność mechaniczną krążka międzykręgowego i jego wytrzymałość na obciążenie. W konsekwencji dysk może ulec przemieszczeniu i wówczas uciskać rdzeń kręgowy i wychodzące z niego korzenie nerwowe, stając się źródłem silnego bólu.

Korzyści z nastawienia kręgosłupa

Prawidłowo przeprowadzony zabieg redukuje ból w obrębie kręgosłupa. Zdarza się, że zapobiega leczeniu operacyjnemu. Stanowi alternatywę dla środków przeciwbólowych.

Kto nastawia kręgosłup?

Nastawianie kręgosłupa powinno być przeprowadzane przez fizjoterapeutę, a nie przez kręgarza. Kręgarstwo to forma działań quasi-leczniczych, która wywodzi się z medycyny ludowej. Kręgarze nie posiadają wykształcenia z zakresu medycyny, fizjoterapii i terapii manualnej. Nie powinno się także nastawiać kręgosłupa samemu.

Zabieg manipulacyjny powinien wykonywać fizjoterapeuta zajmujący się terapią manualną, który przebył odpowiednie szkolenia. Najlepiej korzystać z usług tych, którzy ukończyli szkolenia akredytowane przez polskie lub zagraniczne instytucje medyczne, takie jak Polskie Towarzystwo Fizjoterapii, Polskie Towarzystwo Terapii Manualnej czy Międzynarodowa Akademia Medycyny Ortopedycznej. Każda terapia powinna być poprzedzona dokładną diagnostyką i opierać się na wynikach badań, takich jak zdjęcia RTG, TK czy MRI.

Skutki uboczne nastawiania kręgosłupa

Ponieważ kręgarstwo praktykowane jest nierzadko przez osoby o znikomej wiedzy medycznej, nastawienie kręgosłupa wiąże się z dużym zagrożeniem dla zdrowia osób poddających się takiemu zabiegowi. Nieumiejętny ruch może być groźny w skutkach. Może spowodować drętwienie, mrowienie, niedowład kończyn górnych i dolnych, a nawet paraliż lub śmierć. W wyniku zabiegu może się pojawić sztywność mięśni ograniczająca ruch. Nierzadko po nieudanym nastawieniu konieczna bywa operacja naprawiająca powstałe uszkodzenia.

Niektórzy specjaliści są zdania, że ręczne siłowe nastawianie kręgosłupa powoduje mikrourazy i krwawienia w więzadłach okołokręgosłupowych. Te z kolei prowadzą do powstania blizn, które będą uciskać na nerwy, powodując ból. Istnieje ryzyko spłaszczenia nerwów w dolnej części kręgosłupa, czyli tzw. zespołu końskiego ogona. Zaś uszkodzenia powstałe w odcinku szyjnym kręgosłupa mogą wywoływać bóle i zawroty głowy, szum, dzwonienie w uszach, drżenie i brak siły w rękach. W odcinku piersiowym objawiają się bólem w klatce piersiowej i dusznością.

Kiedy przeprowadza się nastawianie kręgosłupa?

Nastawianie kręgosłupa najczęściej wykonywane jest w obrębie odcinka szyjnego i lędźwiowego. Zabieg wymaga od terapeuty zarówno ogromnej wiedzy teoretycznej, jak również dużego doświadczenia praktycznego. Odcinek szyjny to najbardziej ruchliwa część kręgosłupa. Nad nastawieniem kręgosłupa szyjnego powinny zastanowić się osoby odczuwające przeszywający ból w okolicy karku lub usztywnienie szyi, mające trudności ze skręcaniem głowy, z bólem promieniującym do barku i ramienia, czujące mrowienie w palcach dłoni, bóle i zawroty głowy.

Objawami, które predysponują do nastawienia piersiowego odcinka kręgosłupa, są:

• kłujący i przeszywający ból w klatce piersiowej, który przypomina bóle zawałowe,
  
• kłopoty z głębokim oddychaniem,
  
• wrażenie płytkiego oddechu,
  
• ból wchodzący pod łopatkę.
  

Wskazaniem do nastawienia lędźwiowego odcinka kręgosłupa są: ból w odcinku lędźwiowym podczas długiego siedzenia, pochylania się, kasłania, kichania i śmiania się, drętwienie stóp lub łydek, ból promieniujący do uda i pachwiny oraz kłująco-rozpierający ból przy chodzeniu.

Bibliografia:

1. Winczewski M., Kręgarstwo dla każdego, Białystok, Studio Astropsychologii, 2006.

2. Wróblewska E., Szyrnańska J., Witkoś J. i wsp., Niektóre możliwości pomiaru zmian odczuwania bólu pod wpływem terapii manualnej u osób z zespołami bólowymi kręgosłupa i stawów obwodowych, „Physiotherapy”, 2006, 14(4), s. 37-44.

3. Niewiński A., Latosiewicz R., Rutkowska I., Dakowicz A., Przydatność wybranych technik terapii manualnej (trakcji i mobilizacji) w leczeniu zachowawczym objawowej dyskopatii L5–S1, „Postępy Rehabilitacji”, 2009, 1, s. 35-39.