Jeśli kikut pępowiny nie odpadnie po przewidzianym czasie, należy skonsultować ten stan z lekarzem. Tego procesu nie powinno się jednak sztucznie przyspieszać. Należy w szczególny sposób dbać o tę okolicę, aby nie doprowadzić do zakażenia bakteryjnego.

Co to jest kikut pępowiny?

W trakcie życia płodowego, czyli w tzw. okresie wewnątrzmacicznym, dziecko jest połączone z łożyskiem za pomocą sznura pępowinowego, zwanego także pępowiną. Zapewnia ona dziecku stały dopływ substancji odżywczych i tlenu. Składniki te są przekazywane od kobiety poprzez łożysko bezpośrednio do krwi dziecka. Pępowina pozwala jednocześnie usuwać produkty metaboliczne podczas ciąży.

Po porodzie, kiedy krążenie wewnątrz pępowiny zostaje w naturalny sposób wstrzymane, ponieważ dziecko jest już gotowe, aby oddychać samodzielnie, połączenie matki z dzieckiem za pomocą pępowiny zostaje zakończone poprzez jej odcięcie. Należy ją zacisnąć w odległości około 2 cm od brzucha dziecka, a następnie przeciąć. Kikut pępowiny powinien zostać zabezpieczony jałowym i suchym kawałkiem gazy, aby nie dopuścić do zagnieżdżenia się w jego okolicy bakterii.

W ciągu pierwszych kilku godzin po porodzie kikut pępowiny jest wilgotny i odznacza się biało-niebieskawym zabarwieniem. Jednak już po upływie doby znacząco zmniejsza się jego rozmiar, a sam kikut wysycha i przybiera żółto-brązowy kolor. Niedługo później staje się czarno-brązowy. Proces jego gojenia następuje samoistnie, dlatego pod żadnym pozorem nie należy traktować go spirytusem ani namaczać. Środkiem stosowanym do pielęgnacji pępka jest octanisept, który, jako środek dezynfekujący, pozwala zapobiec zapaleniom i nadkażeniom bakteryjnym w obrębie kikuta. Należy zadbać jedynie o suchość i utrzymanie okolicy pępka w czystości. Przed opuszczeniem szpitala po porodzie trzeba pamiętać o tym, aby zacisk kikuta pępowinowego został odpięty. Pępek po odpadnięciu kikuta, jeśli ma miejsce prawidłowy, zdrowy rozwój, nie powinien wykazywać stanu zapalnego.

Kiedy odpada kikut pępowinowy?

Kikut pępowinowy, zgodnie z wszelkimi prawidłowościami rozwojowymi niemowlęcia, powinien odpaść samoczynnie po kilku lub kilkunastu dniach. Moment, kiedy zazwyczaj odpada kikut pępowinowy, u większości dzieci następuje 2 tygodniach – wtedy kończy się proces gojenia. Jednak niekiedy bywa również tak, że kikut wysycha, a nie oddziela się od skóry i taki stan trwa nawet do miesiąca.

Prędkość gojenia zależy od różnych czynników pobocznych, takich jak to, w jakim tempie wysycha kikut, oraz jakie czynności pielęgnacyjne wykonuje kobieta. Grubość sznura pępowinowego i pierścienia skórnego go okalającego również mogą być tutaj kluczowe. Dzieje się tak dlatego, że mimo braku różnic w budowie pępowiny u różnych osób, występuje rozbieżność w jej grubości i stopniu pofałdowania. U poszczególnych matek i dzieci inna może być też grubość warstwy ochronnej. Pierścień skórny natomiast występuje pomiędzy powierzchnią brzucha dziecka a przyczepem pępowiny do pępka. Kikut może oddzielać się nierównomiernie i w zależności od budowy pierścienia powoduje to niekiedy trudności w pielęgnacji tych okolic. Ta część pozostająca po porodzie różni się u różnych dzieci także czasem wysychania, przy czym proces ten odbywa się najszybciej w przypadku wiotkich kikutów, które szybko tracą nawodnienie, a dzięki temu szybko twardnieją i odpadają. 

Proces wysychania jest najbardziej problematyczny na łączeniu pępowiny i skóry, ponieważ to miejsce jest obfite w substancje nawilżające, a ponadto nie dociera tam powietrze ani nie dostają się tam żadne środki przeznaczone do dezynfekcji. Warto przy tym pamiętać, że odpowiednia pielęgnacja kikuta pępowinowego wspomaga proces jego wysychania i odpadania.

Kikut pępowinowy krwawi – co robić?

Kiedy kikut pępowinowy krwawi, postępowanie zależy od rodzaju krwawienia. Podczas zabiegów pielęgnacyjnych może pojawić się kilka kropelek krwi – wtedy należy przemyć to miejsce i złagodzić je specjalnym środkiem. Wszystkie podejrzane stany, takie jak obfitsze krwawienia, opuchnięcie, obecność kleistej i mazistej wydzieliny w miejscu odklejania się kikuta bądź nieprzyjemny zapach, wymagają konsultacji z lekarzem. Znaczne krwawienie może być oznaką problemów z krzepliwością krwi u dziecka. Wskazaniem do wizyty u lekarza jest także gorączka połączona z objawami w okolicy pępka. W przypadku braku niepokojących symptomów należy po prostu zapewnić kikutowi stały dostęp powietrza, aby szybciej wysychał, dlatego wskazane jest np. zakładanie dziecku pieluch z dziurką na pępek lub odwijanie ich brzegu w taki sposób, by nie miały one kontaktu z kikutem – nie trzeba przy tym robić dodatkowych okładów.