Co to jest macica? To kobiecy narząd niezbędny do rozmnażania. W macicy zagnieżdża się zapłodniona komórka jajowa, rozwija płód, a następnie mięśnie macicy uczestniczą w wydaniu dziecka na świat. Macica w ciąży jest powiększona kilkukrotnie, rośnie wraz z rozwojem płodu i może osiągać pojemność nawet 5 litrów.

Macica: budowa i lokalizacja

Gdzie jest macica i jak wygląda? Macica znajduje się w miednicy mniejszej, pomiędzy odbytnicą a pęcherzem moczowym. Ma kształt lekko spłaszczonej, odwróconej gruszki. U kobiet, które nie rodziły, macica osiąga wielkość około 7 centymetrów długości i 4 centymetrów szerokości, jej grubość zależy m.in. od masy ciała kobiety, często to około 2,5 centymetra.

Macica składa się z trzonu, cieśni i szyjki. Trzon macicy łączy się z przydatkami (jajowodami, jajnikami i więzadłami) oraz z cieśnią. W trzonie znajduje się jama macicy wyścielona endometrium, czyli błoną śluzową. Tu zagnieżdża się zapłodniona komórka jajowa i rozwija płód (do około 12. tygodnia ciąży, potem zarodek jest na tyle duży, że rozwija się także w cieśni macicy). Cieśń macicy łączy trzon z szyjką, która jest zbudowana głównie z elastycznej tkanki łącznej. Szyjka macicy produkuje śluz, który ułatwia plemnikom zapłodnienie komórki jajowej, ponieważ zwiększa ich mobilność.

Macicę okala omacicze, inaczej perimetrium. To błona surowicza, która jest częścią otrzewnej. Macica jest podtrzymywana przed więzadła oraz tkanki włókniste, krew krąży w niej dzięki m.in. tętnicy maciczej oraz systemowi żył i innych naczyń krwionośnych.

Macica w ciąży i po porodzie

Macica w ciąży „przechowuje” płód i chroni go. Z kosmówki i błony śluzowej macicy w ciąży wytwarza się łożysko, które zaopatruje zarodek w niezbędne substancje odżywcze oraz tlen i odbiera zbędne produkty przemiany materii i dwutlenek węgla. Jest ono niezbędne do przeżycia i prawidłowego rozwoju dziecka.

Jak wygląda macica w ciąży? Jest powiększona, ponieważ musi pomieścić płód. Jej ścianki w miarę postępu ciąży stają się cieńsze, na ostatnim etapie mogą mieć około 15 milimetrów grubości. Podczas rozwoju zarodka znacznie powiększa się trzon macicy oraz poprawia się ukrwienie tego obszaru. Dno macicy w ciąży zmienia położenie względem pierwotnej pozycji – najpierw unosi się od miejsca tuż nad spojeniem łonowym aż na wysokość wyrostka mieczykowatego (najniższa kość mostka), a w 40. tygodniu obniża się na wysokość pomiędzy pępkiem a mostkiem. Po ciąży wraca na swoje pierwotne miejsce.

Podczas porodu macica, która jest zbudowana m.in. z mięśni gładkich, umożliwia wypchnięcie płodu w sposób naturalny. Skurcze macicy przesuwają dziecko do wyjścia przez drogi rodne i są niezbędne, by urodzić siłami natury.

Macica po porodzie oczyszcza się i stopniowo obkurcza. Trwa to do 6 tygodni – to okres połogu. W tym czasie możliwe są krwawienia i bóle skurczowe, które z czasem powinny zelżeć, a w końcu ustąpić.

Powiększona macica – objawy i przyczyny

Powiększona macica jest jednym z objawów ciąży, ale jeśli badania wykluczają zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej, może być oznaką choroby. Występuje też w drugiej fazie cyklu menstruacyjnego.

Najczęstsze przyczyny powiększenia macicy to mięśniaki (niezłośliwe guzy, które wymagają obserwacji), endometrioza czy wady w budowie tego narządu.

Duża macica może powodować ucisk na pęcherz moczowy i tym samym zwiększać częstość oddawania moczu. Inne objawy zwykle związane są bezpośrednio z patologiami, które prowadzą do tego stanu. Zmiany powodujące powiększenie macicy są widoczne w badaniu ultrasonograficznym przezpochwowym (transwaginalnym – USG TV), mogą wywoływać dolegliwości bólowe, zaburzenia miesiączkowania oraz zaparcia. Powiększona macica i ból brzucha powinny skłonić do wizyty u ginekologa i wykonania USG TV.

Macica w tyłozgięciu i przodozgięciu

Macica w przodozgięciu to określenie dla prawidłowej pozycji tego narządu. Zgięcie macicy oznacza wzajemne położenie trzonu i szyjki – zgięty do przodu (w stronę brzucha) trzon ma większość kobiet. Pochylenie to drugi ważny parametr, określa pozycję macicy względem pochwy – u większości kobiet obserwuje się przodopochylenie i taki stan uznaje się za prawidłowy.

Macica w tyłozgięciu może nie powodować żadnych objawów, chyba że tyłozgięcie jest znaczne (wówczas pojawia się m.in. ból w okolicy kręgosłupa przed miesiączką i ból podczas stosunku). U niektórych takie położenie macicy jest wrodzone, u innych może być efektem chorób, m.in. stanów zapalnych, endometriozy, raka, lub porodu czy interwencji chirurgicznych. Tyłozgięcie macicy nie powoduje niepłodności, nie utrudnia też zapłodnienia. W trakcie ciąży, około 12. tygodnia, macica tyłozgięta zgina się do przodu i w tę stronę pochyla. Po porodzie może wrócić do pierwotnej pozycji lub pozostać w przodozgięciu i przodopochyleniu.