Standardowe badanie moczu, które każdy z nas powinien przeprowadzać raz w roku, sprawdzając stan zdrowia dróg moczowych i całego organizmu, oznacza obecność w próbce m.in. nabłonków (płaskich, okrągłych oraz atypowych).
Przy interpretacji wyników i stawianiu diagnozy należy wziąć pod uwagę nie tylko ich ilość, ale również kształt.
Nabłonki płaskie w moczu
Nabłonki płaskie, nazywane też wielokątnymi, przechodzą do moczu z ujścia cewki moczowej bądź warg sromowych. Nieliczne w moczu są normą. Ich wyższy wskaźnik może występować u kobiet w ciąży i przed menstruacją. Przyjmuje się, że podczas interpretacji wyników badania moczu jako normę traktuje się występowanie od 3 do 5 nabłonków płaskich w polu widzenia mikroskopu.
Liczne nabłonki płaskie w moczu
Najczęstszą informacją po przeprowadzonej analizie ogólnej moczu jest określenie "nieliczne nabłonki płaskie w moczu". Taki wynik jest prawidłowy i nie wskazuje na chorobę. Złuszczone nabłonki płaskie z układu moczowego są wydzielane przez organizm jako naturalny proces pozbywania się obumarłych tkanek.
Natomiast określenie "liczne nabłonki płaskie w moczu" wskazuje na nieprawidłowość i najczęściej sugeruje istniejący stan zapalny w organizmie, np. zakażenie dróg moczowych, które mogło przebiegać bezobjawowo (brak swędzenia, pieczenia bądź ciągłego "parcia" do oddawania moczu). Przy stanach zapalnych dróg moczowych często można wykryć w moczu również pasma śluzu. Wynik badania może też wykazać obecne w moczu leukocyty i bakterie.
Stany zapalne w pęcherzu lub w cewce moczowej mogą być wywołane przez wirusy, bakterie lub pasożyty. Ich liczba rośnie też po zabiegach przeprowadzanych w okolicach cewki moczowej, co jest naturalną czynnością organizmu przy regeneracji nabłonka. Wówczas, pomimo negatywnego wyniku, nie ma w organizmie stanu chorobowego. Stąd każdy wynik wymaga konsultacji lekarskiej, po której mogą zostać zlecone potwierdzające badania dodatkowe.
Nabłonki płaskie w moczu kobiet w ciąży
Badanie ogólne moczu może wskazać liczne nabłonki płaskie u kobiet w ciąży. Jeżeli przeprowadzane jest w 1. trymestrze, wynik najprawdopodobniej nie wskazuje stanu zapalnego i nie należy się martwić. Nabłonki płaskie występują w większych ilościach w moczu na skutek ich fizjologicznego złuszczania się.
Należy jednak pamiętać o wyniku i zwrócić uwagę na oznaczenie ilości nabłonków przy następnej kontroli. Jeżeli jednak wynik będzie nieprawidłowy w badaniu przeprowadzonym w 2. bądź 3. trymestrze ciąży, wtedy jest to sygnał zakażenia dróg moczowych.
W przypadku ciąży powikłania tego typu zakażeń mogą doprowadzić nawet do przedwczesnego porodu, a dziecko może urodzić się ze zbyt niską wagą. Przy tym podejrzeniu niezbędne jest rozszerzenie badań o posiew moczu, aby jak najszybciej rozpocząć leczenie.
Największe niebezpieczeństwo dla kobiety w ciąży istnieje wówczas, gdy infekcja obejmie drogi rodne.
Nabłonki płaskie w moczu u dzieci
Norma nabłonków płaskich u dzieci jest zazwyczaj niższa niż u dorosłych i zamyka się w przedziale od 0 do 4 nabłonków w polu widzenia mikroskopu. W przypadku dzieci liczne nabłonki płaskie wskazują najczęściej na zapalenie cewki moczowej. Zdarza się jednak, że na nieprawidłowy wynik badania wpływa źle pobrana próbka, która jest zanieczyszczona komórkami nabłonka z narządów intymnych.
Dlatego przed każdym pobraniem próbki należy umyć okolice narządów rodnych.
Nabłonki płaskie a podejrzenie nowotworu
Liczne nabłonki nieregularnego kształtu (atypowe) w próbce moczu mogą wskazywać na nowotwór pęcherza, który w pierwszej fazie przebiega bezobjawowo. Zmianom towarzyszy często krew w moczu, a wynik badania wymaga oczywiście pogłębionej analizy, ponieważ nowotwór pęcherza moczowego odznacza się dużym stopniem złośliwości.
Najczęściej jednak podwyższony wynik wskazuje na zapalenie pęcherza - kiedy zaczyna się zapalenie, reakcją obronną organizmu jest złuszczanie się komórek nabłonka.
Przy interpretacji wyników badania pamiętajmy, że nabłonki płaskie nie są wyznacznikiem choroby nerek - dla kanalików nerkowych charakterystyczny jest nabłonek okrągły, którego nie powinno być w moczu. Występuje naturalnie w górnej części dróg moczowych i bardzo rzadko przedostaje się do moczu.
Jego podwyższona obecność w próbce może sygnalizować chorobę nerek, ich uszkodzenie przez toksyny bądź odrzucenie przerzutu. Liczba tych nabłonków potrafi też wzrosnąć w trakcie niektórych chorób wirusowych, jak odra, cytomegalia czy wirusowe zapalenie wątroby. Nabłonki okrągłe występują często z wałeczkami nabłonka (mogą pojawić się też po zwiększonym wysiłku fizycznym) oraz śluzem w moczu.