Brak tchu w wyniku wysiłku fizycznego oraz w czasie spoczynku może być objawem niewydolności serca w przebiegu chorób kardiologicznych. Duszność występuje również w stanach chorobowych układu oddechowego. Aby móc stwierdzić bezpośrednią jej przyczynę, konieczna jest konsultacja z lekarzem i wykonanie specjalistycznych badań, na podstawie których możliwe będzie postawienie diagnozy.

Brak tchu – przyczyny

Brak tchu jest potoczną nazwą duszności. Może występować zarówno w trakcie wysiłku fizycznego, jak i w spoczynku. Przyczyn tego stanu jest kilka. Pierwszą jest przede wszystkim osłabienie organizmu, które może wynikać m.in. ze zbyt intensywnego, regularnego wysiłku fizycznego, zmian pogody, sytuacji stresowych, przeziębienia, niewyspania się, niedoborów pokarmowych.

Brak tchu a nerwica

Duszności mogą się pojawić nie tylko w przebiegu chorób organicznych, ale również na tle psychogennym. Najczęściej można je zaobserwować podczas nerwicy lękowej w trakcie ataku paniki. Zazwyczaj są krótkotrwałe. W ciężkiej postaci mogą się utrzymywać przez dłuższy czas. Jest to schorzenie o mocno rozwiniętej psychosomatyce.

Duszności pojawiają się w różnych sytuacjach, podczas silnego lub długotrwałego stresu, w miejscach budzących lęk, w sytuacjach, które są kojarzone ze złym, czasem traumatycznym, doświadczeniem.

Fobie, jak na przykład klaustrofobia, również mogą wywoływać uczucie braku tchu, jeśli osoba znajdzie się w ciasnym i zamkniętym pomieszczeniu. W tym przypadku zalecana jest przede wszystkim psychoterapia. Jeśli to konieczne, wspomaga się ją farmakoterapią. Najważniejszą kwestią w tej terapii jest nauka radzenia sobie ze złymi emocjami oraz stresem.

Zobacz nasz film i dowiedz się wszystkiego o układzie oddechowym:

Brak tchu w chorobach układu krążenia

Większość chorób oraz zaburzeń układu krążenia manifestuje się wystąpieniem duszności. Jedną z nich jest niewydolność zastawki aortalnej, która najczęściej wynika z nieprawidłowej, dwupłatkowej budowy. U zdrowego człowieka zastawka zbudowana jest z trzech płatów. Przepływ krwi wówczas jest utrudniony.

Uczucie braku tchu po wysiłku oraz w spoczynku pojawia się w momencie, gdy dochodzi do zastoju krwi w krążeniu płucnym. Konieczna jest jak najszybsza interwencja chirurgiczna. Średni czas przeżycia w przypadku braku operacji to 2–3 lata. Kolejną przyczyną duszności jest niewydolność serca. Do określenia stopnia zaawansowania tego zaburzenia służy Skala NYHA , w której jednym z ocenianych parametrów jest występowanie duszności np.:

• Klasa I – brak duszności oraz uczucia zmęczenia w trakcie aktywności fizycznej.
• Klasa II – uczucie braku tchu, kołatania serca oraz zmęczenia w czasie aktywności fizycznej, brak objawów niewydolności serca w spoczynku.
• Klasa III – brak objawów niewydolności serca w spoczynku, natomiast najlżejsza aktywność fizyczna powoduje duszność oraz kołatanie serca.
• Klasa IV – silne duszności zarówno w spoczynku, jak i w trakcie wysiłku.

Kolejnymi przyczynami duszności związanymi z układem krążenia są: choroba niedokrwienna serca w przebiegu miażdżycy, niedomykalność zastawki mitralnej, migotanie przedsionków oraz zawał serca. Wszystkie wymienione schorzenia wynikają z zaburzonego przepływu krwi przez żyły i tętnice.

Brak tchu – choroby układu oddechowego

W przypadku chorób układu oddechowego uczucie braku tchu oraz niemożności nabrania powietrza do płuc jest związane najczęściej z infekcjami bakteryjnymi lub wirusowymi. Ustępują po wdrożeniu leczenia choroby. Natomiast wystąpienie duszności w przebiegu chorób przewlekłych, jak astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), wymaga dokładnej diagnostyki i dobrania optymalnej metody leczenia. Niekiedy konieczna jest hospitalizacja.

Co to jest POChP? Dowiesz się tego z naszego filmu:

Brak tchu w ciąży

Duszności w ciąży mogą pojawić się na każdym etapie. Najczęściej występują w zaawansowanej ciąży, gdy rosnąca macica uciska na przeponę, utrudniając tym samym oddychanie. Jeśli nie występują żadne dodatkowe objawy, jak zawroty głowy czy omdlenia, brak tchu nie powinien budzić niepokoju.

Przyczyny duszności w kolejnych trymestrach ciąży:

• I trymestr – brak tchu w nocy i w dzień na początku ciąży jest fizjologicznym objawem związanym z licznymi zmianami w gospodarce hormonalnej. Często duszności towarzyszy senność, zmęczenie oraz ogólne rozbicie.
• II trymestr – pojawienie się zadyszki i trudności w nabraniu powietrza do płuc w tym okresie związane jest z rosnącą macicą, która powoduje przemieszczanie się niektórych narządów w jamie brzusznej, oraz z osłabieniem niektórych partii mięśniowych.
• III trymestr – uczucie braku tchu jest typowe dla końcowego etapu ciąży. Wówczas dziecko jest duże i ciężkie, dodatkowo duża macica uciska na przeponę, czego wynikiem jest zaburzone oddychanie.

Należy jednak pamiętać, iż każdy niepokojący objaw pojawiający się w ciąży powinien być skonsultowany z lekarzem prowadzącym oraz przez niego zbadany.

Bibliografia:

1. Kozielski J. Diagnostyka duszności w chorobach płuc, Folia Cardiologica Excerpta 2013, tom 8, supl. B, s. 2–8.