Specjaliści podkreślają, że podczas pierwszej fazy porodu kobieta powinna znajdować się w pozycjach umożliwiających jej swobodne poruszanie się, co pomaga rozszerzyć miednicę. Znaczna część uważa, że w trakcie drugiej fazy horyzontalne pozycje porodowe nie służą dobremu przebiegowi porodu, gdyż są wbrew naturze. Poleca się działające w zgodzie z siłami natury pozycje wertykalne. Kobiecie przysługuje prawo do wyboru pozycji w trakcie porodu fizjologicznego, w której będzie jej najwygodniej.

Pozycje porodowe w pierwszej fazie porodu

Pozycje porodowe w pierwszej fazie porodu, tzn. na etapie rozwierania szyjki macicy i doświadczania stopniowo delikatnych i rzadkich skurczów mięśni macicy, które z czasem przybierają na sile i częstotliwości, powinny zapewnić rodzącej kobiecie swobodne poruszanie się. Do wyboru są takie przykładowe pozycje porodu, jak:

• stojąca z partnerem – kobieta przyjmuje pozycję stojącą w rozkroku, opiera się na ramionach osoby towarzyszącej, pochyla się lekko do przodu, co odciąża kręgosłup, podczas skurczu powinna lekko kręcić biodrami;
• siedząca na piłce – kobieta przyjmuje pozycję siedzącą w rozkroku, opiera stopy o podłoże, powinna kręcić rytmicznie biodrami, może oprzeć ręce na kolanach lub złapać się o ramę łóżka czy parapet, dozwolone jest delikatne podskakiwanie na piłce;
• klęczenie na jednym kolanie, kiedy drugie jest wysunięte do przodu – pozycja dynamizuje skurcze, tzn. wzmacnia siłę i regularność, kobieta powinna rytmicznie i regularnie przenosić ciężar ciała na wysuniętą do przodu nogę i odpowiednio dostosować do tego oddychanie, tzn. wychyleniu w przód towarzyszy wdech, powrotowi zaś – wydech.

Zobaczcie na filmie, jakie są fazy porodu naturalnego:

Pozycje porodowe w drugiej fazie porodu

Pozycje do porodu w drugiej fazie (okres między całkowitym rozwarciem szyjki macicy a urodzeniem noworodka) coraz częściej mają formę wertykalną. Stopniowo odchodzi się od pozycji horyzontalnych, które uniemożliwiają w znacznym stopniu wykorzystanie siły ciążenia w trakcie przechodzenia dziecka przez drogi rodne. Podczas leżenia na plecach dochodzi do zepchnięcia dziecka w stronę pleców przez siły grawitacji. Dziecku trudno jest przesuwać się w kanale rodnym, który skierowany jest skośnie do góry. Horyzontalna pozycja do porodu zwęża otwór miednicy i utrudnia zadbanie o ochronę krocza, gdyż mięśnie nie mają możliwości rozluźnienia, a ich stałe napięcie wiąże się ze sporym ryzykiem pęknięcia lub konieczności nacięcia krocza. Dodatkowo spłyca oddychanie, a przez to zmniejsza ilość docierającego do dziecka tlenu.

Zdaniem wielu specjalistów najlepsza pozycja do porodu w drugiej fazie ma charakter wertykalny. Zwiększa wydajność mięśni macicy i pozwala rozszerzyć otwór miednicy. Dodatkowo pozycja porodowa wertykalna ułatwia dziecku drogę na zewnątrz, gdyż kanał rodny jest skierowany w dół, a grawitacja spycha je w stronę szyjki macicy. Zapewnia też ochronę mięśni krocza, tj. rozciąganie i rozluźnianie tkanek dróg rodnych, dzięki czemu spada ryzyko pękania czy wykonania nacięcia krocza. Należy podkreślić, że dzięki odpowiedniemu ukrwieniu łożyska wpływa na lepsze dotlenienie dziecka.

Przykładowe pozycje wertykalne do porodu

Oto przykładowe pozycje wertykalne przy porodzie:

• kuczna – kobieta przyjmuje pozycję kuczną w lekkim rozkroku z wyciągniętymi przed siebie prosto ramionami, stopy powinny być mocno przytwierdzone do podłogi, gdyż opiera się na nich cały ciężar ciała. Pozycja może być wykonywana za pomocą różnych przyrządów, np. brzegu łóżka czy drabinki, które pozwalają na utrzymanie równowagi i rozluźnienie górnych części ciała. Po każdym skurczu zaleca się wstanie, w celu rozprostowania nóg. Tę pozycję uważa się za najbardziej fizjologiczną;
• klęcząca – kobieta przyjmuje pozycję klęczącą, wypina do tyłu pośladki, górną część tułowia układa równolegle do łóżka, a rękoma zapiera się o ramę łóżka. W trakcie skurczu pomaga kołysanie biodrami. Z kolei między skurczami ma możliwość przysiąść na poduszce. Odmianą pozycji klęczącej jest pozycja kolankowo-łokciowa. Rodząca pochyla tułów do przodu, łokcie opiera na podłożu, biodra unosi do góry. Polecana jest jako pozycja relaksująca między skurczami czy przy intensywnych dolegliwości bólowych okolicy krzyżowej;
• półsiedząca – kobieta z szeroko rozsuniętymi, ugiętymi w kolanach nogami przyjmuje pozycję siedzącą na łóżku porodowym. Podczas skurczu przygina głowę, stara się z całej siły podnieść na łokciach. Pozycja daje położnej możliwość pełnej kontroli akcji porodowej. Jednakże dla części kobiet bywa niewygodna, gdyż utrudnia odginanie kości ogonowej, co może wydłużać okres parcia.

Wybór pozycji porodowej – autonomia rodzącej

Każdy poród jest inny, stąd też nie ma uniwersalnej pozycji odpowiadającej wszystkim rodzącym. Jej wybór powinien uwzględniać całkowitą swobodę kobiety. Dzięki temu nie jest ona bierną pacjentką, ma zapewnioną autonomię i aktywną rolę. W sytuacji, gdy zaczynają występować komplikacje porodowe, należy zdać się na zalecenia lekarskie.

Polecamy: Cewnik Foleya – czy może skutecznie wywołać poród?

Bibliografia:

1. Chapman V., Prowadzenie porodu, Warszawa, PZWL, 2011.

2. Gaskin I.M., Poród naturalny, Warszawa, CoJaNaTo, 2012.

3. Baston H., Hall J., Henley-Einion A., Podstawy położnictwa. Najważniejsze zagadnienia, Wrocław, Elsevier Urban & Partner, 2011.

4. Bręborowicz G.H., Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek, Warszawa, PZWL, 2002.