Mocznik wykorzystywany jest w kosmetyce od dawna. Stanowi częsty składnik kremów do pielęgnacji rąk, twarzy czy stóp. Regeneruje naturalną barierę ochronną skóry i ułatwia przenikanie składników aktywnych. Ponadto głęboko nawilża i wygładza spierzchniętą oraz szorstką skórę oraz redukuje przebarwienia. Mocznik znalazł zastosowanie w środkach wykorzystywanych do leczenia trądziku, łuszczycy i atopowego zapalenia skóry. Nie uczula, dlatego zawierające go kosmetyki mogą być używane także przez osoby ze skłonnościami do reakcji alergicznych. Mocznik jest też obecny w preparatach łagodzących wczesne objawy powikłań skórnych w cukrzycy.

Mocznik w kosmetyce

Mocznik to naturalna substancja chemiczna powstająca w organizmie jako metabolit białek i innych związków azotowych, który wydzielany jest przez skórę z potem i usuwany z moczem. Mocznik wykazuje dużą zdolność pochłaniania wody, co oznacza, że jest tzw. humektantem. Stanowi jeden ze składników NMF (ang. Natural Moisturizing Factor), czyli naturalnego czynnika odpowiadającego za utrzymanie właściwego nawilżenia warstwy rogowej naskórka, którego ilość zmniejsza się wraz z wiekiem.

Mocznik w kosmetyce to syntetyczny odpowiednik naturalnego mocznika, którego fachowa nazwa to diamid kwasu węglowego, czyli karbamid. Związek ten został po raz pierwszy otrzymany przez niemieckiego chemika Friedricha Wöhlera w 1828 roku, a pierwszy krem z jego dodatkiem powstał dopiero w 1943 roku. Syntetyczny mocznik ma postać białego, bezzapachowego proszku. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie i alkoholu.

Mocznik stanowi związek o wszechstronnym działaniu, dzięki czemu może sobie poradzić z wieloma problemami skórnymi. Jest składnikiem nietoksycznym, antybakteryjnym i dobrze tolerowanym nawet przez osoby skłonne do alergii i podrażnień. Jego właściwości potwierdzone zostały licznymi badaniami naukowymi. Na opakowaniach kosmetyków mocznik, według międzynarodowego systemu oznaczeń składników kosmetyków – INCI (z ang. International Nomenclature of Cosmetic Ingredients), figuruje pod nazwą „urea”.

Zastosowanie mocznika w kosmetyce

Mocznik znajduje się w kosmetykach w różnym stężeniu i w zależności od niego wykazuje nieco inne działanie. W mniejszych stężeniach (3–10%) stanowi jedną z najskuteczniejszych substancji nawilżających. Prowadzi do zmniejszenia przeznaskórkowej utraty wody. Mocznik w większym stężeniu (10–30%) wykazuje właściwości keratolityczne. Powoduje rozerwanie wiązań wodorowych keratyny, co prowadzi do jej denaturacji (niszczenia przestrzennej struktury) i solubilizacji (zwiększania rozpuszczalności). Zmiękcza skórę i zwiększa jej przepuszczalność, ułatwiając wnikanie substancji aktywnych kosmetyków lub leków w głębiej położone warstwy. Zmniejsza stany zapalne skóry i przyspiesza procesy gojenia się. Jego aktywność przeciwzapalna związana jest z czynnościami antyproliferacyjnymi (hamuje rozmnażanie, rozrost, rozprzestrzenianie się komórek) i przeciwgranulacyjnymi.

Zobaczcie, jaki krem dobrze wybrać do pielęgnacji skóry zimą:

Środki zawierające mocznik w wysokich stężeniach mają zastosowanie w leczeniu zaburzeń przebiegających z nadmiernym i nieprawidłowym rogowaceniem skóry, takich jak łuszczyca, rybia łuska, atopowe zapalenie skóry czy zmiany powstałe podczas cukrzycy. Wysoko stężony mocznik w kremie stosowany jest także w terapii przeciwtrądzikowej, ponieważ złuszczając naskórek, przyspiesza odblokowanie zatkanych porów, które są główną przyczyną powstawania zaskórników i ropnych krostek. Usuwa martwe komórki z powierzchni skóry i zwiększa podział komórkowy w naskórku. Wykazuje też działanie antyseptyczne. Można go wykorzystać do usuwania blizn i rozstępów. Mocznik w wysokim stężeniu stosowany jest w produktach do miejscowego leczenia ran, w celu usunięcia martwej tkanki czy kurzajek. Jednak te produkty dostępne są przeważnie na receptę.

Kosmetyki z mocznikiem

Kremy z mocznikiem mogą być przeznaczone do rąk, stóp, twarzy, łokci, kolan i pękających pięt. Wskazane są do pielęgnacji skóry bardzo suchej, szorstkiej, zwiotczałej i wymagającej intensywnej regeneracji. Wykazują działanie wygładzające spierzchniętą skórę oraz regenerujące naskórek (przyspiesza proces odnowy komórek skóry). Dzięki nim skóra staje się elastyczna i gładka, a przez to wygląda młodziej. Mocznik w kremach zmniejsza uczucie napięcia i dyskomfortu, a także łagodzi podrażnienia skóry. Krem z mocznikiem do pięt zapobiega dodatkowo przykremu zapachowi i grzybicy stóp. Zalecany jest dla diabetyków. Jego koszt wynosi średnio 14 zł.

Mocznik występuje też w innych kosmetykach przeznaczonych do codziennej pielęgnacji. Jest składnikiem żelów do mycia twarzy dla osób o cerze wrażliwej i suchej. Może być stosowany już przez dzieci od 3 roku życia. Oczyszcza skórę, łagodzi uczucie swędzenia, chroni przed wysuszeniem i redukuje łuszczenie.

Mocznik, ze względu na swoje właściwości, wykorzystywany jest także w produkcji balsamów, toników do twarzy i emolientów. Można go znaleźć w składzie szamponów i odżywek, bo pomaga zwalczać łupież, i do włosów przetłuszczających się, ponieważ reguluje wydzielanie sebum. Kremy z mocznikiem doskonale sprawdzają się w walce z problemem wrastania włosków po depilacji. Działanie mocznika zmiękczające naskórek ułatwia włosom przebicie się na zewnątrz. Związek ten stanowi też składnik produktów łagodzących oparzenia słoneczne oraz koncentratów do zębów, dziąseł i języka. Ze względu na działanie przeciwzapalne i bakteriobójcze chroni przed powstawaniem płytki nazębnej i kamienia.

Bibliografia:

1. Konieczko K., Skowroń J., Mocznik – frakcja wdychalna. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego, „Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy”, 2017, 4(94), s. 89–107.

2. Płocica J., Skuteczne składniki aktywne, „Beauty FORUM”, 2015, s. 44-46.

3. Kapuścińska A., Nowak I., Wykorzystanie mocznika i jego pochodnych w przemyśle kosmetycznym, „CHEMIK”, 2014, 68(2), s. 91–96.