Kaszel jest fizjologicznym odruchem obronnym organizmu, skierowanym przeciw czynnikom drażniącym błonę śluzową dróg oddechowych. Może być także jednym z objawów choroby, jak to ma miejsce w przypadku alergii. Kaszel alergiczny nasila się podczas kontaktu z czynnikiem drażniącym, którym najczęściej są alergeny wziewne, znane też jako powietrznopochodne czy inhalacyjne.
Czym jest kaszel alergiczny?
Kaszel alergiczny jest naturalnym odruchem ludzkiego organizmu, ponieważ stanowi ochronę przed przedostawaniem się alergenów do ciała. Najczęściej ma charakter napadowy i występuje w postaci gwałtownego ataku trwającego 30–60 sekund z zanoszeniem się i łapaniem powietrza. Po nim pojawia się zazwyczaj uczucie zmęczenia. Zaliczany jest do kaszlu przewlekłego, który rozpoznaje się wtedy, gdy trwa co najmniej 8 tygodni.
Objawy kaszlu alergicznego
Kaszlowi alergicznemu towarzyszą objawy, takie jak: łzawienie oczu, zaczerwienienie twarzy, częste kichanie, podwyższona temperatura, uczucie suchości i drapania w gardle, ból gardła, przekrwienie gardła i błony śluzowej, swędzenie oczu, uczucie gorąca, potliwość, zapalenie spojówek, wodnisty, cieknący katar, świąd nosa, problemy z oddychaniem i świszczący oddech. Niekiedy występują dodatkowo pokrzywka i wysypka skórna. W przypadku mokrego kaszlu alergicznego ma miejsce także odkrztuszanie przezroczystego śluzu.
Kaszel alergiczny u dziecka
W analizie przyczyn kaszlu u małych dzieci należy uwzględnić refluks żołądkowo-przełykowy, schorzenia infekcyjne, przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa, aspirację ciała obcego, wrodzone wady i przewlekłe choroby układu oddechowego, w tym mukowiscydozę. Mimo znaczącej liczby czynników powodujących tę dolegliwość jednym z częściej występujących u dziecka jest kaszel alergiczny, wywołany przede wszystkim przez astmę. Jest on wtedy suchy, napadowy (głównie nocny), nasila się po wysiłku fizycznym oraz pod wpływem zimnego powietrza i alergenów. Nie ustępuje po podaniu antybiotyków. Ulega złagodzeniu po lekach przeciwhistaminowych.
W konsekwencji alergii dochodzi często do rozwoju zespołu ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, co także stanowi częstą przyczynę kaszlu.
Kaszel alergiczny w nocy – zespół Corrao
Utrzymujący się uporczywy kaszel, który występuje zwłaszcza w nocy i zakłóca sen dziecka, stanowi typowy objaw astmy kaszlowej, znanej też jako zespół Corrao. Jest przewlekłym schorzeniem zapalnym dróg oddechowych. Jego patomechanizm jest niejasny. Powoduje nadreaktywność oskrzeli na różne czynniki. Jest nieproduktywny i nawracający.
W rozpoznaniu astmy kaszlowej konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki różnicowej, potwierdzenie nadreaktywności oskrzeli, wykazanie obecności eozynofilii w plwocinie i wykonanie badania spirometrycznego.
Co stosować na kaszel alergiczny?
Leczenie kaszlu, którego przyczyną są choroby alergiczne, opiera się w pierwszej kolejności na terapii choroby podstawowej. Stosuje się głównie farmakoterapię. Wśród najczęściej wykorzystywanych leków wymienia się glikokortykosteroidy wziewne, leki antyleukotrienowe i antyhistaminowe. Rolę wspomagającą pełnią środki pochodzenia naturalnego o działaniu przeciwobrzękowym i przeciwzapalnym, dzięki czemu poprawiają drożność w obrębie kompleksu zatokowego i ułatwiają usuwanie wydzieliny. Przykładowo wyciągi z bluszczu pospolitego są często stosowane w leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych charakteryzujących się nadmiernym wydzielaniem lepkiego śluzu i kaszlem. Leki roślinne stanowią cenne uzupełnienie klasycznej terapii.
Jak złagodzić kaszel alergiczny?
Złagodzenie objawów uciążliwego kaszlu alergicznego przyniesie unikanie kontaktu z czynnikiem drażniącym, jakim są alergeny występujące wewnątrz pomieszczeń (roztocze kurzu domowego, alergeny zwierząt, karaluchów, grzybów pleśniowych) i na zewnątrz (pyłki roślin, grzyby pleśniowe). Jego przyczyną może być też reakcja na zjedzenie alergizujących potraw, dlatego warto wprowadzić dietę eliminującą.
Pomocne okazują się także domowe rozwiązania. W zwalczaniu suchego kaszlu alergicznego podstawę stanowi nawilżenie śluzówki. Inhalacje można przeprowadzać z wykorzystaniem zarówno gotowych preparatów farmaceutycznych, jak i środków naturalnych. Doskonale sprawdzają się: sól morska, rozmaryn, rumianek i olejki eteryczne – eukaliptusowe, drzewa sandałowego, herbacianego, geraniowe, lawendowe i sosny. Parę można wdychać z inhalatora lub bezpośrednio z miski z ciepłą wodą.
Podstawę stanowi zapewnienie odpowiednich warunków w pomieszczeniu, gdzie przebywa chory. Koniecznie trzeba dbać o nawilżenie powietrza, zwłaszcza w okresie zimowym. Temperatura w pomieszczeniu nie powinna przekraczać 20°C.
Duszący kaszel alergiczny ograniczy utrzymywanie czystości w najbliższym otoczeniu chorego. Usunięcie z pomieszczeń dywanów, zasłon i innych przedmiotów gromadzących kurz okaże się bardzo pomocne. Podczas sprzątania należy zakładać maseczkę na twarz, aby ograniczyć wdychanie unoszących się wówczas pyłów.
Bibliografia:
1. Zawadzka‑Krajewska A., Astma u dzieci do 5. roku życia, „Klinika Pediatryczna”, 2011, 19, s. 3062–3067.
2. Rapiejko P., Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa – jak leczyć nasilenie dolegliwości?, „Alergoprofil”, 2010, 6, s. 4–8.
3. Jung A., Maślany A., Przewlekły kaszel u dzieci – problem diagnostyczny i terapeutyczny, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2012, 8(2), s. 97–100.
4. Jung A., Zależności pomiędzy alergią a infekcjami układu oddechowego u dzieci – możliwości profilaktyki i terapii, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2009, 5, s. 204–210.
5. Zawadzka-Krajewska A., Alergologia, W: Rokicka-Milewska R. (red.), ABC chorób wieku dziecięcego, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2011, s. 175–210.