Indukcja porodu to próba wywołania regularnej czynności skurczowej macicy powodującej zgładzanie i rozwieranie szyjki macicy prowadzące do urodzenia dziecka. Jedną ze sztucznych form indukowania porodu jest masaż szyjki macicy. Polega on na ręcznym stymulowaniu kanału rodnego celem rozmiękczenia i rozszerzania go. Metoda ta posiada swoje korzyści, ale i wiąże się z pewnymi wadami.

Masaż szyjki macicy – czym jest indukowanie porodu?

Współczesna medycyna umożliwia różne metody sztucznego wywoływania porodu, które są uwarunkowane sytuacją położniczą i dojrzałością szyjki macicy. Indukcja porodu jest farmakologicznym lub niefarmakologicznym działaniem, które ma na celu wywołanie i podtrzymanie skutecznej czynności skurczowej macicy, prowadzącej do postępu akcji porodowej. Jego efektywność zależy od czasu trwania ciąży, rodności i dojrzałości porodowej szyjki macicy, którą ocenia się w skali Bishopa (szyjka macicy jest dojrzała wtedy, kiedy jej ocena w badaniu wewnętrznym wyniesie 9 punktów, czyli gdy jest rozwarta, skraca się do około 1 cm, jest elastyczna i położona wzdłuż osi długiej pochwy).

Masaż szyjki macicy podczas porodu - czemu służy? Dowiesz się tego z naszego filmu

Na czym polega masaż szyjki macicy?

Masaż szyjki macicy (ang. membrane sweep) to zabieg okołoporodowy, który ma na celu przyspieszenie lub rozpoczęcie właściwej akcji porodowej. Mówiąc najogólniej, przeprowadza się go w celu wywołania porodu. Jest to badanie ginekologiczne, podczas którego ginekolog lub położna palcem masuje szyjkę macicy, wykonując regularne rozległe ruchy okrężne przez około 60 sekund, po czym odkleja dolną część pęcherza płodowego od jej ścian. Następuje rozluźnienie i zmiękczenie szyjki. Ma miejsce uelastycznienie i rozciągnięcie mięśni macicy. W konsekwencji dochodzi do pobudzenia organizmu rodzącej kobiety do produkcji hormonów, które są odpowiedzialne za rozpoczęcie porodu, czyli oksytocyny i prostaglandyn. Wykonanie masażu szyjki macicy przed porodem wymaga od lekarza i położnej doskonałej znajomości położenia łożyska. Nie wolno przeprowadzać go u kobiet, gdy występuje tzw. łożysko przodujące. Łożysko przodujące jest wskazaniem do cięcia cesarskiego i jest poważnym stanem położniczym wikłającym ciążę. Należy dokładnie określić umiejscowienie i dobrostan płodu oraz wskazania i przeciwwskazania do indukcji. Masaż szyjki macicy rozpoczyna się wówczas, gdy jej rozwarcie jest co najmniej na palec, czyli minimum 1 centymetr.

Wady masażu szyjki macicy

Wśród wad masażu szyjki macicy znajdują się:

• doświadczanie przez część ciężarnych dużego bólu podczas tej czynności,
  
• wzrost ryzyka pęknięcia szyjki czy powstania na niej mikrourazów,
  
• wzmożone krwawienia z szyjki,
  
• ryzyko wystąpienia zakażenia, jeśli pęcherz płodowy zostanie naruszony, czyli się go przebije,
  
• ryzyko zaburzeń podczas procesu transformacji włókien mięśniowych macicy.
  

Zalety masażu szyjki macicy

Z kolei wśród zalet masażu szyjki macicy można wymienić:

• pobudzenie czynności skurczowych macicy,
  
• szybsze uzyskanie rozwarcia szyjki macicy niezbędnego do przeprowadzenia akcji porodowej,
  
• uniknięcie komplikacji związanych ze stosowaniem prostaglandyn,
  
• ograniczenie stresu dla rodzącej kobiety w związku z przedłużaniem się porodu i ryzykiem niedotlenienia dziecka,
  
• zwiększenie szans na naturalne rozpoczęcie porodu,
  
• uniknięcie konieczności przeprowadzenia cięcia cesarskiego,
  
• zredukowanie konieczności stosowania innych metod indukcji,
  
• skrócenie czasu porodu.
  

Masaż szyjki macicy – kiedy nastąpi poród?

Masaż szyjki macicy może zwiększyć szansę na rozpoczęcie naturalnego porodu w ciągu 48 godzin od zastosowania tej techniki.

Kiedy stosowany jest masaż szyjki macicy?

Masaż szyjki przed porodem to bolesny i nieprzyjemny sposób wywoływania porodu. Obecnie jest rzadko stosowaną metodą. Do jej przeprowadzenia konieczne jest uzyskanie zgody od rodzącej kobiety. Jednakże według danych przedstawionych w raporcie pt. „Przestrzeganie prawa kobiet rodzących w Polsce”, stworzonym w ramach akcji społecznej „Lepszy poród”, masaż szyjki macicy został wykonany po uzyskaniu zgody ciężarnych w 6,83% przypadków, a bez ich zgody – w 11,96% przypadków.

Sztuczne wywołanie porodu stosowane jest wyłącznie w sytuacjach wyjątkowych. Przykładowo oddzielenie dolnego bieguna błon płodowych od ściany macicy zastosować można po przewidywanym terminie porodu, lecz masażu szyjki macicy nie wykonuje się po ukończeniu 42 tygodnia ciąży.

Bibliografia:

1. Czajkowski K., Bręborowicz G., Kotarski J. i wsp., Rekomendacje zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące opieki okołoporodowej i prowadzenia porodu, „Ginekologia Polska”, 2009, 80, s. 548–557.

2. Mierzwa A., Klimek M., Wybrane metody preindukcji i indukcji porodu stosowane w krakowskich szpitalach, „Problemy Pielęgniarstwa”, 2015, 23(4), s. 496–501.

3. Bishop E.H. Pelvic scoring for elective induction, “Obstetrics & Gynecology”, 1964, 24, s. 266–268.

4. Fuks A., Przestrzeganie prawa kobiet rodzących w Polsce, Warszawa, Lepszy Poród, 2015.

5. Oleszczuk J., Patro-Małysza J., Najczęstsze błędy w indukcji porodu, „Ginekologia po Dyplomie”, 2015, 17(1), s. 36–42.