Ortodonta może przeprowadzić leczenie specjalistyczne osób w każdym wieku, gdy stwierdzone zostaną nieprawidłowości w budowie i czynności narządu żucia. Skupia się na osiągnięciu optimum morfologicznego, czynnościowego i estetycznego. Leczenie ortodontyczne refundowane jest częściowo (bez aparatów stałych) do 12 roku życia.

Kim jest ortodonta?

Ortodonta to specjalista z zakresu ortodoncji, czyli obszaru medycyny zajmującego się zapobieganiem, diagnozowaniem i leczeniem wrodzonych oraz nabytych nieprawidłowości w obrębie narządu żucia. Żeby zostać lekarzem ortodontą, należy ukończyć pięcioletnie studia na kierunku stomatologicznym, a następnie odbyć trwające 3 lata szkolenie specjalizujące.

Jako osobna dyscyplina stomatologiczna ortodoncja wyodrębniona została w drugiej połowie XVIII wieku. W Polsce jej rozwój nastąpił znacznie później. Pierwsza katedra i klinika ortodoncji powstała w 1926 roku w Państwowym Instytucie Dentystycznym w Warszawie z inicjatywy Mariana Zeńczaka.

Zobacz także: Wady zgryzu u dorosłych – przyczyny, rodzaje i leczenie

Kiedy skorzystać z pomocy ortodonty? Dowiecie się tego z filmu:

Czym zajmuje się ortodonta?

Ortodonta zajmuje się:

• oceną rozwoju i wzrostu narządu żucia,

• przeciwdziałaniu nieprawidłowościom w budowie lub czynnościach jamy ustnej, a w sytuacji wystąpienia zaburzeń narządu żucia zapobieganiem ich nasileniu,

• procesem diagnostyczno-terapeutycznym zaburzeń narządu żucia,

• stwierdzaniem determinantów nieprawidłowości w rozwoju i wzroście narządu żucia.

Jakie są cele leczenia ortodontycznego?

Ortodonta podejmuje specjalistyczne leczenie w celu:

• poprawy stykania się górnego i dolnego łuku zębowego w zwarciu, czyli okluzji centralnej oraz w trakcie odcinania i żucia pokarmów,

• przywrócenia prawidłowego funkcjonowania stawów skroniowo-żuchwowych,

• polepszenia warunków estetycznych.

Jakie choroby leczy ortodonta?

Ortodoncja, określana także ortopedią szczękową podejmuje leczenie:

• zaburzeń poprzecznych, które odnoszą się do płaszczyzny pośrodkowej, zwanej strzałkową. Wśród nich wymienia się zgryz krzyżowy (jeden lub kilka zębów z dolnego łuku wysuwa się na zewnątrz względem zębów łuku górnego), zgryz przewieszony (jeden lub kilka zębów z górnego łuku wysuwa się zbyt mocno na zewnątrz względem zębów łuku dolnego);

• zaburzeń przednio-tylnych odnoszących się do płaszczyzny czołowej. Wśród nich wymienia się wady dotylne (tyłozgryz, czyli zbyt duże cofnięcie zębów z łuku dolnego względem zębów łuku górnego bądź tyłożuchwie, czyli przesadne cofnięcie żuchwy), wady doprzednie (przodozgryz, czyli zbyt duże przesunięcie do przodu zębów z łuku dolnego względem szczęki bądź przodożuchwie, czyli przesadne wysunięcie żuchwy do przodu);

• zaburzeń pionowych odnoszących się do płaszczyzny poziomej. Wśród nich wymienia się zgryz głęboki (zęby szczęki zakrywają nadmiernie zęby dolne; w przypadku silnej wady dochodzi do zmniejszenia dolnego odcinka twarzy), zgryz otwarty (brak kontaktu między górnymi a dolnymi zębami; w przypadku silnej wady dochodzi do wydłużenia dolnego odcinka twarzy);

• wad o rozległych odchyleniach odnoszących się do płaszczyzny strzałkowej, czołowej i poziomej. Wśród nich wymienia się mikrognację, czyli małą szczękę (niedobór wzrostu szczęki w trzech płaszczyznach), makrognację, czyli wielką szczękę (nadmierny wzrost szczęki we wszystkich płaszczyznach), mikrogenię, czyli małożuchwie (niedobór wzrostu żuchwy w trzech płaszczyznach), makrogenię, czyli wielkożuchwie (nadmierny wzrost żuchwy we wszystkich płaszczyznach);

• nieprawidłowości zębowych, wśród których wymienia się nieprawidłowości liczby zębów, położenia zębów, nieprawidłowości w budowie zębów, jak małozębie, wielkozębie, nienaturalny kształt koron zębów, zaburzenia w budowie korzeni zębowych (nietypowe uformowanie, nietypowe zagięcia koronowo-korzeniowe, zwiększenie liczby korzeni), nieprawidłowości procesu ząbkowania, czyli przyspieszone lub opóźnione wyrzynanie się zębów i stłoczenia zębów.

Jak wygląda leczenie u lekarza ortodonty?

Amerykańskie Stowarzyszenie Ortodontyczne zaleca pierwszą wizytę ortodontyczną w wieku 7 lat. Etapy leczenia ortodontycznego przedstawiają się następująco:

• badanie podmiotowe, wewnątrz- i zewnątrzustne, obrazowe (głównie zdjęcie RTG) i wycisk gipsowy,

• określenie planu leczenia,

• założenie aparatu,

• wizyty kontrolne (co 4–6 tygodni),

• zdjęcie aparatu,

• ustabilizowanie osiągniętych rezultatów poprzez leczenie retencyjne.

Bibliografia:

1. G. Śmiech-Słomkowska, Zarys Ortodoncji. Podręcznik dla techników dentystycznych, Med Tour Press International, Otwock 2010.

2. R. Nanda, Estetyka i biomechanika w ortodoncji, Edra Urban & Partner, Wrocław 2016.

3. M. Świerk, K. Becker, K. Hędrzak-Nolka, Kwalifikacje do leczenia ortodontycznego, [w:] „Stomatologia”, 2015, 2, s. 16–19.

4. I. Karłowska, Zarys współczesnej ortodoncji, PZWL, Warszawa 2013.