Homocysteina to aminokwas zawierający siarkę. Jest syntetyzowana z metioniny, bierze udział w tworzeniu kwasów nukleinowych oraz fosfolipidów. Aby metabolizm homocysteiny mógł przebiegać prawidłowo, konieczne jest zapewnienie właściwej podaży witamin z grupy B. Wiele czynników ma wpływ na poziom homocysteiny we krwi, począwszy od przyjmowanych leków, przez choroby towarzyszące, na stylu życia skończywszy. Wzrost poziomu homocysteiny może być związany z niedoborami enzymów uczestniczących w jej przemianach. Jest to rzadkie zaburzenie metaboliczne, określane mianem hiperhomocysteinurii.

Jakie są składniki krwi i ich funkcje? Odpowiedź na filmie:

Co to jest homocysteina?

Homocysteina to aminokwas zawierający siarkę. Syntetyzowana jest z metioniny, która pod wpływem adenozylotransferazy metioninowej przekształca się do S-adenozylohomocysteiny. W tej postaci stanowi istotny związek dostarczający grup metylowych do reakcji metyzacji białek, lipidów, uczestniczący w syntezie kreatyniny, a także syntezie DNA. Dalej zostaje przekształcona do cysteiny pod warunkiem obecności witaminy B6.

Badanie i norma homocysteiny

Badanie poziomu homocysteiny nie wymaga specjalnego przygotowania. Wykonuje się je z krwi obwodowej. Norma homocysteiny we krwi wynosi 5–14 µmol/l. Okazuje się, że badanie poziomu homocysteiny powinno być wykonywane we krwi pacjentów z chorobą wieńcową, po incydencie niedokrwienia mięśnia sercowego, u chorych z miażdżycą, nadciśnieniem, cukrzycą, hipercholesterolemią, palących papierosy, a także osób z zakrzepicą żylną.

Wysoki poziom homocysteiny

Kiedy poziom homocysteiny wzrasta, rośnie też ryzyko wystąpienia wielu chorób sercowo-naczyniowych. Najczęściej u podłoża wysokiego poziomu homocysteiny leżą starszy wiek, niewłaściwe odżywianie, niedobory pokarmowe, wegetarianizm, picie alkoholu, przewlekłe choroby nerek i wątroby. Wynika to z tego, że w tych grupach częściej dochodzi do niedoborów witamin B6, B12 i kwasu foliowego, co wpływa negatywnie na przemiany homocysteiny w organizmie. Homocysteina wywołuje zmiany strukturalne w obrębie niektórych białek osocza krwi, stymuluje powstawanie reaktywnych form tlenu, co przekłada się na zwiększenie ryzyka uszkodzenia śródbłonka naczyniowego, upośledzenia procesów rozkurczu naczyń. Tym samym wzrasta ryzyko miażdżycy, nadciśnienia, a zmiany w naczyniach mózgowych zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia udaru mózgu. 

Istotny jest również prozakrzepowy wpływ podwyższonego poziomu homocysteiny, czyli wpływ na rozwój zakrzepicy. Poziom homocysteiny powyżej normy może ponadto zwiększać ryzyko rozwoju raka jelita grubego, chorób Parkinsona i Alzheimera oraz innych chorób neurologicznych ze względu na upośledzenie syntezy neuroprzekaźników w układzie nerwowym. Rzadką chorobą związaną z wysokim poziomem homocysteiny jest homocystynuria uwarunkowana genetycznie. Podwyższony poziom homocysteiny oznacza wzrost jej poziomu w badaniu krwi powyżej 15–30 µmol/l. Jednak o ciężkiej hiperhomocysteinemii mówi się przy stężeniu powyżej 100 µmol/l.

Homocysteina a ciąża i poronienia

Poziom homocysteiny ma wpływ na ciążę. Im wyższy jest poziom homocysteiny we krwi, tym mniejsza jest szansa na zajście w ciążę i zakończenie jej powodzeniem. Wraz ze wzrostem stężenia homocysteiny zmniejsza się szansa na prawidłowy przebieg zapłodnienia, właściwą implantację zarodka. Może dojść w ciąży do poronień, porodów przedwczesnych, a także do wzrostu ryzyka wad wrodzonych czy obumarcia płodu.

Obniżenie poziomu homocysteiny we krwi

Aby obniżyć poziom homocysteiny we krwi, konieczna jest odpowiednia dieta i zapewnienie właściwej podaży witamin z grupy B, w szczególności B6, B12 i kwasu foliowego. Ważne są również zwiększenie aktywności fizycznej, zdrowy tryb życia, rezygnacja z alkoholu i papierosów, a także dbanie o zdrowie pod kątem funkcji nerek i wątroby.