Metamizol to pochodna pirazolonu, występująca w postaci krystalicznie białego proszku. Powszechnie znany jako pyralgina, jest środkiem przeciwbólowym, stosowanym również do łagodzenia bólu pooperacyjnego. Dyskusje nad kwestią bezpieczeństwa leku trwają od lat. W 1974 r. metamizol został wycofany ze sprzedaży w Szwecji, w 1977 r. w USA, a w kolejnych latach podobną decyzję podjęło 30 krajów, w tym część Unii Europejskiej. Podstawą dyskusji nad bezpieczeństwem leku są wywoływane przez niego choroby – agranulocytoza i anemia aplastyczna. Kwestia nadal pozostaje jednak przedmiotem badań. W Polsce w związku z decyzją Ministerstwa Zdrowia „ze względu na zaobserwowane przypadki agranulocytozy w trakcie leczenia metamizolem zaleca się stosowanie metamizolu wyłącznie w przypadkach, kiedy inne leki przeciwbólowe nie są skuteczne lub są przeciwwskazane” [1]. Decyzja ta została umotywowana tym, iż „stosowanie leku w dużych dawkach lub długotrwale zwiększa ryzyko agranulocytozy, dlatego lek nie powinien być stosowany dłużej niż 7 dni” [1].
Działanie i wskazania do stosowania metamizolu
Metamizol sodowy i magnezowy szybko wchłania się do przewodu pokarmowego, a następnie jest metabolizowany w wątrobie. Dawkowanie leku powinien ustalać tylko lekarz. Metamizol sodowy wykazuje silne działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Stosowany jest do leczenia stanów zapalnych i bólu różnego pochodzenia. W leczeniu klinicznym od lat funkcjonuje jako skuteczny środek przeciwbólowy, łagodzący kolki i bóle trzewne. Jest skutecznym środkiem wspomagającym łagodzenie bolesnego przebiegu kamicy moczowodów lub dróg żółciowych. W niektórych przypadkach podawany jest również w ostrej kolce nerkowej.
Jak udowodniono w trakcie wielu badań, metamizol nie nadaje się do leczenia bólu migrenowego i związanego z uzębieniem. Przez niektórych lekarzy substancja stosowana jest do łagodzenia bólu pooperacyjnego i podawana za pomocą wlewu. Metamizol ze względu na bardzo szybkie i skuteczne działanie przez lekarzy uznawany jest za lek przydatny, szczególnie w przypadku pacjentów, u których stosowanie innych powszechnych leków opioidowych może być niebezpieczne. Dawkowanie i czas przyjmowania leku powinna poprzedzać konsultacja lekarska i diagnostyka, potwierdzająca konieczność jego stosowania.
Przeciwwskazania i działania niepożądane
Metamizol rzadko wywołuje działania niepożądane. Jego maksymalna bezpieczna dawka dobowa wynosi 5 g. Wbrew obawom lek nie wywołuje niedokrwistości. Jednak u chorych wrażliwych na jego działanie mogą wystąpić reakcje alergiczne: pokrzywka, rumień skórny, zmiany złuszczająco-zapalne, zapalenie błon śluzowych jamy ustnej, obrzęk krtani. Bardzo często lęk powoduje spadek ciśnienia tętniczego, co może mieć miejsce chwilę po jego podaniu. Poważne skutki uboczne w postaci zapalenia nerek, wątroby, zaburzeń serca czy biegunki obserwuje się u chorych znacznie przekraczających dopuszczoną do przyjęcia dawkę.
Wśród innych działań niepożądanych występujących w wyniku przyjęcia nawet bezpiecznej dawki leku wymienia się: wymioty, bóle brzucha, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zahamowanie wydalania wody i powstawanie obrzęków. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania metamizolu jest nadwrażliwość na niesteroidowe leki przeciwzapalne lub na któryś ze składników preparatu. Lek ponadto nie może być stosowany w przypadku:
- niedokrwistości,
- chorób nerek i wątroby,
- astmy,
- dychawicy oskrzelowej.
Lek nie może być również przyjmowany przez kobiety w ciąży i karmiące piersią. Substancja tuż po podaniu natychmiast przenika do płodu i mleka. Przyjmowanie metamizolu w trakcie ciąży zwiększa ryzyko rozwoju guza Wilmsa u płodu i nadciśnienia płucnego krwi.
Zobacz film: Jakie są przyczyny bólu głowy?
Bibliografia:
1. Maciej Żukowski, Katarzyna Kotfis, Bezpieczeństwo stosowania metamizolu i paracetamolu w leczeniu bólu ostrego, w: Anestezjologia Intensywna Terapia, 2009; 41: 171–176, Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Pomorskiej AM w Szczecinie.
2. Karol Nartowski, Anna Wiela-Hojeńska, Łukasz Łapiński, Przyczyny i zagrożenia samoleczenia oraz przyjmowania suplementów diety, w: Anestezjologia i Intensywna Terapia, 2009.